Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones dominicales

Aldobrandini de Cavalcantibus

Sermones dominicales

Textum Parmae 1864 editum
et automato translatum a Roberto Busa SJ in taenias magneticas
denuo recognovit Enrique Alarcón atque instruxit

[88506] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 1 Dies autem appropinquavit. Rom. 13. Potest intelligi hoc verbum de quadruplici die. Quadruplex enim dies appropinquavit: dies misericordiae, dies gratiae, dies justitiae et dies gloriae. Hos quatuor dies facit sol iste, cujus adventum sancta modo colit Ecclesia. Dies misericordiae est dies natalis domini, in quo ortus est nobis sol justitiae, vel verius qui fecit tam gloriosum diem; dies gratiae est tempus gratiae; dies justitiae est dies judicii; dies gloriae est dies aeternitatis. De primo dicitur Joel. 3: in illa die stillabunt montes dulcedinem. De secundo, 2 Cor. 6: ecce nunc dies salutis. De tertio, Soph. 1: dies irae, dies illa, dies tribulationis. De quarto, Zach. 1, 4: erit dies una, quae nota est domino. Psal. 73: melior est dies una in atriis tuis super millia. Dies natalis appropinquavit, ut devote celebretur vel colatur; dies gratiae, ut suscipiatur; dies judicii, ut timeatur; dies gloriae, ut ad eum curratur. Propter primum frequentat Ecclesia, dominus prope est: Phil. 4: Isa. 56: juxta est salus mea ut veniat. De secundo, 2 Cor. 6: ecce nunc tempus acceptabile. De tertio Jac. 5. Ecce judex ante januam assistit. De quarto, Apoc. ult.: ecce venio cito, et merces mea mecum est et cetera. Diei natalis domini debemus occurrere cum misericordia et veritate. His duabus viis venit Christus ad nos, et nos debemus ire ad eum. Psal. 24: universae viae domini misericordia et veritas. Diei gratiae cum puritate et humilitate: haec enim duo maxime faciunt susceptibilem gratiam. De primo, Prov. 22: qui diligit cordis munditiam, propter gratiam labiorum suorum habebit amicum regem. De secundo, Jac. 4: humilibus autem dat gratiam. Diei judicii cum cogitatione et timore. Hieronymus: sive comedam sive bibam, illa vox in auribus meis semper videtur sonare: surgite mortui, venite ad judicium. Dicitur e contra de malis: viri mali non cogitant judicium: Prov. 28. Diei gloriae debemus occurrere cum justitia et festinatione. Heb. 4: festinemus ingredi in illam requiem. Ad ista quatuor hortatur nos apostolus in epistola ista. Ad misericordiam et veritatem ibi: induamur arma lucis. Arma lucis sunt misericordia et veritas. Misericordia enim est scutum, quo ab hostibus defendimur; veritas est virtus, qua omnia vincimus. De primo, Eccl. 29: eleemosyna viri quasi sacculus cum ipso, et gratiam hominis quasi pupillam conservabit: et postea; resurget, et retribuet illis retributionem unicuique in caput illorum. Super scutum potentis et super lanceam pugnabit adversus inimicum tuum. De secundo 3 Esd. 4: magna est veritas, et praevalet; magna est, et fortior prae omnibus. Omnis terra veritatem invocat; caelum etiam ipsam benedicit, et omnia opera moventur et tremunt propter eam, et non est cum ea quicquam iniquum. Vinum iniquum, iniquus rex, iniquae mulieres, iniqui omnes filii hominum, et iniqua omnia illorum opera, et non est in ipsis veritas, et in sua iniquitate peribunt; et veritas manet. Et puritatem et humilitatem ibi, non in cubilibus et impudicitiis, non in contentione et aemulatione. Cubilia et impudicitiae sunt actus luxuriae, qui immundum faciunt. Contentio et aemulatio procedunt a superbia. Prohibendo impudicitiam, suadet puritatem; prohibendo superbiam, suadet humilitatem. Ad cogitationem et timorem judicii ibi, sicut in die honeste ambulemus; hoc est, ita vivamus sicut condecet in die judicii. Et homo in judicio, cogitando judicium, honeste vivit judicium formidando. Ad justitiam et festinationem, ibi: hora est jam nos de somno surgere: et ideo festinemus a somno peccati surgere ad justitiam faciendam: et reddit ibi rationem: nunc enim propior est nostra salus: ad quam nos conducat et cetera.

[88507] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 2 Dies autem appropinquavit. Rom. 13. Est enim quadruplex dies: scilicet dies misericordiae, dies gratiae, dies judicii et dies gloriae. Primus dies admirabilis, secundus acceptabilis, tertius formidabilis, quartus desiderabilis. Dies misericordiae, id est dies natalis domini, admirabilis est, quia Deus humanatur, homo deificatur, virgo prole fecundatur. De primo, Phil. 2: qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se aequalem Deo: sed semetipsum exinanivit, formam servi accipiens; in similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo. De secundo Rom. 9: ex quibus Christus secundum carnem, qui est super omnia Deus benedictus in saecula. Amen. De quibus duobus Augustinus: hodie Deus factus est homo, ut homo fieret Deus. De tertio, Isa. 6. Ecce virgo concipiet, et pariet filium. Dies gratiae est acceptabilis; quia abunde Dei gratia diffunditur, potestas Diaboli tollitur, et virtus peccati extinguitur: et ideo patet quod homo facile et sine impedimento potest servire Deo. De primo, Tit. 2: apparuit gratia salvatoris nostri Dei. De secundo, Heb. 2: ut per mortem destrueret eum qui habebat mortis imperium, idest Diabolum. De tertio, Rom. 6: vetus homo noster crucifixus est, ut destruatur corpus peccati. Dies judicii est formidabilis malis, quia districte a justo judice judicabuntur, quia ab omni creatura impugnabuntur, et quia aeterno supplicio damnabuntur. De primo, Prov. 6. Zelus et furor viri non parcet in die vindictae. De secundo, Sap. 5: armabit creaturam ad ultionem inimicorum et cetera. De tertio, Judith 16: visitabit eos, et dabit ignes et vermes in carnes eorum. Matth. 25: et dicet his qui a sinistris ejus erunt: discedite a me maledicti in ignem aeternum. Dies gloriae est desiderabilis, quia caelum restauratur, homo beatificatur, et omnis creatura praeter impios renovabitur. De primo, Ephes. 1: in quo proposuit restaurare universa, sive quae in caelis, sive quae in terra sunt, in ipso, idest in Christo. Ps. 109: judicabit in nationibus, implebit ruinas et cetera. De secundo, Phil. 3: salvatorem expectamus dominum nostrum Jesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostrae, configuratum corporis claritatis suae. De tertio, Apoc. 21: et dixit qui sedebat in throno: ecce nova facio omnia. Est ergo dies ille desiderabilis Angelis et hominibus et omnibus creaturis: ad quam diem nos perducat qui vivit in saecula saeculorum. Amen.

[88508] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 3 Ecce rex tuus venit tibi mansuetus. Matth. 21. Prophetia est de adventu domini nostri Jesu Christi. Et nota hic circa adventum tria. Primo, est dignitas advenientis; secundo, utilitas adventus; tertio, modus adveniendi. Primum ibi, rex tuus, rex clemens, rex justus, rex sapiens, rex terribilis, rex omnipotens, rex aeternus. Rex clemens in parcendo, justus in judicando, bonus in retribuendo, sapiens in gubernando, omnipotens in bonos protegendo, terribilis in malos puniendo, aeternus aeternaliter regnando, et regnum aeternum conferendo. De primo, Isa. 16: et praeparabitur in misericordia solium ejus. De secundo, Isa. 34: ecce in justitia regnabit rex. Idem 16: sedebit super solium excelsum David in veritate. De tertio, Psal. 72: quam bonus Israel Deus iis qui recto sunt corde. Dionysius: optimi est optima adducere. Unde optimitas ejus apparet, quia optima adduxit. De quarto, Jer. 23: suscitabo David germen justum, et regnabit rex, et sapiens erit. De quinto, Esth. 13: domine Deus rex omnipotens, in ditione tua cuncta sunt posita de sexto, Sap. 10: illos autem tamquam durus rex interrogans condemnasti. De septimo, Jer. 10: dominus autem Deus ipse est Deus vivens, et rex sempiternus. Luc. 1: et regni ejus non erit finis. Ideo optimum est subesse tali regi. De his septem 2 Mach. 1: domine Deus, omnium creator, terribilis et misericors; solus bonus, rex justus, omnipotens et aeternus. In creatore sapientia, in misericorde clementia, in bono bonitas, in justo justitia, in terribili severitas, in potente potentia, in aeterno aeternitas. Hic rex est qui venit tibi, idest ad utilitatem tuam. Utilitas ergo adventus notatur hic, venit tibi. Fuit autem utilitas adventus septuplex ad praesens. Prima, mundi illuminatio; secunda, Inferni expoliatio; tertia, caeli reparatio; quarta, peccati destructio; quinta, Diaboli superatio; sexta, hominis cum Deo reconciliatio; septima, hominis beatificatio. De primo, Joan. 8: ego sum lux mundi. Idem 1: erat lux vera quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. De secundo, Oseae 13: ero morsus tuus, o Inferne. Zach. 9: tu autem in sanguine testamenti tui eduxisti vinctos tuos de lacu, in quo non erat aqua. De tertio, Ephes. 1: in quo proposuit restaurare universa, sive quae in caelis sunt, sive quae in terra. De quarto, Heb. 1: ut destrueret eum qui habebat mortis imperium, idest Diabolum, et liberaret eos qui timore mortis per totam vitam obnoxii erant servituti. De quinto, Rom. 10: vetus homo noster crucifixus est, ut destruatur corpus peccati et cetera. De sexto, Rom. 5: si cum adhuc inimici essemus, reconciliati sumus Deo per mortem filii ejus; multo magis reconciliati salvi erimus in vita per ipsum et cetera. De septimo, Joan. 3: sic Deus dilexit mundum, ut filium suum unigenitum daret: ut omnis qui credit in ipsum, non pereat, sed habeat vitam aeternam. Propter haec bona quae futura in ejus adventu videbant sancti patres, cum tanto desiderio clamabant: utinam disrumperes caelos et descenderes. De his septem, Isa. 61, 1: spiritus domini super me, ad annuntiandum misit me: ecce mundi illuminatio, praedicando enim mundum pro nobis illuminavit: ut mederer contritis corde, peccata destruendo, sic enim medetur contritis peccata destruendo: praedicare captivis indulgentiam; ecce Inferni expoliatio, expoliando enim Infernum captivam duxit captivitatem: clausis apertionem; ecce caeli restauratio, praedicare scilicet apertionem caeli: ut praedicarem annum placabilem; ecce hominum cum Deo reconciliatio: diem ultionis; ecce Diaboli destructio, sic enim fecit ultionem de omnibus injuriis quas fecerat Diabolus sanctis: dare coronam; ecce hominum beatificatio. Modus veniendi notatur ibi, mansuetus: in mansuetudine enim voluit venire dominus Jesus Christus. Voluit autem venire mansuetus propter quatuor. Primo, ut malos facilius corrigeret. Ps. 89: quoniam superveniet mansuetudo et corripiemur. Secundo, ut omnibus se amabilem exhiberet. Eccl. 2: fili, in mansuetudine opera tua perfice; et super hominum gloriam diligeris. Tertio, ut omnes ad se traheret, et populum sibi multiplicaret. 2 Reg. 20: mansuetudo tua multiplicabit te et cetera. Bernardus: omnino currimus post te, bone Jesu, propter mansuetudinem tuam. Quarto, ut mansuetudinem doceret. Matth. 2: discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Et sunt quatuor quae maxime debent suadere mansuetudinem. Primum est, quia a malo liberat: secundum quia gratiam impetrat: tertium quia animam servat: quartum quia meretur terram viventium. De primo sapiens: mansuetus est qui nullam animi amaritudinem sentit. De secundo, Prov. 1: mansuetis dabit gratiam. De tertio, Eccli. 2: in mansuetudine serva animam tuam. De quarto, Matth. 5: beati mites quoniam ipsi possidebunt terram. Rogemus ergo dominum et cetera.

[88509] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 4 Induamur arma lucis. Rom. 13. Dominus noster Jesus Christus assumpsit arma sua, et venit in mundum pugnaturus pro nobis contra aereas potestates. Isa. 59: indutus est justitia ut lorica. Et quia indecorum est rege armato milites remanere inermes, apostolus monet ut armemur. Induamur, inquit, arma lucis. Facit autem tria in his verbis apostolus. Primo, ut induamur praecipit; secundo quid debeamus induere ostendit; tertio motivum subjungit. Primum ibi, induamur; secundum ibi, arma; tertium ibi, lucis. Circa primum sciendum est, quod debemus nos induere propter quinque. Primo, ne perpetuo frigore affligamur; secundo, ne turpitudinis ostensione confundamur; tertio ne ab aeternis nuptiis excludamur; quarto ut ab ictibus Diaboli protegamur; quinto ut a domini exercitu cognoscamur. Istae rationes redduntur in textu. De primo et secundo, Apoc. 16: beatus qui custodit vestimenta sua, ne nudus ambulet, quo ad primum; et videant turpitudinem ejus, quo ad secundum. De tertio, Matth. 22: amice, quomodo huc intrasti non habens vestem nuptialem? De quarto, Eph. 6: accipite armaturam Dei, ut possitis resistere in die malo, et in omnibus perfecti stare. State ergo succincti lumbos vestros in veritate, induti loricam justitiae, et calceati pedes in praeparatione Evangelii pacis, in omnibus sumentes scutum fidei; et galeam salutis assumite, et gladium spiritus, quod est verbum Dei. De quinto, Col. 3: induite vos, sicut electi Dei sancti et dilecti, viscera misericordiae et cetera. Circa secundum sciendum est, quod plura Scriptura docet nos induere. Primo vestimentum innocentiae. Apoc. 3: vestimentis albis induemur, idest innocentia. Secundo viscera misericordiae. Col. 3: induite viscera misericordiae, benignitatem et cetera. Tertio Christi conformitatem. Rom. 13: induimini dominum Jesum Christum. Quarto conversationis novitatem. Eph. 4: induite novum hominem, idest novam conversationem. Quinto Cilicii asperitatem quo ad carnis macerationem. Ps. 34: induebar Cilicio. Sexto debemus indui subtilibus per humilitatem. Ezech. 16: induite subtilibus. 1 Reg. 18: ego sum vir pauper et tenuis. Septimo saccum per habitus vilitatem. Is. 50: induam caelos tenebris, et ponam saccum operimentum eorum. Octavo armorum speciositatem, de quo hic: induamur arma lucis. Circa arma ista sciendum, quod, sicut dicit Scriptura, debemus indui loricam caritatis, scutum fidei, galeam spei, thoracem justitiae. Fide debemus indui ad munimentum rationalis, spe ad munimentum irascibilis, caritate ad protectionem concupiscibilis, justitia ad protectionem totius animae. De primis tribus armis, 1 Tim. 4: induti lorica justitiae. 1 Mach. 3: induit se loricam sicut gigas, et succinxit se arma bellica. Sap. 5: induet pro thorace justitiam. Ostendit ergo hic quid induere debeamus. Motivum ad hoc ponit ibi, lucis, idest Christi. Quis non libenter indueret arma domini sui? Quanto magis debemus induere arma caelestis et aeterni regis? Dicitur autem Christus lux propter sex effectus lucis: quorum primus est illuminatio, secundus fecundatio, tertius conservatio, est enim lux conservativa; quartus ornatio, quintus ordinatio. De his duobus Dionysius: corpus inordinatum ordinat et ornat. Sextus sui effusio: lux enim est sui diffusiva per radios. Haec omnia fecit nobis Christus. Induamur ergo arma lucis, ut bene triumphantes aeternaliter tandem a rege nostro coronemur.

[88510] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 5 Quaecumque scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt. Rom. 15. In praecedenti dominica docuit nos apostolus ad surgendum; in ista docet ad quid surgendum, quia ad studendum, et ad legendum scripta quae fecit nobis magister noster caelestis. Dominus enim tamquam bonus magister fuit solicitus facere nobis optima scripta, ut nos perfecte erudiret. Quaecumque, inquit, scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt. Consistunt autem ista scripta in duplici libro: scilicet in libro creaturae et in libro Scripturae. Primus liber quot habet creaturas, tot habet scripta optima, quae sine mendacio docent veritatem. Unde Aristoteles interrogatus a quo tot et tanta didicisset, respondit: a rebus quae mentiri non noverunt. Docent autem duo: cognoscenda et agenda. Circa cognoscenda docent nos quatuor. Primo Deum esse; secundo unum Deum esse; tertio trinum Deum esse; quarto summum bonum esse. Quia mundus est, docet eum esse, sicut opus opificem. Sap. 13: a magnitudine specie et creaturae potuit cognosci eorum creator. Quia unum sunt, et uno modo servantur, docent unum Deum esse: si enim plures dii essent, jam mundus destructus esset, cum divisio sit causa destructionis. Matth. 12: omne regnum in seipsum divisum desolabitur. Quia omnia consistunt in numero, pondere et mensura, sive secundum Augustinum de Trinitate, modo, specie et ordine, docent trinum esse dominum. Sap. 2: omnia fecisti in pondere, numero et mensura. Quia omnia bona sunt, docent summum bonum esse illud a quo tot bona procedunt. Augustinus: magnum indicium bonitatis est quod quaelibet creatura cogitur dare se ipsam. Ideo quia Deus bonus est, nos sumus. Circa agenda, docent nos similiter quatuor. Primo domino obedire; secundo eum timere; tertio eum amare; quarto eum laudare. Domino obedire docent nos, quia sibi omnia obediunt. Psalm. 138: praeceptum posuit, et non praeteribit. Nihil invenit in creaturis inobediens creator, nisi peccatorem et Diabolum. Deum amare docent nos beneficiis et donis quae nobis exhibent quotidie. Augustinus: caelum et terra et omnia quae in eis sunt, undique mihi dicunt ut amem te, nec cessant dicere omnibus, ita ut sim inexcusabilis. Deum timere docent nos poenis et suppliciis: videmus enim quod omnis creatura parata est punire rebelles suo creatori. Sap. 16: creatura tibi factori deserviens exardescit adversus injustos, et levior fit ad benefaciendum pro his qui in te confidunt. Deum laudare docent nos, quia omnia laudant eum, et invitant ad laudandum. Augustinus: mirum est quod homo non semper laudat Deum, cum omnis creatura invitet ad laudandum eum. Et sic patet quod omnes creaturae, quae sunt quasi quaedam scripta Dei, docent nos quatuor circa cognoscenda, et quatuor circa agenda. De Scriptura, secundum illud videlicet Scripturae:

[88511] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 6 Quaecumque scripta sunt etc., Rom. 15. Sicut tactum est superius, duo sunt libri qui scripti sunt ad nostram doctrinam: et de libro creaturae dictum est supra: nunc dicendum est de libro Scripturae, qui duo docet, bona et mala: bona ut fiant, mala ut non fiant. Circa bona docet tria: scilicet praecepta, consilia, promissiones, sicut triplex bonum est: est enim bonum honestum, jucundum et utile. Praecepta docent bonum honestum, quia docent cultum unius Dei et pulchritudinem morum et virtutum, quae honestum faciunt hominem. In consiliis est bonum utile. Matth. 19: si vis perfectus esse, vade et vende omnia quae habes, et da pauperibus; et habebis thesaurum in caelo. In promissionibus est bonum delectabile, sive jucundum. Joan. 16: iterum videbo vos, et gaudebit cor vestrum. Deut. 4: audi Israel verba vitae: et postea: et dabo tibi terram fluentem lac et mel. Circa mala ponit similiter tria. Prohibitiones, dissuasiones et comminationes; et hoc secundum triplex malum: est enim triplex malum, mortalis culpae, et malum venialis culpae, et malum aeternae poenae. Prohibitiones respiciunt malum mortalis culpae. Exod. 20: non fornicaberis, et sic de aliis prohibitionibus. Dissuasiones malum venialis culpae. Eccli. 19: qui spernit modica, paulatim decidet: et alibi: vitasti grandia, cave ne obruaris arena. Comminationes respiciunt malum aeternae poenae. Isa. ult.: vermis eorum non morietur. Bene ergo dicit: quaecumque scripta sunt, scilicet in libro Scripturae, ad nostram doctrinam scripta sunt. Rogemus ergo et cetera.

[88512] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 7 Erunt signa in sole et luna et stellis, Lucae 21. In praecedenti Evangelio dictum est de adventu misericordiae, in isto vero agitur de adventu justitiae. Ad justitiam enim pertinet malos punire et bonos remunerare: ideo de utroque agitur hic. Primum in prima parte Evangelii, ibi, erunt signa; secundum in secunda parte, ibi, levate capita vestra. Circa poenam malorum ostendit quod creator et creatura convenient ad punitionem malorum. Circa creaturam ostendit quod triplex creatura conveniet ad punitionem malorum: scilicet spiritualis, corporalis et composita. Spiritualis Angelus, composita homo. Corporalis vero duplex: superior et inferior: superior corpora caelestia, inferior elementa. Ostendit ergo dominus in Evangelio hoc, quod mali recipient poenam a domino, ab Angelis, a corporibus caelestibus, ab elementis et a se ipsis. Primum ibi, tunc videbunt filium hominis; secundum ibi, nam virtutes caelorum movebuntur; tertium, ibi, erunt signa in sole et luna et stellis; quartum ibi, prae confusione sonitus maris et fluctuum; quintum ibi, arescentibus hominibus prae timore. Circa primum sciendum est, quod dominus tripliciter affliget malos in judicio. Primo, disceptando; secundo, convincendo; tertio, condemnando. De primo, nudus fui; de secundo, quamdiu non fecistis uni ex minimis etc.; de tertio, discedite a me maledicti. Matth. 25. Angelus similiter tripliciter affliget malos. Primo, ad judicium trahendo; secundo, a bonis separando; tertio, in ignem aeternum mittendo. De his tribus Matth. 13: exibunt Angeli, ut scilicet portent malos ante judicem: non enim possent per se tam cito venire, cum sint corpora eorum gravia, ecce primum: et separabunt malos de medio justorum, ecce secundum: et mittent eos in caminum ignis, ecce tertium. Corpora caelestia similiter affligent tripliciter malos. Primo, signis terrendo; secundo, tenebris affligendo; tertio, scelera eorum reserando. De primo ibi, erunt signa in sole, luna et stellis. Joel. 2: dabo prodigia in caelo. De secundo Matth. 24: sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum. De tertio, Job. 20: caeli revelabunt iniquitatem ejus et cetera. Rogemus et cetera.

[88513] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 8 In terris pressura gentium prae confusione sonitus maris et fluctuum etc., Lucae 21. Dictum est superius quomodo superiores creaturae puniunt malos: modo dicendum est quomodo inferiores creaturae: et ostenditur quomodo punientur ab igne, ab aere, ab aqua, a terra et a seipsis. Primum ibi, arescentibus hominibus. Ariditas autem contingit ex siccatione humorum, quod facit ignis. Secundum ibi, fluctuum. Fluctus contingunt ex inclusione aeris in mare. Tertium ibi, maris; quartum ibi, in terris pressura gentium; quintum ibi, prae timore et expectatione. Ignis tripliciter puniet malos. Primo, lucem abscondendo; secundo, incendendo; tertio, non consumendo. Si enim ignis consumeret eos, aliquod bonum praestaret eis; sed comburet, et non consumet. De primo, Psalm. 28: vox domini intercidentis flammam ignis. In flamma duo sunt, ardor et splendor. Ita intercidet dominus flammam ignis: quia separabit splendorem a calore, ut comburat malos, et non illuminet. De secundo, Psal. 96: ignis ante ipsum praecedet et inflammabit. De tertio, Sap. 15: ignis suae naturae oblitus est. Aer similiter tripliciter affliget, sive puniet malos: fulguris emissione, grandinum pluitione, et ventorum commotione. De primo, Sap. 5: ibunt directe emissiones fulgurum, et tamquam a bene incurvato arcu nubium exterminabuntur. De secundo, ibid. 5: a petrosa ira plenae mittentur grandines. De tertio ibid. 5: contra illos stabit spiritus virtutis, et tamquam turbo venti. Aqua similiter tripliciter affliget malos. Primo creaturam, quae ad usum erat, occidendo; secundo, fluctibus terrendo; tertio, contra peccatores excandescendo. De primo Apoc. 8: omnis creatura quae erat in mari, mortua est. De secundo hic: prae confusione sonitus maris et fluctuum. De tertio Sap. 5: excandescet in illos aqua maris, et flumina concurrent duriter. Terra similiter tripliciter affliget malos. Primo, beneficia subtrahendo, ut impii affligantur fame; secundo, terrae motibus terrendo; tertio, devorando. De primo, Matth. 24: erunt pestilentiae et fames; de secundo ibid.: et terraemotus magni erunt per loca; de tertio Psal. 105: aperta est terra, et deglutivit datam. A semetipsis patientur mali triplicia mala. Primo ex defectu omnium bonorum; secundo, timore ex recordatione praeteritorum; tertio, ex expectatione instantium omnium malorum. De primo, Apocal. 1: plangent se super eum omnes tribus terrae et cetera. De aliis duobus hic Lucae 21: arescentibus hominibus prae timore, quo ad secundum, et expectatione, quo ad tertium. Hic tria notantur. Primum ibi, arescentibus hominibus; secundum ibi, prae timore; tertium ibi, et expectatione. Sunt autem tres rationes, propter quas omnes creaturae sic excandescent contra malos. Primo, quia male usi sunt eorum beneficiis; secundo, quia pulchritudinem earum devastaverunt malitiis et immunditiis suis; tertio, quia naturaliter est insitus cuilibet creaturae appetitus vindicandi injuriam creatoris. De primo Gregorius: omnia quae ad usum vitae accepimus, convertimus ad culpam etc. et post: jure igitur nos omnia feriunt. De secundo, Psal. 96: commota est terra in operibus eorum. De tertio Sap. 16: creatura creatori deserviens exardescit in tormentis adversus injustos et cetera. Haec malis: bonis autem appropinquabit redemptio aeterna: ad quam nos et cetera.

[88514] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 9 Sic nos existimet homo ut ministros Christi, 1 Cor. 4, 1. In praecedenti epistola docuit nos apostolus Christum fuisse ministrum pro nobis: dico autem Christum ministrum fuisse circumcisionis etc.: idcirco in ista epistola docet nos debere esse ministros Christi: et dicuntur in hac epistola sex. Primo, quod debemus nos Christi ministros facere; secundo, temerarium judicium fugere; tertio, humanum judicium contemnere; quarto, in propria conscientia non confidere; quinto, omne judicium Christo ut judici tribuere; sexto, laudes a solo Deo quaerere. Primum ibi, sic nos existimet homo ut ministros Christi; secundum ibi, nolite ante tempus judicare; tertium, ibi, mihi autem pro minimo est ut a vobis judicer; quartum ibi, nihil mihi conscius sum; quintum ibi, quousque veniat dominus; sextum ibi, tunc laus erit unicuique a Deo. Circa primum sciendum, quod propter tria maxime debemus esse ministri Christi, et ei servire. Primo, quia quicquid sumus et possumus, ipse dedit creando; secundo, quia servivit nobis nos redimendo: tertio, quia iterum serviet in glorificatione. De primo Bernardus. Cui justius servire debeo, quam illi qui si voluisset, omnino non essem? Psal. 99: ipse fecit nos. De secundo, Luc. 22: ego in medio vestrum sum tamquam qui ministrat. Servivit autem tripliciter: pedes abluendo, sordes peccatorum sanguine suo mundando, et carnem suam ministrando. De primo, Joan. 13: coepit lavare pedes discipulis suis et cetera. De secundo, Apoc. qui dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo. Isai. 23: servire me fecistis in iniquitatibus vestris. De tertio, Matth. 26: accepit panem, benedixit, et fregit, et dedit et cetera. Bernardus: bonus minister, qui carnem suam dedit in cibum, sanguinem in potum, et animam in pretium. Serviet iterum in glorificatione. Luc. 12: amen dico vobis, quod praecinget se, et faciet illos discumbere, et transiens ministrabit illis. Juste ergo ministri ejus esse debemus. Sunt autem tria quae ipse maxime odit in ministris suis: scilicet immisericordia, inobedientia et inutilitas. De primo, Matth. 17: serve nequam, omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me: nonne ergo oportuit et te misereri conservi tui, sicut ego tui misertus sum? et cetera. Matth. 24: si autem dixerit servus ille malus in corde suo: moram facit dominus meus venire: et coeperit percutere servos suos, manducet autem et bibat cum ebriosis: veniet dominus servi illius in die qua non sperat, et hora qua ignorat; et dividet eum, partemque ejus ponet cum hypocritis: illic erit fletus et stridor dentium et cetera. De secundo, Luc. 12: servus sciens voluntatem domini sui, et non faciens secundum voluntatem ejus, plagis vapulabit multis et cetera. De tertio, Matth. 25: servum inutilem projicite in tenebras exteriores et cetera. Sunt iterum tria quae requirit dominus in servis. Primum, ut sint ab omni sorde peccati mundati; secundum, ut sint omnibus virtutibus ornati; tertium, ut sint morum honestate decorati. De primo, Psal. 100: ambulans in via immaculata, hic mihi ministrabat: et 1 Tim. 4: et sic ministrent, nullum crimen habentes. De secundo 2 Cor. 6: in omnibus exibeamus nos sicut Dei ministros. De tertio, 1 Pet. 2: conversationem vestram inter gentes habentes bonam et cetera. De his tribus, Exod. 40: applica Aaron et filios ejus, ut ministrent mihi, et lotos aqua indues sacris vestibus, ut unctio eorum proficiat. In lotione vero puritas, in sacris vestibus eorum virtutum varietas, in unctione eorum honestas, quia ex ea egreditur odor bonae famae 2 Cor. 2: Christi bonus odor sumus Deo in omni loco. Requirit autem Deus quod sibi tribus modis ministremus. Primo, eum imitando; secundo, in ejus servitio exultando; tertio, eum timendo. De primo, Joan. 12: si quis mihi ministraverit, me sequatur. De secundo, Ps. 99: servite domino in laetitia. De tertio, Psal. 2: servite domino in timore. Primum facit domino servitium acceptum; secundum facit nos expeditos in servitium; tertium in servitio nos conservat. Promittit autem tria dominus servis suis: scilicet felicitatem, dignitatem et aeternitatem. De primo, 1 Tim. 3: qui enim bene ministrat, gradum bonum sibi acquirit. De secundo, Matth. 25: euge serve bone et fidelis, quia super modico fuisti fidelis. De tertio, Apoc. 7: servient ei die ac nocte in templo ejus: et post ibid.: ad fontes aquarum vitae deducet illos. Fons vitae est aeternitas. Dionysius (Boetius): aeternitas est vitae interminabilis tota simul et perfecta possessio. De his tribus Joan. 12: ubi ego sum, illic et minister meus erit. Ubi est et jucunda sublimitas, et aeterna jucunditas, et jucunda aeternitas: ad quam nos perducat dominus Deus.

[88515] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 10 Cum audisset Joannes in vinculis opera Christi, mittens duos de discipulis suis, ait illi: tu es qui venturus es, an alium expectamus? Matth. 11. In praecedenti Evangelio actum est de adventu justitiae; in isto de adventu gratiae. Unde agitur hic de Joanne, qui interpretatur gratia Dei, vel in quo est gratia Dei. Dicuntur autem hic quatuor. Primo Joannis incarceratio; secundo, de Christi adventu per missos discipulos interrogatio; tertio domini responsio; quarto multiplex Joannis commendatio. Commendatur autem a quatuor. Primo a constantiae firmitate; secundo a vestitus asperitate; tertio ab officii dignitate; quarto a vitae sanctitate. Primum ibi, cum audisset; secundum ibi, tu es; tertium ibi, ite, renuntiate Joanni quae vidistis; quartum ibi, coepit illis dicere de Joanne. Et iterum, primum de commendatione, ibi, quid existis in desertum videre? Arundinem vento agitatam? Secundum ibi, hominem mollibus vestitum? Tertium ibi, etiam plusquam prophetam; quartum ibi, hic est de quo scriptum est: ecce mitto Angelum meum. Mox autem de vinculis sciendum est, quod tres dicuntur esse in vinculis: justus, impius et damnatus. Justus ponitur in vinculis praeceptorum; impius in vinculis peccatorum; damnatus in vinculis tormentorum. De primo, Ezech. 4: ecce circumdedi te vinculis. Oseae 11: traham vos in vinculis caritatis. De secundo, Prov. 5: iniquitates suae capiunt impium, et fune peccatorum suorum constringitur. Isai. 10: ne incurvemini sub vinculo. De tertio, Sap. 7: vinculis tenebrarum compediti. Matth. 22: ligatis manibus et pedibus, projicite eum in tenebras exteriores. Prima vincula sunt amplectenda, secunda dissolvenda, tertia cavenda. Vincula praeceptorum sunt amplectenda propter tria. Primo, quia per ipsa salus omni malo acquiritur secundo, quia ligatus eis a Dei sapientia protegitur tertio, quia de ipsis ad regimen egreditur. De primo, Eccl. 6: vincula illius alligatura salutaris. De secundo, Sap. 5: et in vinculis non dereliquit illum. De tertio, Eccl. 4: de carcere catenisque interdum quis egreditur ad regnum. Sunt ergo vincula praeceptorum amplectenda, sed peccatorum dissolvenda. Ligatur autem peccator vinculis superbiae, vinculis avaritiae, vinculis luxuriae, vinculis malae linguae. De primo, Job 39: quis dimisit onagrum liberum, et vincula illius quis solvit? Per onagrum intelligitur superbus. Job 11: vir vanus in superbiam erigitur et cetera. Unde vincula onagri, sunt vincula superbi. De secundo, Isa. 5: vae qui trahitis iniquitatem in vinculis vanitatis. Vanitates divitiae sunt. De tertio, Prov. 8: statimque sequitur eam, quasi bos ductus ad victimam, et ignorat stultus quod ad vincula trahatur. Vincula trahentia sunt manus mulieris. Eccl. 7: inveni amariorem morte mulierem: et post: vincula sunt manus illius. Ista vincula sunt solvenda. Isa. 51: solve vincula colli tui. Solvuntur autem quatuor modis. Primo per gratiam justificationis; secundo per gratiam contritionis; tertio per verecundiam confessionis; quarto per poenam satisfactionis. De primo, Psal. 115: dirupisti vincula mea, domine, scilicet gratiam infundendo. De secundo, Dan. 4, ubi dicitur, quod ignis consumpsit vincula puerorum. Per ignem contritio intelligitur. Psal. 38: in meditatione mea exardescet ignis. De tertio, Oseae 6: vidit Judas vinculum suum. Judas interpretatur confitens: unde Judas vinculum suum videt, quando poenitens videns se vinculis peccatorum constrictum, clamat in confessione ut solvatur. De quarto, Nahum 1: afflixi te: et post, vincula tua disrumpam. Sic solvenda sunt vincula peccatorum. Vincula vero tormentorum sunt vitanda propter tria. Primo, quia tenebrosa; secundo, quia crudelia; tertio, quia aeterna. De primo, Sap. 17: vinculis tenebrarum compediti. De secundo, Eccl. 13: et non parcet de malitia et de vinculis. De vinculis istis Isa. 38: ne forte constringantur vincula nostra. De tertio, Jud. 6: in vinculis aeternis sub caligine reservavit. Loquitur de Daemonibus. A vinculis istis eripiat nos Deus, quod et cetera.

[88516] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 11 Gaudete in domino semper, iterum dico, gaudete: modestia vestra nota sit omnibus hominibus, Phil. 4. In fine praecedentis epistolae monuit apostolus ut omnia Christo vero judici reservemus: sed ne conqueramur de longa mora, dicit eum in proximo venturum. Dominus, inquit, prope est. Facit autem apostolus in praemissis verbis tria. Primo monet ad interiorem sanctificationem; secundo ad honestam conversationem; tertio subjungit rationem. Interior sanctitas consistit in duobus. Primo, ut mala affectio removeatur; secundo, ut bona affectio habeatur. Bernardus: sanctum facit affectio sancta. Mala affectio est gaudere in mundo. Est autem gaudium mundi malum, quia de malis, de vanis, de turpibus. Gaudium de malis est gaudere in malitiis; gaudium de vanis est gaudere in divitiis, quae vanitas sunt; gaudium de turpibus est gaudere de luxuriis. De primo, Prov. 2: laetantur cum malefecerint, et exultant in rebus pessimis. De secundo, Psal. 48: in multitudine divitiarum suarum gloriatur. De tertio, Job 21: gaudent ad sonitum organi. Jac. 5: epulati estis super terram, et in luxuriis enutristis corda vestra. De istis tribus Augustinus: quid est saeculi gaudium? Breviter dico: saeculi nequitia est impunitas malitiae, in spectaculis nugari, luxuriari, oblectari, ingurgitari, et turpitudine foetere. Gaudere autem in domino est gaudere, quia est potens ad salvandum, quia est misericors dominus ad justificandum, quia largissimus ad remunerandum: pro modico enim servitio dat vitam aeternam et regnum caeleste. Gaudendum est sine dubio in tali domino, qui salvat servos suos redimendo, dimittit omnia debita justificando, coronabit aeternum regnum conferendo. De primo, Ps. 33: dominus rex noster ipse veniet, et salvabit nos. Matth. 1: ipse (salvator) salvum faciet populum suum a peccatis eorum. De secundo, Rom. 5: justificati gratis per gratiam ipsius. De tertio, Apoc. 2: esto fidelis usque ad mortem; et dabo tibi coronam vitae. De his tribus, Isa. 61: gaudens gaudebo in domino. Et quare? Quia induit me vestimento salutis, ecce primum; et indumento justitiae circumdedit me, ecce secundum; quasi sponsam decoravit me corona, ecce tertium: ad quae nos perducat et cetera.

[88517] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 12 Modestia vestra nota sit omnibus hominibus, Phil. 4. Hortatus est apostolus superius ad interiorem sanctitatem; hic vero hortatur ad conversationis honestatem, ibi, modestia vestra. Ponit autem hic duo. Primo hortatur ad honestam conversationem; secundo subjungit rationem. Primum ibi, modestia vestra; secundum ibi, dominus prope est. Sunt autem tria quae nos movere debent ad modestiam. Primo creaturae documentum: omnia enim, sicut dicit in Lib. de Trin. Augustinus, servant modum, speciem et ordinem. Sap. 2: omnia in ordine, numero et mensura disposuisti. Secundo magnum quod in eadem est confortamentum, est enim fructus spiritus valde suavis. Gal. 5: fructus autem spiritus est caritas: et post: modestia et cetera. Tertio magnum quod de ejus absentia provenit nocumentum. Seneca: si mediocria sunt utilia, inutilia vero sunt semper nimia, superflua enim nocent. Est autem habenda modestia in ore, in corde, in manu. In corde, ut resecet cogitationum superfluitatem; in ore, ut resecet verborum inutilitatem; in manu, ut resecet excessum in opere. De primo, Seneca: magni animi est magna contemnere, et media magis velle quam nimia. De secundo, Prov. 10: qui moderatur labia sua, prudentissimus est. De tertio, Rom. 12: rationabile sit obsequium vestrum. Rationem autem horum duorum subjungit dicens: dominus prope est. Est autem dominus prope poenitenti, ut indulgeat; oranti, ut exaudiat; tribulationes patienti, ut subveniat. De primo, Ezech. 18: quacumque hora conversus fuerit peccator et ingemuerit, vita vivet. De secundo, Psal. 144: prope est dominus omnibus invocantibus eum. Isa. 65: eritque, antequam clament, ego exaudiam. De tertio, Psal. 90: cum ipso sum in tribulatione: et in Apoc. 22: ecce venio cito, et merces mea mecum est, retribuere unicuique secundum opera, malis poenas aeternas, et justis vitam aeternam: ad quam nos perducat qui vivit in saecula. Amen.

[88518] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 13 Vox clamantis in deserto: parate viam domino, Joan. 1. In praecedenti Evangelio ponitur qualiter Christus Joannem multipliciter commendavit; in isto, quod se ipsum humiliavit. Moraliter per desertum mundus iste intelligitur. Deut. 8: ductor tuus fuit in solitudine magna atque terribili, in qua erat serpens flatu adurens, idest superbia; scorpio, idest luxuria; dypsas, idest avaritia. In isto deserto clamat creatura, Christus, justus et praedicator. Creatura clamat tria: primo ut Deum cognoscamus; secundo ut ipsum diligamus; tertio ut laudes ei debitas reddamus. De primo Augustinus: omnia clamant: Deus me fecit. De secundo idem: caelum et terra et omnia quae in eis sunt, undique mihi dicunt ut amem te, nec cessant dicere omnibus, ut sint inexcusabiles. De tertio idem: mirum est quod homo cessat a laude Dei, cum omnes creaturae invitent ad laudandum eum. Christus clamavit similiter tripliciter. Primo, miracula faciendo; secundo, utilia praedicando; tertio, pro nobis moriendo. De primo, Joan. 2: clamavit voce magna, dicens: Lazare veni foras. De secundo, idem 7: stabat Jesus, et clamabat: si quis sitit, veniat ad me, et bibat. De tertio, Matth. 27: Christus clamans voce magna emisit spiritum. In primo apparuit ejus potentia; in secundo, ejus sapientia; in tertio, ineffabilis ejus bonitas et caritas. Haec tria erant necessaria ad redemptionem nostram: ut posset redimere, ut sciret, ut vellet. De his tribus 1 Cor. 1: Christum Dei virtutem et Dei sapientiam. Christus unctus, et primo bonus; virtus, et primo potens; sapientia, et primo sapiens. Justus clamat similiter tripliciter: primo orando, secundo confitendo, tertio laudando. De primo, Psal. 76: voce mea ad dominum clamavi, et exaudivit me. De secundo idem Psal. 31: dixi confitebor adversum me injustitiam meam domino; et tu remisisti impietatem peccati mei. De tertio: clamabo ad Deum qui benefecit mihi, supple, laudando illum: quia pro beneficiis ei debemus gratias agere. Praedicator similiter tria debet clamare: primo hominum scelera; secundo fragilitatis humanae miseriam; tertio, ut praeparetur domino via. De his omnibus Isa. 58. De primo: clama, ne cesses: et post, annuntia populo meo scelera eorum. De secundo, Isa. 40: vox dicentis, clama: et dixi, quid clamabo? Omnis caro fenum. De tertio ibidem 40: vox clamantis in deserto: parate viam domino. Praeparant autem domino viam scilicet puritas, humilitas et aequitas. De primis duobus, Isa. 42: praeparate viam: et subdit modum praeparandi: planum facite iter, montuositatem superbiae removendo, quod fit per humilitatem: eligite lapides, cetera peccata removendo, quod pertinet ad puritatem. De tertio, Joan. 1: dirigite viam domino, et aspera in vias planas, per puritatem. Humilitas ordinat nos ad Deum, aequitas ad proximum, puritas ad nos ipsos. Rogemus et cetera.

[88519] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 14 Ut eos qui sub lege erant, redimeret, ad Gal. 4. Sciendum, quod Christus nos redemit a multis. Primo ab iniquitate, Tit. 2: ut nos redimeret ab omni iniquitate. Secundo a Diabolo, Deuter. 7: redemit nos de manu Pharaonis, idest Diaboli. Tertio a morte, Oseae 13: de manu mortis redimam eos. Quarto a legis servitute et maledictione. Gal. 3, redemit nos Christus de maledicto legis. Nota, quod bonitas Christi apparuit in nostra redemptione in multis. Primo quia sine meritis. Isa. 52: sine argento redimemini et cetera. Secundo, quia redemit magnis expensis. 1 Pet. 1: non corruptibilibus auro et argento redempti estis de vana vestra conversatione paternae traditionis, sed pretioso sanguine quasi agni immaculati, Christi. Tertio, quia ex sola abundantia caritatis. Isa. 63: in dilectione sua et in indulgentia sua ipse redemit nos. Nota, quod dominus quinque requirit a nobis pro redemptione nostra. Primo, ut a peccatis ad eum revertamur. Jerem. 4: revertere ad me, quia redemi te et cetera. Secundo, ut eum diligamus. Augustinus: miser ego. Quantum debeo diligere Deum meum, qui me fecit, cum non essem; redemit cum perieram, et abieram, et in peccato venditus eram; venit ille et redemit me, et tam dilexit me, quod pretium sanguinis sui dedit pro me. Tertio, ut ipsi soli serviamus. 1 Cor. 6: empti estis pretio magno et cetera. Quarto ut tantum beneficium ubique praedicemus vel diffundamus. Isa. 48: auditum facite hoc, efferte illud usque ad extrema terrae. Quinto, ut pro tanto beneficio gratias agamus. Psalm. 140: labia mea, et anima mea, quam redemisti et cetera.

[88520] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 15 Tuam ipsius animam pertransibit gladius, Luc. 2. Verba ista prophetica sunt de passione Christi: et notantur tria in verbis istis. Primo magna beatae virginis ad Christum compassio, ibi, tuam ipsius animam pertransibit gladius. Et sciendum, quod quatuor maxime fecerunt amaram passionem Christi beatae virgini: primum filii bonitas, 1 Pet. 2: qui peccatum non fecit etc.; secundum crucifigentium crudelitas; quod vel ex eo patet, quod morienti saltem aquam dare noluerunt, nec a matre quae diligenter dedisset, dari permiserunt; tertium, poenae vilitas, Sap. 2: morte turpissima condemnemus eum; quartum, tormenti crudelitas, Thren. 1: o vos omnes qui transitis per viam, attendite et videte si est dolor sicut dolor meus. Secundo, amara Christi passio, ibi, tuam ipsius animam pertransibit gladius. Sciendum, quod crux ejus fuit gladius acutus. Ezech. 21: gladius acutus et limatus. Acutus fuit, quia maxime pupugit et vulneravit. Item fuit splendidus, idest splendens fuit, eo quod in ea pependit splendor mundi, idest Dei patris. Heb. 1: qui cum sit splendor gloriae et figura substantiae ejus. Item fuit gladius gloriae suae. Deut. 33: scutum virtutis tuae, et gladius gloriae tuae. Dicitur autem gladius gloriae, quia per ipsum acquisivit nobis gloriam. Isto gladio fuit a malis percussus per crucem; tamen percutiet malos gladiis suis: primus est poenae praesentis adversitas, Ezech. 2: gladium metuisti et cetera. Secundus judicialis sententia Apoc. 1: ex ore ejus gladius etc.; tertius, infernalis poenae acerbitas. Isa. 1: gladius devoravit, quia os domini locutum est. Gen. 6: constituit gladium flammeum et cetera. Tertio, passionis consecutio, ibi, ut revelentur ex multis cordibus cogitationes. Quod cogitat, revelat aut sacerdoti in confessione: Psal. 26: revela domino viam tuam etc., aut in judicio ad damnationem: Oseae 2: revelabo scelera tua et cetera. Nota, quod in praesenti debemus peccata revelare propter quatuor. Primo, quia tali revelatione dimittuntur peccata. Prov. 28: qui abscondit scelera sua, non dirigetur; qui autem confessus fuerit ea et reliquerit, misericordiam consequetur. Secundo, quia a Deo absconduntur. Augustinus: si revelas, ego celo, et e converso et cetera. Tertio, quia gratia infunditur. Quarto, quia ex ea vita aeterna acquiritur. De his duobus, Eccl. 4: est confusio adducens gratiam et gloriam. Nota, quod in futuro revelabuntur omnia quae non revelantur hic. Revelabuntur autem a tribus. Primo a caelis. Job 20: revelabunt caeli iniquitatem ejus et cetera. Secundo, a se ipsis. Rom. 2: testimonium reddente illis conscientia et cetera. Tertio a Deo: 2 Cor. 3: illuminabit abscondita tenebrarum. Revelabitur autem ira Dei super omnes qui hic noluerunt revelare. Rom. 1: revelabitur autem ira Dei super omnem impietatem: a qua ira liberet nos dominus, qui vivit et regnat in saecula. Amen.

[88521] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 16 Nolite conformari huic saeculo, sed reformamini in novitate sensus vestri, ut probetis quae sit voluntas Dei, Rom. 12. In istis verbis ad tria hortatur apostolus, in quibus consistit tota perfectio hominis. Primo, ut saeculi forma deponatur; secundo, ut forma novae vitae assumatur; tertio, ut Dei voluntas agnoscatur. Primum ibi, nolite conformari huic saeculo; secundum, ibi, sed reformamini in novitate; tertium, ibi, ut probetis quae sit voluntas Dei. Circa primum sciendum, quod triplex est forma saeculi. Prima est terrenorum cupiditas; secunda carnalis concupiscentia; tertia, vitae superbia. De his tribus 1 Joan. 2: omne quod est in mundo, concupiscentia carnis est, et concupiscentia oculorum, et superbia vitae. Sciendum, quod ista triplex forma dat triplex esse: quia prima forma dat esse terrenum; secunda animale; tertia diabolicum. Avaritia facit hominem terrenum; concupiscentia carnis, animalem; superbia etiam similem facit Diabolo. De his tribus Jac. 3: non est ista sapientia desuper descendens, sed terrena, animalis, diabolica. Primo modo conformantur huic saeculo avari; secundo gulosi et luxuriosi; tertio superbi: ideo pereunte saeculo peribunt et ipsi. Gregorius: qui labenti innititur, necesse est ut cum labente ruat. 1 Joan. 2: nolite diligere mundum. Quare? Quia transit mundus, et concupiscentia ejus. Circa secundum notandum, quod forma vitae novae est sumenda tripliciter. Prima voluntatis sanctitas; secunda locutionis veritas; tertia operis aequitas. Prima informat cor; secunda os; tertia manum. De primo, Ephes. 6: facientes voluntatem Dei ex animo cum bona voluntate. De secundo, Ephes. 4: loquimini veritatem unusquisque cum proximo suo. De tertio, Gal. 6: dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes. De his tribus Ephes. 5: fructus autem lucis est in omni bonitate et justitia et veritate; in bonitate cordis, in veritate locutionis, in justitia operis. Prima forma dat esse angelicum, secunda dat esse divinum, tertia dat esse caelicum. Per bonitatem homo fit similis Angelis, per veritatem Deo, per justitiam sanctis. De his tribus in ista Epist. Rom. 2: ut exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem. Viventem per justitiam, qua homo vivit: Rom. 1: justus ex fide vivit: sanctam per vitam bonam: sanctam enim idem est quod munda. Deo placentem per veritatem, quia Deus veritas est.

[88522] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 17 Ut probetis quae sit voluntas Dei, Rom. 12. Hoc est totum bonum hominis, ut conformet se voluntati divinae. Et distinguitur hic triplex voluntas Dei: prima bona; secunda placens; tertia perfecta. Et intelligitur pluribus modis, sed modo tripliciter. Moraliter bona fuit voluntas Dei creando, beneplacens recreando, perfecta glorificando. Bona conferendo esse naturae, beneplacens conferendo esse gratiae, perfecta largiendo esse gloriae. De prima, Apoc. 4: dignus es domine accipere gloriam et honorem et virtutem, quia tu creasti omnia, et voluntate tua erant et creata sunt. Erant enim in idea in mente divina, creata sunt in proprio esse. De secunda, Ps. 29: domine, in voluntate tua praestitisti decori meo virtutem: recreando enim decorem divinum in nobis reparavit, et in virtute spiritus sancti roboravit. De tertia, Joan. 12: volo, pater, ut ubi ego sum, illic sit et minister meus: quod erit in gloria. Psal. 72: in voluntate tua deduxisti me, et cum gloria suscepisti me. Secundo modo intelligitur sic. Voluntas Dei bona in nostra ab omni impuritate mundatione, beneplacens in misericordiae exhibitione, perfecta in caritatis fervore. De primo, 1 Thess. 4: haec est voluntas Dei, sanctificatio, idest mundatio, vestra. De secundo, Matth. 9: misericordiam volo, et non sacrificium. De tertio, Luc. 12: ignem veni mittere in terram: et quid volo nisi ut accendatur? Per ignem caritas intelligitur. Tertio modo intelligitur sic. Voluntas ejus bona est in conjugatis, beneplacens in continentibus, perfecta in praelatis, qui tenentur ad perfectionem. Voluntas enim Dei in conjugatis est facere opera misericordiae; in continentibus facere bonum continentiae; in praelatis, pro fratribus animam ponere. De prima voluntate potest intelligi illud Psal. 142: doce me facere voluntatem tuam. De secunda 1 Thess. 4: haec est voluntas Dei ut sciat unusquisque vestrum suum vas possidere in sanctificatione, ab immunditia, quod fit maxime per continentiam. De tertia, Psal. 102: ministri ejus qui faciunt voluntatem ejus. Praemium illius voluntatis est vita aeterna. Psal. 29: et vita in voluntate ejus; ad quam nos conducat et cetera.

[88523] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 18 Ego et pater tuus dolentes quaerebamus te, Luc. 2. In isto Evangelio multa docentur secundum litteram, sicut patet; sed in isto verbo docemur quaerere Deum, ad quod monemur frequenter in Scriptura. Notantur autem in istis verbis tria. Primo quaerentes; secundo modus quaerendi; tertio inquirendus, vel quaesitus. Primum ibi, ego et pater: secundum ibi, dolentes; tertium ibi, quaerebamus te. Quaerentes erant Maria et Joseph: per quos duo genera hominum designantur, a quibus quaeritur dominus: quaeritur a contemplativis in contemplatione, et ab activis in actione. Maria interpretatur illuminata, et significat contemplativos qui in contemplatione suscipiunt divinas illuminationes. Joseph interpretatur augmentum: et significat activos qui debent habere augmentum operum misericordiae. Ab istis quaeritur dominus. De utroque, Psal. 85: laetetur cor quaerentium dominum: quaerite dominum, et confirmamini. Primum pertinet ad contemplativos, qui sunt in continua laetitia et jubilo; secundum ad activos qui quandoque multum indigent confirmari. Vel per Mariam stellam maris designatur fides, et per Joseph augmentum caritatis. Fides inquirit Deum inquantum patrem nostrum; caritas inquantum summum bonum. De his duobus canticorum 5: anima mea liquefacta est, ut dilectus locutus est. Quaesivi, et non inveni; idest, inquantum loquitur, intantum quaesivi, nam fides est ex auditu: inquantum dilectus, caritas quaerit, quae est vita copulans diligentem cum dilecto, ut dicit Augustinus. Sed plane si per caritatem hic quaeritur, post invenietur. Circa modum inquirendi nota, quod septem modis debet inquiri, sicut potest colligi ex textu. Primo cum mentis puritate, ut simus ab omni labe peccati depurati. 1 Esd. 6: omnes qui se separaverunt a coinquinatione gentium terrae, ut quaererent Deum. Secundo cum intentionis simplicitate. Sap. 1: in simplicitate cordis quaerite illum. Tertio quaerendus est ex toto corde, ut solum eum cogitemus. Quarto ex tota voluntate ut eum solum velimus. De his duobus 1 Paral. 15: in omni corde suo et in omni voluntate sua quaesierunt dominum, et invenerunt. Quinto quaerendus est cum festinatione, antequam transeat tempus in quo inveniri possit. Isa. 55: quaerite dominum dum inveniri potest. Sexto quaerendus est cum perseverantia sine cessatione. Psal. 104: quaerite faciem ejus semper. Septimo quaerendus est cum dolore peccatorum. Mich. 4: dole, et satage filia Sion, quasi parturiens, quia redimet te dominus de manu inimicorum tuorum et cetera. Luc. 2: ego et pater tuus dolentes. Circa tertium sciendum est, quod debemus quaerere Deum: unde dicit, quaerebamus te. Est autem inquirendus propter quatuor. Primo, quia justus; secundo, quia mansuetus; tertio, quia bonus; quarto, quia justus, ut inquirentibus se offerat. In hoc enim est justitia ejus, quia nullus quaerit sicut quaerere debet, quod non inveniat. Mansuetus est, ut quaerentes se benigne suscipiat. De his duobus Sophon. 2: quaerite Deum: et post: quaerite justum, quaerite mansuetum. Bonus est ut quaerentes se magnificet et remuneret. Thren. 3: bonus dominus sperantibus in se, animae quaerenti illum. Vita est, quia quaerentes se facit aeternaliter vivere. Psalm. 68: quaerite dominum, et vivet anima vestra. Ad quam nos perducat et cetera.

[88524] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 19 Hospitalitatem sectantes etc., Rom. 12. In ista epistola, cum sit tota moralis, hortamur ad multam hospitalitatem, ad quam praecipue debent nos quatuor movere. Primo domini praeceptum; secundo sanctorum exemplum; tertio, si non fiat, nocumentum; quarto, si fiat, multiplex profectus. Circa primum sciendum, quia dominus triplici lege praecipit hospitalitates: scilicet lege naturae, lege veteri, lege nova. Lege naturae, qua praecepit ut sicut ab aliis hospitalitates nobis exhiberi volumus, ita exhibeamus aliis. Matth. 7: omnia quaecumque vultis ut faciant vobis homines, et vos facite illis. Lege veteri. Isa. 58: egenos vagosque induc in domum tuam; et Deut. 26: ut comedas tu, et peregrinus et advena tecum. Lege nova. Hebr. 13: hospitalitatem nolite oblivisci. Circa secundum sciendum, quod exempla sanctorum tria docent nos circa hospitalitatem. Primo ut hospites quasi ad nos cogamus intrare; secundo ut eos ab injuriis defendamus; tertio ut cum hilaritate et festinatione et abundanter eis necessaria ministremus. De primo, Luc. ult.: et coegerunt illum, dicentes: mane nobiscum, quoniam advesperascit, et inclinata est jam dies. De secundo Gen. 19: nolite quaeso, inquit, fratres mei, nolite hoc malum facere, quoniam ingressi sunt sub umbra culminis mei; unde discatur quod mos erat hospites ab injuriis defendere. De tertio, Gen. 18: obsecro declinate ad servum vestrum: et post: et dixit Sarae: accelera, tria sata farinae commisce etc. et ipse cucurrit ad armentum, et tulit vitulum: ut doceamur hilariter et festinanter et abundanter hospitibus ministrare. Circa tertium sciendum, quod tria mala incurrunt hi qui nolunt hic hospitalitatem sectari. Primo, quia hic a domino puniuntur; secundo, quia in judicio confundentur; tertio, quia in malum hospitium includuntur. De primo, Sap. 19: alii quidem ignotos non recipiebant advenas, alii autem bonos hospites in servitutem accipiebant. Et non solum hoc, sed et alius quidam erat aspectus eorum, quoniam inviti recipiebant extraneos: et post: percussi sunt caecitate. De secundo, Matth. 25: hospes fui, et non collegistis me. De tertio ibid.: ite maledicti in ignem aeternum, qui paratus est Diabolo et Angelis ejus. Circa quartum sciendum, quod propter tria debemus sectari hospitalitatem. Primo, quia ex hoc gratiam acquirimus; secundo, quia frequenter sanctos et Angelos recipimus; tertio, quia in aeternum caeleste et gloriosum hospitium recipiemus. De primo et secundo, Hebr. 13: hospitalitatem nolite oblivisci: per hanc enim quidam placuerunt Angelis hospitio receptis. De secundo, exemplum de domina, quae credidit recipere pauperem, et recepit Christum. De tertio, Matth. 25: hospes fui, et collegistis me: et post: venite benedicti patris mei, percipite regnum: ad quod ducat et cetera.

[88525] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 20 Die tertia nuptiae factae sunt in Cana Galilaeae; et erat mater Jesu ibi, Joan. 2. Quatuor nuptiae leguntur in Scriptura. Primae historicae, secundae allegoricae, tertiae tropologicae, quartae anagogicae. Historicae inter virum et uxorem carnalem; allegoricae inter Christum et Ecclesiam; tropologicae inter Deum et animam; anagogicae inter Deum et Ecclesiam triumphantem. De primo, Esther 2: fecit convivium praeparari pro conjunctione Esther, et nuptias. De secundis, Matth. 22: simile est regnum caelorum homini regi, qui fecit nuptias filio suo. De tertiis, Oseae 2: sponsabo te mihi in fide. De quartis, Matth. 25: et quae paratae erant intraverunt cum eo ad nuptias. Primas nuptias in Paradiso dominus ordinavit, verbo confirmavit, praesentia decoravit et miraculo illustravit. De primo, Gen. 2: crescite et multiplicamini, et replete terram. De secundo, Matth. 19: quod Deus conjunxit, homo non separet. De tertio et quarto hic: vocatus est autem Jesus, ecce tertium: ut autem gustavit architriclinus aquam vinum factam, ecce quartum. In istis nuptiis debent esse tria bona: fides, ut torus non violetur; proles, ut filii domino generentur; sacramentum, ut nec vir ab uxore et e converso, sicut nec Christus ab Ecclesia, separetur, ut primo vivente alteri non copuletur. De primo, 1 Corinth. 7: vir potestatem sui corporis non habet. De secundo, 1 Tim. 2: salvabitur autem per filiorum generationem. De tertio, Eph. 5: sacramentum hoc magnum est; ego autem dico in Christo et Ecclesia. Primum bonum destruunt adulteri; secundum, qui procurant venena sterilitatis, vel qui filios ad Dei cultum et servitium non instruunt; tertium, qui vivente uxore alteri conjunguntur. De primo, Hebr. 13: fornicatores et adulteros judicabit Deus, idest condemnabit. De secundo, Isaias secundum aliam translationem: maledicta terra quae non parturit. De tertio, Rom. 1: si vivente viro fuerit cum alio, vocabitur adultera. Potes hic prosequi de impedimento istarum nuptiarum.

[88526] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 21 Die tertia nuptiae factae sunt in Cana Galilaeae, Joan. 2. Tria notantur in istis verbis circa nuptias. Primo tempus celebrationis ponitur; secundo locus in quo sunt celebratae subditur; tertio persona invitata ad ipsarum commendationem subjungitur. Primum ibi, die tertia; secundum ibi, in Cana; tertium ibi, et erat mater Jesu ibi. Moraliter per istas nuptias intelligitur conjunctio Dei ad animam: in quibus nuptiis tria concurrunt: primo judicium; secundo justitia: tertio misericordia. De his tribus Oseae 2: sponsabo te mihi in judicio, justitia et misericordia. Judicium quo ad seipsum, justitia quo ad Deum, misericordia quo ad proximum. Judicium quo ad se ipsum consistit in tribus. Primo, ut omnem malum deserat; secundo, ut omnem bonum faciat; tertio, ut adversa patienter sustineat. De his tribus in epistola quae cum hoc Evangelio legitur. De primo ibi, odientes malum; de secundo ibi, et adhaerentes bono; de tertio ibi, in tribulatione patientes. Justitia quo ad Deum consistit similiter in tribus. Primo ut homo in Deum tamquam in summam veritatem super omnia credat; secundo ut in eum tamquam in summam potestatem super omnia speret; tertio ut eum tamquam summam bonitatem propter se et super omnia diligat. Per primum conjungitur rationali, per secundum irascibili, per tertium concupiscibili. Primum fit per fidem, secundum per spem, tertium per caritatem. De his tribus in epistola hodierna. Primum ibi, secundum rationem fidei; secundum ibi, spe gaudentes; tertium ibi, dilectio sine simulatione. De his tribus 1 Cor. 13: nunc manent fides, spes, caritas, tria haec et cetera. Misericordia quo ad proximum similiter consistit in tribus. Primo, ut ignorantem doceat; secundo, ut indigentibus subveniat; tertio, ut cum offendentibus indulgeat. De his tribus in eadem epistola. De primo ibi, qui docet, in doctrina; de secundo ibi, qui miseretur, in hilaritate: de tertio ibi, nulli malum pro malo reddentes, Rom. 12. Haec omnia notantur in Evangelio praemisso, quae ordinant nos ad Deum. Nota, in die tertio. Primus dies fides, secundus spes, tertius caritas; et in isto fiunt nuptiae, quia per eam copulatur anima Deo. Dicit Augustinus: quid est caritas nisi vita copulans amantem cum amato? Tria quae ordinant ad proximum. Nota, in Cana Galilaeae. Cana interpretatur zelus vel possessio: Galilaea volubilis. In zelo notatur zelus doctrinae, in possessione opera misericordiae. Illa enim vere et sine timore amissionis possidemus, quae pauperibus largimur. Matth. 6: thesaurizate vobis thesauros in caelo, ubi et cetera. In volubilitate pronitas ad indulgendum. Illa quae ordinant ad se ipsum, notantur ibi, erat mater Jesu ibi. Maria enim interpretatur illuminata et stella maris, vel amarum mare. Illuminatur autem homo a malo recedendo: egressus enim a vitiis, virtutis operatur ingressum, ut dicit Ambrosius. Stella maris est bona operatio, quae illuminat. Matth. 5: sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent patrem vestrum qui in caelis est. Amarum mare est passionum tolerantia. Qui sic celebrat nuptias istas, celebrabit aeternas: de quibus dicitur Apocal. 19: beati qui ad coenam nuptiarum agni vocati sunt. Ad has perducat nos Jesus Christus. Amen.

[88527] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 22 Nolite esse prudentes apud vosmetipsos, Rom. 12. In verbis istis secundum suam duplicem expositionem prohibentur duo mala: scilicet malum superbiae et avaritiae. Primo modo exponitur sic: nolite esse prudentes apud vosmetipsos; idest, vos sapientes et prudentes reputantes; quod fit per superbiam. Isa. 5: vae qui sapientes estis in oculis vestris. Alio modo exponitur sic: nolite esse prudentes apud vosmetipsos; idest, prudentiam vestram non tantum vobis teneatis, sed aliis communicetis: unde Glossa: ne prudentiam vestram apud vos tantum, sed adversus proximos magis exerceatis. Et a malo superbiae tria debent praecipue dissuadere. Primo, quia deordinat a Deo; secundo, quia a proximo; tertio, quia a seipso. A Deo deordinatur homo tripliciter. Primo, a Deo apostatando; secundo, eum impugnando; tertio, adversus eum se erigendo. De primo, Eccl. 10: initium superbiae hominis apostatare a Deo. De secundo, Psalm. 27: superbia eorum qui te oderunt, ascendit semper. De tertio Job 15: cucurrit adversus eum extenso collo et cetera. Ideo dominus armatus est semper ut resistat superbiae. Jacob. 4: Deus superbis resistit. A proximo deordinatur similiter tripliciter. Primo cum injuriis perturbando; secundo, malitiis vexando; tertio, eum contemnendo et despiciendo. De primo, Prov. 13: inter superbos semper jurgia sunt. Idem: semper jurgia quaerit malus, idest superbus, qui dicitur malus. De secundo, Isa. 14: contrivit dominus brachium impiorum, et cetera quae sunt ibi. De tertio, Job 12: deridetur justi simplicitas: lampas contempta apud cogitationes divitum, idest superborum. A se ipso deordinatur similiter tripliciter. Primo, seipsum decipiendo; secundo, se ipsum stultum faciendo; tertio, se ipsum confundendo. De primo, Isa. 49: superbia tua et arrogantia tua ipsa decepit te. De secundo, Prov. 21: superbus et arrogans vocatus indoctus. De tertio, Prov. 2: ubi fuerit superbia, ibi et contumelia. Eccl. 10: qui tenuerit eam, idest superbiam, implebitur malis, et in fine subruet eum. A malo autem avaritiae dissuadent creator, creatura et natura. Et nota, quod dissuadet creator prohibendo, creatura se et sua dando, natura cohibendo. De primo, Luc. 12: attendite vobis ab omni avaritia. De secundo, Augustinus: magnum indicium divinae bonitatis est, quod quaelibet creatura cogitur dare se ipsam. De tertio, Tob. 3: quod tibi non vis, alteri ne feceris. Isti sunt duo infirmi curati in Evangelio quod legitur cum ista epistola. Leprosus, superbus est qui tumet; paralyticus est avarus propter multa. Curantur autem per duo bona, ad quae hortatur nos apostolus in eadem epistola. Primum ibi, cum omnibus hominibus pacem habentes; ubi prohibet superbiam: superbus enim cum nullo pacem habet. Secundum ibi, providentes bona; ubi prohibet avaritiam, quae non vult bona providere et cetera.

[88528] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 23 Ecce leprosus veniens, adorabat eum, dicens: domine, si vis, potes me mundare, Matth. 8. Per istum leprosum moraliter intelligitur peccator; et hoc propter quatuor quae considerantur in lepra. Primo, quia lepra est corruptio; secundo, quia consumptio; tertio quia infectio; quarto, quia separatio. Primo est corruptio humorum; secundo consumptio membrorum; tertio infectio aliorum; quarto separatio hominum. Est ergo primo peccatum corruptio naturalium; secundo amissio gratuitorum; tertio infectio proximorum; quarto separatio a gaudiis sanctorum et Angelorum. Primo enim corrumpit naturalia: unde Augustinus: peccatum est corruptio modi et speciei et ordinis. Aufert gratuita, quia gratia non potest simul esse cum peccato mortali. Sap. 1: non habitabit in corpore subdito peccatis. Inficit proximos et creaturas insensibiles. Psal. 105: contaminata est terra in operibus eorum. Jer.: corrupisti terram in fornicationibus tuis. Item separat hominem a Deo et Angelorum consortio. Sap. 1: perversae cogitationes separant a Deo. Et de istis quatuor similiter, Psal. 13: corrupti sunt, ecce separatio, ponitur causa pro effectu, abominatio enim est causa separationis: non est qui faciat bonum, ecce gratiae amissio, amissa enim gratia nemo potest bonum meritorium facere: sepulcrum patens est guttur eorum, ecce infectio, leprosus enim maxime anhelitu inficit. Ista quatuor dicuntur de leproso, in Lev. 13: quicumque maculatus fuerit lepra, habebit vestimenta dissuta et caput nudatum, os veste contectum, et habitabit extra castra. Leprosus, idest peccator, habet vestimenta dissuta, quia est in naturalibus dissutus et diffusus; caput nudum, idest mentem a gratia; os debet habere contectum, quia inficit; extra castra manere, quia separatur a castris Dei, idest habitatione Angelorum et sanctorum.

[88529] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 24 Respiciens eum Jesus, dixit duo: volo, mundare. Circa curationem vero istius leprosi tria concurrunt. Primum est, Christi de monte descensio; secundum, leprosi ad eum accessio; tertium Christi jussio. Circa primum sciendum, quod per montem intelligitur caelum. Psal. 23: quis ascendet in montem domini? Et de isto monte descendit dominus in incarnatione visibilis apparendo; descendet in judicio orbem judicando. In primo descensu mundavit a lepra culpae; in secundo liberabit a lepra poenae. De primo, Apoc. 1: qui dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo: et sic lepra mundatur sanguine innocentis et cetera. De secundo, Apoc. 21: absterget Deus omnem lacrymam. Nota autem hic quatuor circa leprosum, quae debent esse in conversione peccatoris. Primo, ipsius ad Christum accessio; secundo, adoratio; tertio, exclamatio; quarto, humiliatio. Primum ibi, veniens; secundum ibi, adoravit eum etc.; tertium ibi, domine quarto modum loquendi, ibi, si vis; quasi dicat, ex tua voluntate et bonitate faceres, non meis meritis. Per accessum intelligitur peccatoris ad Deum conversio; per adorationem, satisfactio; per exclamationem, confessio; per quartum, humiliationis satisfactio. Quatuor enim sunt necessaria ad conversionem peccatoris: scilicet contritio, confessio, satisfactio et humiliatio. De primo, Jer. 6: luctum unigeniti fac tibi, planctum amarum. De secundo, Jacob. 5: confitemini alterutrum peccata vestra. De tertio, Matth. 3: facite fructus dignos poenitentiae. De quarto, Luc. 17: cum omnia bona feceritis, dicite, quia servi inutiles sumus. Ista quatuor notantur in illis verbis: vade, et ostende te sacerdoti, et offer munus tuum. In vade contritio; in ostende confessio; et in munus satisfactio, in quo et notatur humiliatio. Circa Christum similiter quatuor concurrunt: scilicet tactus, locutio, voluntas, curatio. Primum ibi, tetigit eum; secundum ibi, dicens; tertium ibi, volo; quartum ibi, mundare. In tactu notatur ejus humilitas; in locutione sapientia; in voluntate bonitas; in facto obedientia. Per haec enim quatuor operatus est salutem nostram et redemptionem: per potentiam, per sapientiam, per bonitatem, per humilitatem incarnationis et mortis. De istis quatuor 1 Corinth. 1: qui factus est nobis sapientia, et ideo scivit; et justitia, et ideo potuit; et sanctificatio, volendo; et redemptio, faciendo. Rogemus ergo et cetera.

[88530] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 25 Diliges proximum tuum sicut te ipsum, Rom. 13. Quatuor facit dominus in verbis istis. Primo dilectionem proximi praecipit; secundo, quid diligendum sit, ostendit; tertio causam dilectionis adjungit; quarto modum dilectionis subjungit. Primum ibi, diliges; secundum ibi, proximum; tertium ibi, tuum; quartum ibi, sicut te ipsum. Circa primum sciendum, quod tria maxime debent movere ad dilectionem. Primo necessitas; secundo utilitas; tertio inexcusabilitas. Necessitas est, quia in aeterna lege sancitum est, quod qui non diligit ultimo supplicio puniatur. 1 Joan. 3: qui non diligit, manet in morte. Utilitas est, quia in eadem lege sancitum est ut diligens aeternum regnum, bonum inaestimabile assequatur. 1 Cor. 2, quod oculus non vidit et auris non audivit quae praeparavit Deus diligentibus se. Augustinus: ubi caritas est, quid est quod esse non possit? Inexcusabilitas est facilitas implendi a quolibet: nullus enim pauper nec dives, nec quisquam poterit se excusare ab impletione istius praecepti per impotentiam. Deut. 30: mandatum quod ego praecipio tibi hodie, non supra te est. Circa secundum hic innuitur, quod tria debet homo diligere: Deum, se ipsum et proximum. Dilectio Dei intelligitur in dilectione proximi, et dilectio proximi in dilectione sui. Dilectio proximi praecipitur ibi, proximum; dilectio sui ibi, sicut te ipsum. Innuit enim quod debet homo se ipsum diligere, quod non facit peccator. Psal. 10: qui diligit iniquitatem, odit animam suam. Primo debemus diligere Deum per se et super omnia; secundo nos; tertio proximum: et hoc est totum bonum hominis ordo istius amoris, et totum malum est perversio istius amoris, sicut dicit Augustinus: peccatum est privatio speciei, modi et ordinis. Cant. 2: ordinavit in me caritatem. Circa tertium sciendum est, quod tria debent nos movere ad diligendum proximum. Primo, quia hoc praecipit creator; secundo, quia suadet natura; tertio quia suggerit Scriptura. De primo, Joan. 13: mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem. De secundo suadet natura: quia omne animal diligit sibi simile, et omnis homo similem sibi: sic videtur quod deterius sit homo qui non diligit cunctis animantibus. De tertio suggerit Scriptura ut homo diligat fratrem suum: omnes autem homines sunt fratres. Malach. 2: numquid non unus est pater omnium nostrum? Omnes homines voluit esse ex uno priore Adam, ut diligerent se sicut fratres. Est autem inter omnes homines fraternitas carnalis et spiritualis. Apostolus: omnes enim fratres sumus in Christo. Circa quartum sciendum, quod triplici modo praecipit Scriptura ut homo diligat proximum: primo sicut membrum; secundo sicut homo se ipsum diligit; tertio sicut Christus nos dilexit. De primo, Rom. 12: sicut in uno corpore multa membra habemus. De secundo, Matth. 22: diliges proximum tuum sicut te ipsum. De tertio, Joan. 15: hoc est praeceptum meum, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos et cetera.

[88531] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 26 Ascendente Jesu in naviculam, secuti sunt eum discipuli ejus, Matth. 9. Quatuor dicuntur in isto Evangelio. Primo Christi et discipulorum in navem ascensio; secundo maris conturbatio; tertio discipulorum oratio; quarto ad Christi praeceptum tempestatis cessatio. Primum ibi, ascendens; secundum ibi, et ecce motus magnus factus est in mari; tertium ibi, domine, salva nos; quartum ibi, tunc surgens imperavit ventis et mari. Docemur moraliter ad quatuor. Primo ad vitam sanctitatis ascendere; secundo tentationes post ascensum insurgere; tertio ad dominum in tentatione clamare; quarto tranquillitatem ad ejus voluntatem expectare. Primo docemur in ascensione navis. Navim ascendit qui vitam sanctam aggreditur. Matth. 9: ascendens Jesus in naviculam, transfretavit, et venit in civitatem suam: quia per vitae sanctitatem pervenit homo ad civitatem caelestem. Maris turbatio per aggressionem sanctitatis est tentationes infringere. Eccl. 2: fili, accedens ad servitutem Dei, sta in justitia et timore, et praepara animam tuam ad tentationem. Discipulorum in tempestate clamatio, est sanctorum in tribulationibus et tentationibus oratio. Psal. 119: ad dominum dum tribularer clamavi, et exaudivit me. Tempestatum maris cessatio est tentationum cessatio. Tob. 3: post tempestatem tranquillitatem Deus facit. Ista quatuor notantur Psal. 68: veni in altitudinem maris, per naviculam sanctitatis, ecce primum: et tempestas demersit me, ecce secundum: laboravi clamans, ecce tertium: salus tua suscepit me, a tentationibus scilicet liberando, ecce quartum, scilicet exauditio orationis discipulorum. Circa secundum sciendum, quod in mari surgit tempestas a ventis. Ponit autem Scriptura quatuor ventos, a quibus surgit tentatio et tribulatio sanctorum. Primo surgit ab infestatione Daemonum; secundo a perversitate haereticorum; tertio a crudelitate tyrannorum; quarto a malignitate falsorum Christianorum. Primus est ventus frigidus. Eccl. 44: frigidus ventus Aquilo flavit, et gelavit chrystallus ab aquis. Secundus ventus urens. Gen. 41: spicae tenues et percussae uredine oriebantur, devorantes omnium priorum pulchritudinem. Tertius vehemens. Job 1: ventus vehemens irruit a regione deserti. De quarto vento, Eccl. 2: qui observat ventum, nunquam seminat. Item de istis quatuor ventis Dan. 7: et ecce in mari magno pugnabant venti quatuor. Circa tertium vero sciendum, quod in oratione apostolorum tria fuerunt quae moverunt dominum ad auxiliandum. Primo quia instanter petierunt; secundo, quia humiliter; tertio, quia rem utilem. Primum ibi, suscitaverunt eum; secundum ibi, domine; tertium ibi, salva nos. Haec tria debent esse in omni oratione. De primo, Coloss. 4: orationi instantes. De secundo Eccl. 35: oratio humiliantis se penetrat caelum. De tertio, Joan. 15: petite, ut gaudium vestrum sit plenum. De his tribus, Matth. 7: petite, et accipietis; quaerite, et invenietis; pulsate, et aperietur vobis. Petite humiliter, et accipietis; quaerite utiliter, et invenietis; pulsate instanter, et aperietur vobis regnum aeternum: ad quod nos perducat Jesus Christus. Amen.

[88532] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 27 Ascendente Jesu in naviculam, secuti sunt eum discipuli ejus. Moraliter per naviculam intelligitur sanctitas vitae, sicut dictum est supra, triplici ratione. Primo ratione materiae; secundo ratione formae: tertio ratione finis. Ratione materiae constat navis ex ligno, ferro, stupa, pice. Per lignum intelligitur justitia, quia per Christum fit justitia. Sap. 14: benedictum lignum per quod fit justitia. Per ferrum propter soliditatem intelligitur fortitudo. Jer. 1: ecce dedi te in columnam ferream. Per stupam, qua alligantur vulnera, intelligitur temperantia, qua vulnus carnalis concupiscentiae alligatur: unde de quibusdam qui non faciunt, dicitur Isai. 1: vulnus et livor et plaga tumens et cetera. Judic. 29, dicitur de Samsone decepto a Dalila: qui rupit vincula, quomodo si rumpat quis filum de stupa tortum. Per picem intelligitur caritas, quae est nexus animarum. Gen. 6: bitumine linies interius et exterius: quia quod facit vir sanctus, debet informari caritate. 1 Cor. 16: omnia opera vestra in caritate fiant. Item ratione formae. In forma enim navis quinque considerantur: scilicet arctitudo principii, latitudo medii, altitudo finis, strictitudo fundi, et amplitudo oris. Arctitudo principii est dolor de peccatis praeteritis; latitudo medii spes de aeternis gaudiis; altitudo finis est timor de aeternis suppliciis. Vir enim sanctus et dolet de malis quae fecit, et timet de suppliciis quae meruit; sed ne in timore et dolore per desperationem deficiat, spes est in medio, ut temperet. De primo, Jer. 6: luctum unigeniti fac tibi, planctum amarum. De secundo, Rom. 12: spe gaudentes, in tribulatione patientes. De tertio, Matth. 2: facite fructus dignos poenitentiae. Arctitudo fundi est humilitas ex consideratione propriae fragilitatis. Psal. 21: ego autem sum vermis, et non homo. Amplitudo oris est consideratio summae bonitatis. Psalm. 80: dilata os tuum, et implebo illud. Ratione finis significat navis vitae sanctitatem propter quatuor. Est enim finis navis quadruplex, sicut colligitur ex textu. Primus est homines trans mare ferre; secundus est mercimonia portare; tertius est in eis belligerare; quartus in eis pisces capere. Hoc debemus facere in sanctitate. Primo contra Daemones pugnare. 2 Mach. 15: electas fecit naves bellicas. Ephes. 6: non est nobis colluctatio adversus carnem et sanguinem, sed adversus principes et potestates, adversus mundi rectores tenebrarum harum. Secundo poma deportare est odores bonarum operationum de nobis undique diffundere. Job 9: dies mei transierunt quasi naves poma portantes. 2 Cor. 9: bonus odor Christi sumus in omni loco. Tertio debemus pisces capere, idest homines ad Deum convertere. Matth. 4: venite post me, faciam vos piscatores hominum. Quarto debemus in sanctitate de mari, idest mundo, ad Deum transire, sive ad caelum. Sap. 14: modico ligno credunt homines animas suas, et transeuntes mare per ratem liberati sunt, pervenientes ad portum caelestis civitatis: ad quam nos perducat et cetera.

[88533] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 28 Induite vos, sicut electi Dei, sancti et dilecti, viscera misericordiae, Col. 3. Tria facit apostolus hic. Primo, ut induamur praecipit; secundo causam qua debemus indui subjungit; tertio quid debemus induere ostendit. Primum, ibi, induite; secundum ibi, sicut electi Dei, sancti et dilecti; tertium ibi, viscera misericordiae. Omnia in nomine Dei facite. Col. 3. Circa nomen Dei sciendum, quod in nomine ejus est ambulandum, orandum, loquendum, operandum, sperandum. De primo, Psal. 19: nos autem in nomine domini Dei nostri invocabimus. De secundo, Joan. 12: si quid petieritis patrem in nomine meo, dabit vobis. De tertio et quarto, Coloss. 3: omne quodcumque facitis, sive in verbo sive in opere, omnia in nomine domini nostri Jesu Christi facite. De quinto; Psal. 39: beatus vir cujus est nomen domini spes ejus. Item nota, quod nomen ejus est in corde retinendum, in ore habendum, in aure audiendum, in manu ferendum, et in fronte scribendum. In corde retinendum, quia gaudium; in ore, quia jubilus; in aure, quia melos; in manu, quia virtus; in fronte, quia honor. Item nota, quod nomen Dei, sicut colligitur ex textu, habet multiplicem virtutem; sed hic nominantur octo. Primo, quia in eo omnia creantur; secundo, quia in eo Daemones fugantur; tertio, quia in eo omnes infirmitates curantur; quarto, quia in eo peccatores justificantur; quinto, quia in eo maesti laetificantur; sexto, quia in eo tentati adjuvantur; septimo, quia in eo justis gratia augmentatur; octavo, quia in eo omnes vocati salvantur. Item nota, quod illud nomen illuminat rationalem, confortat irascibilem, delectat concupiscibilem. Hoc nomen debent Inferi formidare, terrestres adorare, caelestes laudare. Inferi, quia sunt eo expoliati; terrestres, quia in eo liberati; caelestes, quia in eo exaltati.

[88534] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 29 Colligite primum zizania, et alligate in fasciculos ad comburendum; triticum autem congregate in horreum meum, Matth. 13. In istis verbis quatuor notantur. Primo iniquorum malitia; secundo eorum supplicia; tertio justorum bonitas; quarto bonorum gloria. Primum ibi, zizania; secundum ibi, ligate ad comburendum; tertium ibi, triticum; quartum ibi, congregate in horreum meum. Maledicuntur zizania, quia sunt lolium per luxuriam, vicia per avaritiam, avena per superbiam. Lolium enim pervertit statum rationis, et luxuria similiter. Ezech. 23: insanuit libidine. Oseae 2: fornicatio et vinum et ebrietas auferunt cor; et 12: et averterunt mulieres cor ejus. Vicia, quia amara est, significat avaritiam, quae miro modo affligit avaros. Eccle. 5: divitiae congregatae in malum domini sui, pereunt in afflictione pessima. Mala afflictio est in congregando, pejor in custodiendo, pessima in perdendo vel relinquendo. Avena propter vanitatem significat superbiam. Job 2: vir vanus in superbiam erigitur. Vere ergo sunt mali zizania. Eorum poena notatur ibi, ligate in fasciculos. Et notantur hic tria circa eorum supplicia. Primum supplicium erit, quia aeternis vinculis constringentur; secundum, quia ad invicem comprimentur; tertium, quia aeterno igne comburentur. Primum ibi, ligate; secundum ibi, in fasciculos: qui enim in fasce sunt, ad invicem confringuntur; tertium ibi, ad comburendum. De primo et secundo, Sap. 17: una enim catena tenebrarum omnes erant colligati. De tertio, Isa. 56: ignis eorum non extinguetur. In quinque autem notatur magnitudo poenae istius ignis. Primo, quia comburit, et non consumit. Secundo, quia contrarium suscipit, frigus et calorem secum patitur. De primo, Sap. 15: ignis suae virtutis oblitus. Virtus ignis est consumere quod assumit. De secundo, Matth. 13: mittent eos in caminum ignis: ibi erit fletus et stridor dentium: fletus (dicit Glossa) prae nimio calore, stridor dentium prae nimio frigore. Tertio, quia acerbissime affligit: quod patet, quia, sicut dicit Augustinus, tanto calidior est nostro igne, quanto noster ignis picto. Quarto, quia est aeternus. Matth. 25: ite maledicti in ignem aeternum. Quinto, quia est ardor sine splendore. Psal. 28: vox domini intercidentis flammam ignis. In flamma duo sunt, splendor et ardor. Intercidet dominus flammam ignis, quia ibi solum est ardor sine splendore. Bonitas sanctorum notatur ibi, triticum, propter multa: ad praesens autem propter tria. Primo, quia albi propter puritatem; secundo, quia rubei propter caritatem; tertio, quia ponderosi per morum honestatem. De primo et secundo, Cant. 5: dilectus meus candidus et rubicundus. De tertio, Psal. 34: in populo gravi laudabo te. Sanctorum gloria notatur ibi, in horreum meum, spatiosum propter amoenitatem, deliciosum propter jucunditatem, perpetuum propter aeternitatem. De primo, Psal. 25: domine, dilexi decorem domus tuae. De secundo, Psal. 3: gloria et divitiae in domo ejus. De tertio, 2 Cor. 5: domum non manu factam, aeternam in caelis. Item est optimum horreum, ideo quia ibi est abundantia frumenti, vini et olei. Vinum est gaudium de visione patris, frumentum gaudium de visione filii, oleum gaudium de visione spiritus sancti. De primo, Psal. 103: vinum laetificat cor hominis. De secundo, Psal. 80: ex adipe frumenti satiat te. Joan. 12: nisi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit et cetera. De tertio, Psal. 44: unxit te Deus tuus oleo laetitiae prae consortibus tuis, idest spiritu sancto. De his tribus 2 Paral. 2: ciborumque horrea, posuit in his frumentum, vinum et oleum. De his tribus Gen. 27: det tibi Deus de rore caeli et de pinguedine terrae abundantiam frumenti, vini et olei et cetera. Amen.

[88535] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 30 Sic currite, ut comprehendatis, 1 Cor. 9. Duo facit apostolus in verbis istis. Primo monet ad currendum; secundo ad perseverandum in cursu. Primum ibi, currite; secundum ibi, ut comprehendatis. Circa primum sciendum est, quod triplex est cursus. Primus est cursus naturae. Job 9: dies mei velociores fuerunt cursore. Secundus culpae. Jer. 24: factus est cursus eorum malus. Tertius gratiae. 1 Cor. 9: sic curro non quasi in incertum. Cursus naturae est triplex: tripliciter enim currunt creaturae naturaliter. Primo currunt, homini serviendo. 2 Esdr. 4: velox cursus solis: currit enim sol ut serviat homini. Secundo, malos puniendo. Sap. 5: exardescet in illos aqua maris et flumina current duriter: contra illos stabit virtus spiritus, et turbo venti dividet illos. Naturaliter autem ferentur creaturae ad puniendum rebelles creatori suo. Sap. 16: creatura tibi factori deserviens, exardescet adversus injustos, et levior ad benefaciendum fit pro his qui in te confidunt. Tertio currunt ad nihilum tendendo. Cum creaturae sint ex nihilo, naturaliter ex se tendunt ad nihilum. Augustinus: quid est vita praesens nisi quidam cursus ad mortem? Cursus culpae est similiter triplex. Primus superbiae. Job 15: cucurrit adversus dominum extento collo, et pingui cervice armatus est. Secundus avaritiae. Proverb. 1: pedes eorum ad malum currunt: loquitur enim ibi de avaris. Psal. 49: si videbas furem, currebas cum eo. Tertius luxuriae. Eccl. 7: inveni amariorem morte mulierem, quia laqueus venatorum est, et sagena cor ejus, et vincula manus illius et cetera. Quasi bos ad victimam ducuntur homines ad luxuriam. Cursus gratiae est similiter triplex. Primus doctrinae. Gal. 2: contuli cum eis Evangelium quod praedico in gentibus; seorsum autem his qui videbantur aliquid esse; ne forte in vacuum currerem, aut cucurrissem. Secundus misericordiae. Gen. 18: ipse vero ad armentum cucurrit, et tulit inde vitulum etc., quem vitulum hospitibus praeparavit. Tertius perseverantiae. 2 Tim. 4: bonum certamen certavi, cursum consummavi (...); de reliquo reposita est mihi corona justitiae. Circa secundum notandum, quod tripliciter debet currere qui vult bravium apprehendere, ad cujus similitudinem monet apostolus nos hic currere. Primo debet currere caute, ne cadat; secundo festinanter, ne alius praeveniat; tertio perseveranter, ne cursum deserat. Sic debemus currere ad bravium vitae aeternae. Primo caute, ne in foveam peccati corruamus. Ephes. 5: videte quomodo caute ambuletis. Secundo festinanter, ne pigritia torpeamus. Heb. 4: festinemus ingredi in illam requiem. Tertio perseveranter, ne a bono agendo deficiamus. Matth. 24: qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. Perseverare autem in cursu isto maxime facit patientia, per quam homo libenter tolerat omnes molestias quae sibi possent occurrere in mundo isto. Heb. 12: deponentes omne pondus, et circumstans nos peccatum, per patientiam curramus ad propositum nobis certamen, aspicientes in auctorem fidei et consummatorem Jesum, qui proposito sibi gaudio sustinuit crucem, confusione contempta, atque ad dexteram Dei sedet et cetera.

[88536] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 31 Egressus circa horam tertiam invenit alios stantes in foro otiosos, et dixit illis: ite et vos in vineam meam, et quod justum fuerit dabo vobis. Matth. 20. In istis verbis notantur quatuor. Primo domini bonitas ibi, egressus, scilicet in salutem populi sui. Quod enim Christus exit ad conducendum homines in vineam justitiae, actus fuit infinitae bonitatis. Habac. 3: egressus est in salutem populi sui. Secundo hominis stultitia ibi, invenit alios stantes in foro otiosos. Nihil enim stultius quam in praesenti vita, ubi homo debet sibi operari ut in aeternitate vivat, in otio vivere. Eccl. 22: de stercore boum lapidatus est piger; et omnes loquentur super aspernationem ejus. Tertio operandi in vinea domini necessitas ibi, ite et vos in vineam meam. 2 Thess. 3: qui non laborat, non manducet. Quarto laboris utilitas ibi, et quod justum fuerit dabo vobis. Apocal. ult. ecce venio cito, et merces mea mecum est, reddere unicuique secundum opera sua. Circa primum notandum, quod Christus dicitur egredi quinque modis. Primus egressus fuit in principio mundi, sicut seminator creaturas seminando. Luc. 8: exiit qui seminat seminare semen suum. Secundus egressus fuit in nativitate, mundum illuminando. Isa. 62: donec egrediatur ut splendor justus ejus. Joan. 16: exivi a patre, et veni in mundum. Tertio in passione sua, suos a potestate Diaboli, et ab omnibus malis salvando. Isa. 15: prope est justus meus, et salvator meus egressus est. Quarto egreditur, familiae suae et rebus providendo, sicut paterfamilias. Matth. 20: simile est regnum caelorum homini patrifamilias, qui exiit primo mane conducere operarios in vineam suam. Quinto egredietur in judicio tripliciter: sicut visitator districtam inquisitionem super impios faciendo. Isa. 26: ecce egredietur dominus de loco sancto suo, ut visitet. Secundo egredietur sicut fortissimus pugil, rebelles suos devincendo. Isa. 42: dominus sicut fortis egredietur, sicut vir praeliator et cetera. Tertio sicut judex maleficos puniendo pro meritis. Mich. 1: egredietur dominus de loco sancto suo, et descendet, et calcabit super excelsa terrae. Circa secundum notandum, quod propter quinque magna stultitia est vivere in otio in vita praesenti. Primo, quia homo ad laborem nascitur. Job 5: homo nascitur ad laborem. Secundo, quia ab otiositate, tamquam mala magistra, mala scientia addiscitur. Eccl. 30: multam malitiam docuit otiositas. Tertio, quia frequenter horribile peccatum committitur. Ezech. 26: haec fuit iniquitas sororis tuae Sodomae, superbia, saturitas panis, et abundantia, et otium ipsius. Quarto, quia egestas eterni boni per otium incurritur. Prov. 6: paululum dormitabis, paululum conferes manus ut dormias, et veniet tibi quasi viator egestas. Quinto, quia labor aeternus pro brevi otio acquiritur. Psal. 27: in labore hominum non sunt, et cum hominibus non flagellabuntur, sed cum Daemonibus. Psal. 48: laborabit in aeternum, et vivet adhuc in finem. Circa tertium sciendum, quod vinea ista in qua mittuntur laborare, justitia est, in qua sunt tot palmites quot sunt virtutes, sicut dicit Chrysostomus. In ista vinea debemus laborare quinque modis. Primo ipsam bonis operibus et virtutibus plantando. Psal. 106: plantaverunt vineam, et fecerunt fructum nativitatis. Prov. 31: de fructu manuum suarum plantavit vineam. Secundo spinas, idest vitia, eradicando et extirpando: sic e contra dicitur de stulto Prov. 24: per agrum pigri hominis transivi, et per vineam hominis stulti; et ecce totum repleverant urticae. Tertio superfluos palmites amputando. Cant. 2: tempus putationis advenit. Joan. 15: omnem palmitem qui fert fructum, purgabit eum, ut fructum plus afferat. Quarto ab ipsa vulpeculas, idest Daemones, cohibendo. Cant. 2: capite nobis vulpes parvulas, quae demoliuntur vineam. Quinto a furibus, idest laudibus hominum et detractionibus, custodiendo. Cant. 5: posuerunt me custodem in vineis. Circa quartum notandum, quod pretium laborantium in vinea ista est denarius, sicut dicitur in Evangelio, qui valet mille argenteos: et hoc est quod dicitur Isa. 8: vinea fuit pacifico: vir ejus tradidit pro ea mille argenteos. Mille argentei sunt mille gaudia aeternitatis, quae significantur per denarium: ad quam et cetera.

[88537] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 32 In laboribus plurimis. Praeter labores corporales, quos sancti habent cum aliis communes, sancti sunt in septem laboribus continuis. Primus labor sanctorum est tentationes Daemonum superare. 1 Timoth. 5: labora sicut bonus miles Christi. Labor militis est hostes debellare. Deut. 25: memento quid fecerit tibi Amalec, idest Diabolus, quando egrediebaris de Aegypto, quomodo occurrerit tibi, et extremos agminis tui, qui lassi residebant, caeciderunt: quando tu eras labore et fame confectus, et non timuerunt dominum: et post sequitur: delebis nomen ejus sub caelo: cave ne obliviscaris. Secundus, iniquorum persecutiones tolerare. Num. 30: nosti omnem laborem qui apprehendit nos, quomodo patres nostri descenderunt in Aegyptum, et habitavimus ibi; afflixeruntque nos Aegyptii, et fratres nostros. Tertius, Dei praecepta observare. Psal. 93: qui fingis laborem in praecepto. Quartus, orationibus instare. Psal. 68: laboravi clamans et cetera. Quintus, pro peccatis suis et aliorum plorare. Jer. 45: laboravi in gemitu meo, et requiem non inveni. Psal. 6: laboravi in gemitu meo: lavabo per singulas noctes lectum meum. Sextus, proximis praedicando. 2 Tim. 5: in omnibus labora, opus fac Evangelistae. 1 Tim. 6: qui bene praesunt, duplici honore digni habeantur, maxime qui laborant in verbo et doctrina. Septimus, vigiliis et jejuniis et orationibus carnem macerare. Istos septem labores enumerat apostolus in ista epistola. Debet autem homo istos labores sustinere propter quinque. Primo quia per eos intus a peccatis mundatur. Psalm. 22: vide humilitatem meam et laborem meum, et dimitte universa delicta mea. Secundo, quia per istos labores homo ex conversatione honestatur. Sap. 10: honestavit illum in laboribus, et complevit labores illius et cetera. Tertio, quia qui est in illis laboribus, a domino spirituali cibo in praesenti satiatur. Matth. 2: venite ad me omnes qui laboratis (...) et ego reficiam vos et cetera. Quarto, quia per istos labores homo quietem in terra lucratur. Eccli. ult.: videte quod modicum laboravi, et inveni mihi multam requiem. Quinto, quia fructus aeternae gloriae pro laboribus istis datur. Sap. 3: bonorum laborum gloriosus est fructus. Ibid. 10: reddet Deus mercedem laborum sanctorum et cetera. Apocal. 13: amodo jam dicit spiritus ut requiescant a laboribus suis: opera enim illorum sequuntur illos et cetera.

[88538] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 33 In laboribus plurimis. Quadruplicem laborem ponit Scriptura. Primus est labor naturae, quo homo laborat ad sustentationem naturae destitutae. Job 2: homo nascitur ad laborem. Secundus est labor culpae, quo laborat homo ad faciendum peccatum. Jer. 9: ut inique agerent, laboraverunt. Tertius Gehennae, post quam nulla sequitur quies. Psal. 68: laborabit in aeternum, et vivet adhuc in finem. Quartus labor est gratiae, quo laborant justi ad operandum bonum. Circa laborem naturae sunt quinque attendenda. Primo, quia pro peccato infligitur; unde patet quod homo debet odire peccatum, propter quod est in tantis laboribus. Gen. 3: in labore vultus tui comedes ex ea cunctis diebus vitae tuae. Secundo, quia si sustinetur in caritate aeterna, per ipsum beatitudo acquiritur. Psal. 127: labores manuum tuarum quia manducabis, beatus es, et bene tibi erit. Tertio, quia frequenter a bestiis, pestibus, vel hostibus propter peccatum consumitur; ideo debet homo a peccato cavere. Deut. 18: fructus terrae tuae et omnes labores tuos comedat populus: propter quod contrarium dicitur de justis. Isa. 62: si dedero triticum tuum ultra cibum inimicis tuis, et si biberint filii alieni vinum, in quo laborasti; quia qui congregabunt illud, comedent. Quarto, quia omnes ad laborandum tenentur; et qui non laborat, comedere prohibetur, 2 Thes. 3: qui non laborat, non manducet. Quinto, quia qui non vult laborare, aeterno supplicio punietur. Psal. 72: in labore hominum non sunt, et cum hominibus non flagellabuntur, sed cum Daemonibus. Item circa laborem culpae nota, quod Scriptura ponit quinque labores. Primus avaritiae. Eccle. 4: unus est, et tamen laborare non cessat, nec satiatur et cetera. Prov. 28: noli laborare ut diteris. Secundus superbiae. Eccle. 3: quid prodest quod laboraverit in ventum? Ventus superbia est. Tertius luxuriae. Eccle. 9: perfruere vita cum uxore quam diligis, et post haec, omnia tua in labore tuo: loquitur in persona stultorum. Quartus maleficiorum. Isai. 47: sta cum incantatoribus tuis, et cum multitudine maleficiorum tuorum, in quibus laborasti ab adolescentia tua. Quintus gulae. Eccle. 6: omnis labor hominis in ore ejus, ut comedat quis et bibat, et fruatur laetitia ex labore suo: et loquitur in persona gulosi. Circa laborem Gehennae possunt tria notari. Primo immensitas. Thren. 3: circumdedit me felle et labore. Secundo acerbitas. Eccl. 10: labor stultorum affligit. Tertio aeternitas. Psal. 48: laborabit in aeternum, et vivet adhuc in finem. A quo labore liberet nos dominus noster. Amen.

[88539] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 34 Scio hominem (sive in corpore, sive extra corpus nescio, Deus scit) raptum hujusmodi usque ad tertium caelum, 2 Cor. 2. Tria sunt necessaria cuilibet viro sancto ad perfectionem; quae notantur in ista epistola circa Paulum. Primo adversariorum tolerantia; secundo bona operatio; tertio caelestium contemplatio. Debent enim viri sancti adversa tolerare patientissime; secundo bona opera excellentissime consummare; tertio caelestia gaudia contemplari. Primum notatur ibi, in carcere abundantius. Rom. 12: in tribulatione patientes. Secundum ibi, in labore et aerumna. Gal. 6: dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes. Tertium ibi, scio hominem raptum usque ad tertium caelum etc. 2 Cor. 3: nos autem revelata facie gloriam domini speculantes et cetera. Circa primum notandum, quod in quatuor specialibus ostenditur mira patientia Pauli in ista epistola. Primo in sustinentia carnalium tormentorum, ibi, ter virgis caesus sum. 1 Cor. 4: persecutionem patimur et sustinemus. Secundo in tolerantia divinorum judiciorum, ibi, ter naufragium feci. Tertio in tolerantia detractionum, ibi, periculis in falsis fratribus, qui eum persequebantur detrahendo in opere. 1 Cor. 4: maledicimur et benedicimus. Quarto in tolerantia tentationum, ibi, datus est mihi stimulus carnis meae, Angelus Satanae. Jac. 1: beatus vir qui suffert tentationem et cetera. Circa secundum nota. In quatuor notatur maxime bona operatio apostoli: in quibus debemus eum imitari. Primo in manuum labore, ibi, in laboribus plurimis: Glossa: manuum suarum labore. 2 Tim. 3: in labore et fatigatione. Item alibi: nocte et die in profundo maris fui. Secundo in jejuniorum et vigiliarum observatione, ibi, in vigiliis, in jejuniis multis. Tertio in solicita praedicatione, ibi, instantia mea quotidiana. Marc. ult.: euntes in mundum universum, praedicate Evangelium omni creaturae. Quarto in oratione, ibi, propter quod ter dominum rogavi. Rom. 12: orationi instantes. Oratio ordinabat eum ad dominum, praedicatio ad proximum, labor manuum ad se ipsum. Circa tertium notandum, quod quatuor sunt modi contemplationis, qui notantur in ista epistola circa Paulum, in quibus debemus illum imitari. Primus modus versatur circa considerationem Scripturae, qui intelligitur per raptum in Paradisum; ibi, scio hominem raptum et cetera. Dionysius: pulsemus in hortum optimum Paradisi Scripturarum, qui odoriferis, qui dulcibus, qui speciosissimis, qui omnimode intellectualium deiferarum volucrum cantilenis circumsonat aures nostras; qui tangit quidem cor nostrum, et contribulatum laetificat quidem, iratum autem subtemperat, et laetitia aeterna multiplici implet. Secundus modus versatur circa considerationem creaturae incorruptibilis qui intelligitur per primum caelum. Psal. 8: quoniam videbo caelos tuos et cetera. Ad litteram loquitur de caelo materiali. Tertius modus versatur circa considerationem creaturae spiritualis, considerando ordines Angelorum ad Deum, ad nos, ad seipsos; qui intelligitur per raptum usque ad tertium caelum, Augustinus (12 Conf., cap. 9): nimirum caelum caeli, quod in principio fecisti, creatura est aliqua, scilicet intellectualis, quamquam non tibi Trinitati coaeterna; particeps tamen aeternitatis tuae, valde mutabilitatem suam prae dulcedine felicissimae contemplationis tuae cohibet; et sine lapsu ullo, ex quo facta est, inhaerendo tibi, excedit omnem volubilem vicissitudinem temporum. Quartus modus versatur circa considerationem divinitatis, qui intelligitur per raptum in tertium caelum. 2 Cor. 3: nos autem revelata facie gloriam domini speculantes et cetera. Bernardus: at omnium maximus, qui spreto usu rerum et sensuum, quantum quidem humanae naturae fragilitati fas est, novis ascensionis gradibus ad illa sublimia advolare interdum contemplando consuevit. Et haec contemplatio cum perfecta fuerit, erit summa beatitudo. Augustinus: introducit ad me dominus aliquando quamdam nescio quam dulcedinem, quae perficitur in me: nescio quae sit vita aeterna, si illa non est. Ad quam perducere et cetera. Amen.

[88540] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 35 Volucres caeli comederunt illud, Luc. 8. Per volucres intelliguntur Daemones, per semen justitia: unde secundum mysticam expositionem possunt in istis verbis notari tria. Primo Daemonum ad male sciendum velocitas, ibi, volucres; secundo eorum secundum naturam dignitas, ibi, caeli; tertio eorum secundum culpam iniquitas, ibi, comederunt. Circa primum sciendum, quod Daemones comparantur volucribus propter tria. Primo propter volatus sublimitatem; secundo propter volandi velocitatem; tertio propter rapacitatem. Daemones enim volant in altum. Num. 24: si in petra posueris nidum tuum, inde detraham te, dicit dominus. Item volant cito per malefaciendi festinationem. Thren. 4: velociores fuerunt persecutores aquilis caeli. Item vivunt de raptu per animarum devorationem. 1 Pet. 5: adversarius vester Diabolus tamquam leo rugiens circuit quaerens quem devoret. Ezech. 18: aquila grandis magnarum alarum. Circa secundum notandum, quod propter tria dicuntur Daemones aves caeli. Primo propter originem, fuerunt enim facti in caelo Empyreo; secundo propter subtilitatem: unde de his duobus Isai. 14: quomodo cecidisti de caelo Lucifer, qui mane oriebaris? etc. usque altissimo. In eo quod dicitur de caelo cecidisse, notatur ibi origo, quia fuit in caelo creatus; in eo quod dicitur Lucifer, notatur naturalium perspicacitas et speciositas. Tertio dicuntur aves caeli propter habitationem. Ephes. 6: contra spiritualia nequitiae in caelestibus (...) et propterea accipite armaturam Dei, ut possitis resistere in die mala, et in omnibus perfecti stare. Circa tertium notandum, quod triplex est semen quod comedunt Daemones. Primum est verbum Dei. Matth. 23: semen est verbum Dei. Luc. 8: aliud cecidit secus viam, et venerunt volucres caeli, et comederunt illud. In eodem: venit malus, et rapit quod seminatum est in corde ejus, hoc est quod seminatum est secus viam. Secundum est semen justitiae. 2 Cor. 9: qui parce seminat, parce et metet; qui autem seminat in benedictionibus, de benedictionibus et metet. Tertium semen est quodlibet bonum opus. Psal. 25: euntes ibant et flebant mittentes semina sua. Augustinus ibi: semina nostra sunt quicquid boni fecimus. Semen verbi Dei tollunt Daemones, errorem in corde hominis seminando. 2 Corinth. 4: in quibus Deus hujus saeculi excaecavit mentes infidelium, ut non fulgeat illis illuminatio Evangelii gloriae Christi, qui est imago Dei. Semen justitiae tollunt Daemones ad injustitiam pertrahendo. Joan. 8: vos ex patre Diabolo estis, et desideria patris vestri vultis facere. Tertium semen boni operis tollit Diabolus, homines gloriari de bono opere faciens. Matth. 6: cum facis eleemosynam, noli tuba canere ante te, sicut faciunt hypocritae, ut videantur ab hominibus. Amen dico vobis, receperunt mercedem suam. Et ideo patet quod semen est a volucribus, idest Daemonibus, custodiendum, ut possit afferre fructum centesimum. Fructus centesimus est gaudium aeternitatis: ad quod nos perducere dignetur et cetera.

[88541] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 36 Si linguis hominum loquar et Angelorum, caritatem autem non habeam; factus sum velut aes sonans, aut cymbalum tinniens, 1 Col. 13. In ista epistola invitamur ad caritatem: ideo commendatur hic multipliciter, et notantur hic quinque circa caritatem. Primo ejus pretiositas; secundo damnum in ejus absentia; tertio utilitas in ejus praesentia; quarto ipsius aeternitas; quinto ipsius dignitas. Primum ibi, caritatem: eo enim ipso quod virtus ista caritas dicitur, cara et pretiosa ostenditur. Secundum ibi, factus sum velut aes sonans et cetera. Tertium ibi, caritas benigna est et cetera. Quartum ibi, caritas nunquam excidit. Quintum ibi, major autem horum est caritas. Circa primum notandum, quod caritas dicitur cara res propter quatuor. Primo, quia non potest haberi nisi ab uno solo et a summo bono donetur. Rom. 5: caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per spiritum sanctum. Secundo, quia solum a bonis habetur. Augustinus: caritas est fons proprius, cui non communicat alienus. Tertio, quia cum ipsa bona omnia possidentur. Augustinus: attende quantum bonum est caritas: quae si absit, frustra habentur cetera: si autem adsit alicui, habentur omnia. Quarto, quia qui habet eam, nimis carus a Deo habetur: sicut enim qualitas est secundum quam quales dicimur, sic caritas est secundum quam cari dicimur. Unde dominus in caritate existentes vocat carissimos. Cant. 5: comedite amici, et inebriamini carissimi. Circa secundum notandum, quod triplex damnum contingit ex absentia caritatis, sicut ostendit hic apostolus. Primum est, quia bonum naturae consumitur, ibi, factus sum velut aes sonans: aes enim sonando consumitur; sic creatura rationalis sine caritate a vitiis consumitur. Augustinus in Lib. de civitate Dei: si naturae bonae non essent, eis vitia non nocerent: nam quid eis nocendo faciunt, nisi adimere integritatem, pulchritudinem, salutem et pacem? Secundum, quia anima sine caritate, separata a Deo moritur, ibi, nihil sum, idest mortuus a vero esse separatus, sine quo homo nihil est. 1 Joan. 3: qui non diligit, manet in morte. Tertium est, quia omne opus sine caritate inutile efficitur, ibi, si distribuero omnes facultates meas in cibos pauperum et cetera. Si tradidero corpus meum et cetera. Ambrosius: qui caritatem non habet, omne bonum amittit: quod et cetera.

[88542] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 37 Caecus sedebat secus viam, Luc. 18. Moraliter per caecum istum intelligitur peccator. Soph. 1: ambulabunt ut caeci, quia domino peccaverunt. Sicut enim caecus non videt corporaliter, ita peccator non videt spiritualiter. Sunt autem septem quae visum corporalem impediunt, et signant septem mortalia vitia, quae spiritualiter excaecant. Primum est faciei inflatio, et haec est superbia. Augustinus: nimis inflata facies mea me videre non sinit. Secundum est aeris obtenebratio: haec est invidia: unde invidus dicitur quasi non videns. Sap. 2: excaecavit eos malitia eorum. Dicitur de Judaeis invidis. 1 Reg. 18: jam non rectis oculis aspiciebat Saul David et cetera. Tertium est oculorum conturbatio: haec est ira. Psal. 30: conturbatus est in ira oculus meus, anima mea et venter meus. Quartum est pulveris vel alicujus grossi superjectio: haec est avaritia. Pulvis enim temporalia sunt quae excaecant. Augustinus: defluxi ad temporalia et obscuratus sum. Quintum est oculorum clausio: cum enim quis claudit oculos aut non vult aperire oculos, non videt: haec est acedia. Acediosus enim ex sola pigritia aperiendi oculos intellectuales non potest videre bona spiritualia. Boetius: nequeunt oculos tenebris assuetos ad lucem veritatis attollere; similesque sunt avibus quarum nox intuitum illuminat, excaecat dies. Sextum sanguinis et humorum circa oculos multiplicatio: haec est gula. Prov. 23: cui vae? Cujus patri vae? Cui rixae? Cui foveae? Cui sine causa vulnera? Cui suffusio oculorum? Nonne his qui commorantur in vino et student calicibus epotandis? Ad litteram, oculos etiam spirituales et corporales nimia potatio vini excaecat. Septimum panniculi obumbratio: nascitur enim aliquando quidam panniculus in oculo, sive nubecula, et excaecatur homo: hoc fit per luxuriam. Augustinus: ascendebant nubeculae de limosa concupiscentia carnis, et obnubilabant et obfuscabant cor meum, ut non discerneretur sinceritas dilectionis a caligine libidinis. Et sicut sunt septem quae excaecant animam, ita septem sunt quae illuminant. Primum est fides. Luc. 18: respice, fides tua te salvum fecit. Augustinus: fides est illuminatio mentis, qua mens illuminatur a prima luce ad videndum bona spiritualia. Secundum humilitas. Joan. 9: ego in judicium in hunc mundum veni, ut qui non vident videant, idest qui se videre non existimant; quod est humilium. Tertium est amaritudo poenitentiae. Tob. 6: fel valet ad ungendum oculos, in quibus fuerit albugo, et sanabuntur. In felle amaritudo signatur. Quartum est dilectio proximi. Apoc. 3: collyrio enim inunge oculos tuos, ut videas. Quintum est abundantia lacrymarum: hoc probatum est in caeco nato, qui lavit oculos suos in natatoria Siloe, quod interpretatur missus. Abiit ergo, et lavit, et venit videns. Joan. 8: vade ad natatoria Siloe. Sextum est devota oratio. Matth. 20: et clamaverunt dicentes: domine, miserere nostri, fili David; et post: misertus Jesus tetigit oculos illorum, et confestim viderunt. Septimum est devota sanctarum Scripturarum auditio. Isai. 20: in die illa audient surdi verba libri signati, et oculi caecorum videbunt et cetera. Amen.

[88543] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 38 Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis, 2 Cor. 6. In istis verbis duo notantur. Primo praesentis temporis commendatio, ibi, ecce nunc tempus acceptabile. Secundo causa commendationis subjungitur ibi, ecce nunc dies salutis. Circa primum sciendum, quod tempus praesens dicitur tempus acceptabile propter octo. Primo, quia est tempus dominum requirendi. Oseae 10: tempus autem requirendi dominum, cum venerit qui docebit justitiam et cetera. Secundo, quia est tempus domino placendi. Psal. 68: tempus beneplaciti, Deus. Tertio, quia est tempus mores corrigendi. Heb. 9: usque ad tempus correctionis imposuit, scilicet justitiae Judaeorum et cetera. Quarto, quia est tempus vitia et superflua resecandi. Cant. 2: tempus putationis advenit. Quinto, quia est tempus divinam misericordiam suscipiendi. Psal. 101: tempus miserendi ejus, quia venit tempus. Sexto, quia est tempus tribulationem patiendi. Jer. 20: tempus tribulationis est Jacob, et ex ipsa salvabitur. Septimo, quia tempus salutem acquirendi. Eccli. 4: ne retineas verbum in tempore salutis. Octavo, quia est tempus benefaciendi. Psal. 118: tempus benefaciendi, domine. Circa istud ultimum notandum, quod tempus Quadragesimae est tempus benefaciendi spiritualiter: ad quod invitant nos octo. Primo Scriptura, quae in isto tempore legitur. Modo enim leguntur Evangelia et epistolae quae invitant nos ad orandum, ad jejunandum, ad faciendas eleemosynas, ad justitiam faciendam et poenitentiam, et cetera hujusmodi: unde surdus videtur esse qui modo non bonum operatur. Videtur enim non audire voces tot Scripturarum quae modo leguntur, quae ad bonum hortantur. Secundo invitat nos ad hoc creator, qui creditur in isto tempore fecisse mundum: unde valde incuriale est non facere aliquod bonum pro Deo, cum ipse tot bona fecerit pro nobis. Tertio invitat nos ad hoc creatura, quae tempore hiemali ab opere cessavit, modo reincipit operari, sicut patet in herbis, plantis et animalibus. Jerem. 8: milvus in caelo cognovit, operando scilicet, tempus suum. Quarto invitat ad bonum operandum Christi exemplum, qui in isto tempore bona fecit nobis. Bernardus: qui me totum et semel dicendo fecit, in reficiendo et dixit multa, et fecit mira, et pertulit dura. Quinto invitat Ecclesiae ordinatio, quae instituit ut omnes confiterentur et jejunarent, et Ecclesiam frequentarent: unde qui haec non facit, transgreditur praeceptum matris Ecclesiae. Prov. 1: ne dimittas legem matris tuae. Sexto multorum provocatio et consuetudo. Modo enim multi incipiunt bonum operari: unde debet verecundari solus cum paucis remanere. Heb. 12: ideoque et nos tantam habentes nubem impositam testium, deponentes omne pondus, et circumstans nos peccatum, per patientiam curramus ad propositum nobis certamen et cetera. Septimo divinae gratiae abundans effusio. Credibile est enim quod Deus, qui tot bona largitus est nobis, istis diebus modo gratiam abundantius effundat: unde epistola legitur: hortamur vos ne in vacuum gratiam Dei recipiatis et cetera. Octavo debet nos hortari ad bonum magni Paschatis expectatio: qui enim expectat magnum festum, debet facere magnam vigiliam: ideo modo cantat Ecclesia: non sit nobis vanum mane surgere ante lucem, quia promisit dominus coronam vigilantibus. Item corpus Christi recipere expectamus, quod nullus debet recipere nisi purgatus. 1 Cor. 2: probet autem seipsum homo, et sic de pane illo edat, et de calice bibat et cetera. Unde sic digne celebrando Quadragesimam istam in praesenti, perveniemus ad montem Dei Oreb, idest ex Evangelio ad mensam caelestem: ad quam et cetera.

[88544] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 39 Cum jejunasset quadraginta diebus et quadraginta noctibus, postea esuriit etc., Matth. 4. Sicut Augustinus dicit: summa religio est imitari quod colimus: unde cum dominus noster jejunaverit, debemus eum imitari in jejunando. Sunt autem quatuor quae debent nos movere ad jejunandum. Primum est Dei praeceptum; secundum Christi exemplum; tertium multiplex quod non jejunantibus provenit nocumentum; quartum multiplex quod ex jejuniis provenit emolumentum. Circa primum sciendum, quod dominus praecepit jejunium quadrupliciter. Primo per se ipsum Adae et Evae in Paradiso, cum praecepit ut jejunarent, idest abstinerent a ligno scientiae boni et mali, ne comederent. Secundo praecepit jejunium per legem Moysi. Lev. 16: sabbatum requietionis est: affligetis animas vestras religione perpetua et cetera. Tertio per apostolos. 2 Cor. 2: in fame et siti, in jejuniis multis. Unde patet quod transgressor praeceptorum est qui non vult jejunare. Circa secundum notandum, quod dominus quatuor docuit nobis esse necessaria in jejunio. Primo ut ab omnibus peccatis mundemur; secundo ut jejunantes a favoribus hominum occultemur; tertio ut longanimiter et perseveranter jejunemus; quarto ut tentationes Daemonum superemus. Primum docuit in hoc quod baptizatus jejunavit; sic et qui vult bene jejunare, primum debet per poenitentiam et confessionem lavari. Matth. 6: tu autem cum jejunas, unge caput tuum, et faciem tuam lava. Secundum docuit, quod jejunaturus desertum petiit: unde docuit quod cum jejunamus et bona operamur, a laudibus hominum nos abscondamus. Matth. 6: cum jejunatis, nolite fieri sicut hypocritae tristes; et post: ut non videaris hominibus jejunans. Tertium docuit in hoc quod quadraginta diebus et noctibus jejunavit. Augustinus: carnem vestram domate jejuniis ab esca et potu, quantum valetudo permittit. Quartum docuit in hoc quod Diabolo tentanti non credidit, ibi, non in solo pane vivit homo; et ibi, vade Satana. Eccli. 2: fili, accedens ad servitutem Dei sta in justitia et timore, et praepara animam tuam ad tentationem. Circa tertium sciendum, quod quatuor mala proveniunt eis qui nolunt jejunare cum debent. Primum est malum culpae. Ezech. 26: haec fuit iniquitas sororis tuae Sodomae, saturitas panis et abundantia et cetera. Secundum est malum damni: qui enim non vult jejunare hic, a fructu aeternae vitae perpetuo jejunabit. Hoc significatur in Gen. 3, ubi dicitur, quod Adam noluit abstinere a fructu ligni vetiti: unde dixit dominus: videte ne forte sumat de ligno vitae et comedat, et vivat in aeternum: et emisit eum dominus de Paradiso voluptatis et cetera. Tertium est malum poenae praesentis. Eccli. 27: propter crapulam multi perierunt et cetera. Quartum est poena famis et sitis in Inferno perpetua: qui enim non vult modo jejunare, famem et sitim perpetuo sustinebit. Isai. 45: ecce servi mei comedent et vos esurietis etc.: quod patet in divite epulante, qui nolebat jejunare, sed quotidie splendide comedebat: immo non potuit habere guttam aquae et cetera. Luc. 15. Circa quartum notandum, quod quadruplex bonum provenit ex jejunio. Primum est vitiorum mortificatio; secundum mentis in Deum elevatio; tertium virtutum acquisitio; quartum aeternae beatitudinis praemium. De his quatuor Gregorius: qui corporali jejunio vitia comprimis, ecce primum; mentem elevas, ecce secundum; virtutem largiris, ecce tertium; et praemia, ecce quartum; ad quod et cetera.

[88545] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 40 Rogamus vos, fratres et obsecramus ut quemadmodum accepistis a nobis quomodo oporteat vos ambulare et placere Deo, sic et ambuletis, 1 Thess. 4. In ista epistola hortatur nos apostolus ad quinque. Primo ut secundum Deum ambulare studeamus, ibi, quemadmodum oporteat vos ambulare; secundo ut Deo placeamus, ibi, et placere Deo; tertio, ut sancti, idest mundi, efficiamur, ibi. Est enim voluntas Dei sanctificatio vestra; quarto ut injuriam proximo non faciamus, ibi, ne quis supergrediatur etc.; quinto ut a peccato luxuriae caveamus, ibi, ut abstineatis vos a fornicatione. Circa primum sciendum, quod apostolus docuit duodecim modos ambulandi: hic quaeras quinque, alios quaeras in sequenti dominica. Debemus enim primo ambulare in humilitate, ne inflati superbia per arctam viam ingredi non valeamus. Secundo in patientia, ut labores viae et adversa libenter sustineamus. Tertio in mansuetudine, ut comites in via habeamus, et eos in itinere non turbemus. Quarto in caritate, ut verba bona sociis communicemus. Quinto in compassione, ut sanctorum infirma supportemus. De his quinque Ephes. 4: ut digne ambuletis cum omni humilitate, ecce primum; et mansuetudine, ecce secundum; cum patientia, ecce tertium; supportantes invicem, ecce quartum; in caritate, ecce quintum. Circa secundum sciendum, quod quinque sunt nobis necessaria ut placeamus Deo. Primum ut eum tamquam omnipotentem et justum super omnia timeamus. Secundo ut in eum tamquam in liberatorem super omnia speremus. De his duobus Psal. 149: beneplacitum est domino super timentes eum, ecce primum; et in eis qui sperant super misericordia ejus, ecce secundum. Tertio ut eum tamquam summum bonum super omnia diligamus. Prov. 8: ego diligentes me diligo. Quarto ut tribulationes pro eo libenter sustineamus. Infra 8: omnes qui domino placuerunt, per multas tribulationes transierunt. Quinto ut carnis delectabilia pro eo despiciamus, et secundum spiritum vivamus. Rom. 8: qui in carne sunt, Deo placere non possunt: vos autem in carne non estis, sed in spiritu. Circa tertium sciendum, quod propter quinque maxime debemus studere ut sancti, idest mundi efficiamur. Primo ut Deo assimilemur. 1 Petr. 1: sancti estote, quoniam ego sanctus sum. Secundo ne Christo, qui multo labore et expensis nos mundavit, injuriam faciamus. Apocal. 21: qui dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo. Tertio ne ab ingressu caelestis civitatis prohibeamur. Apocal. 21: non intrabit in eam aliquid coinquinatum. Quarto ut sapientiae susceptibiles efficiamur. Sap. 7: in animam sanctam se transfert, et amicos Dei et prophetas constituit. Quinto ut Deum videre mereamur. Matth. 5: beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt: quod nobis praestet Christus et cetera. Abstineatis vos a fornicatione. Multae causae sunt quare homo debet abstinere a fornicatione.

[88546] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 41 Filia mea male a Daemonio vexatur, Matth. 15. Moraliter per istam daemoniacam intelligitur anima peccatrix: et notantur hic duo mala quae acquirit homo per peccatum mortale. Primum est, quia possidetur a Daemonio; secundum est, quia male vexatur. Circa primum sciendum, quod anima peccatrix possidetur a septem Daemonibus. Primum Daemonium est immoderata sciendi cupiditas: hoc est Daemonium meridianum. Psal. 90: a Daemonio meridiano. Secundum est immoderata habendi avaritia: hoc est Daemonium mutum. Luc. 2: erat Jesus ejiciens Daemonium, et illud erat mutum. Tertium est dominandi ambitio: hoc est Daemonium Asmodeus nomine. Tob. 3: Daemonium nomine Asmodeus interficiebat eos. Asmodeus interpretatur judicium facturae; et significat ambitionem, quae appetit habere potestatem judicandi homines, qui sunt factura Dei. Quartum Daemonium carnalium voluptatum delectatio: hoc est Daemonium caecum. Matth. 12: tunc oblatus est ei homo Daemonium habens, caecus et mutus. Haec est carnalis concupiscentia, quae excaecat oculos mentis. Augustinus: ascendebant nebulae de limosa concupiscentia carnis, et obnubilabant et offuscabant cor meum, ut non discerneretur sinceritas dilectionis a caligine libidinis. Quintum Daemonium est nocendi crudelitas: hoc est Daemonium saevum. Matth. 8: et occurrerunt ei duo homines Daemonia habentes, saevi nimis. Sextum est detrahendi malignitas; de hoc Apocal. 16: vidi tres spiritus immundos in modum ranarum exiisse, qui sunt tres species Daemoniorum. In rana intelligitur detrahendi loquacitas, quia tres sunt modi detrahendi. Primus est bona diminuere; secundus est mala exaggerare; tertius falsa crimina imponere. Septimum Daemonium est desperatio, ex qua sequitur omne malum. Istud Daemonium vocatur legio, quia multi Daemones intrant in animam post desperationem. Matth. 5: quod tibi nomen est? Respondit, legio. De istis autem septem Daemoniis in Luc. 8: Maria quae vocatur Magdalena, de qua exierunt septem Daemonia. Ab istis Daemoniis possidetur anima peccatrix. Circa secundum sciendum, quod Daemonia ista hominem quem possident, vexant septem modis. Primo, caecum faciendo. Secundo loquelam auferendo. De his duobus Matth. 12: habens Daemonium, caecus et mutus. Tertio affligunt, ignem cupiditatis accendendo. Quarto in aqua luxuriae submergendo. Quinto, mutationes rerum mutabilium immutando. De his tribus Matth. 17: domine, miserere filio meo, quia lunaticus est: nam saepe cadit in ignem, crebro in aquam. Peccator dicitur lunaticus, quia ut luna cum temporalibus crescit et decrescit, et saepe cadit in ignem cupiditatis, et aquam luxuriae. Sexto affligit gelu spiritualium, indumenta virtutum auferendo. Luc. 8: occurrit illi vir quidam qui Daemonium habebat jam temporibus multis, et vestimento non induebatur et cetera. Septimo vexat, doloribus et angustiis, quas saepe patiuntur peccatores, affligendo. Marc. 5: occurrit ei de monumentis homo in spiritu immundo: et post: concidens se lapidibus. Jer. 2: vide quam malum et amarum est reliquisse te dominum Deum tuum et cetera. Valent autem ad liberationem hujus daemoniacae quinque quae notantur circa mulierem Chananaeam. Primo humilitas, ibi, nam et catelli et cetera. Secundo patientia, quae notatur in hoc quod tam patienter portavit improperium sibi a domino illatum. Tertio oratio, ibi, miserere mei, fili David et cetera. Quarto perseverantia, quae notatur in hoc quod non cessavit, donec obtinuit quod volebat. Quinto fides, ibi, o mulier, magna est fides tua. Si ista quinque habueris, ab omni Daemonio, idest peccato, liberaberis: quod nobis praestet Christus. Amen. Egressus Jesus de finibus Tyri et Sidonis et cetera.

[88547] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 42 Ut filii lucis ambulate etc., Ephes. 5. In istis verbis tria facit apostolus. Primo ad ambulandum invitat, ibi, ambulate; secundo modum ambulandi demonstrat, ibi, ut filii; tertio causam assignat, ibi, lucis. Nam ex quo lux est, ambulandum est. Joan. 12: ambulate dum lucem habetis. Circa primum sciendum, quod quadruplex est ambulatio hominis. Prima naturae, secundum quod ambulat homo ad mortem properando. Job 16: semitam per quam non revertar, ambulo. Secunda culpae, secundum quam ambulat homo de malo in malum transeundo. Psal. 2: in circuitu impii ambulant. Tertia gratiae, secundum quam ambulat homo de bono in melius proficiendo. Gen. 17: ambula coram me, et esto perfectus. Quarta gloriae, secundum quam ambulant sancti post Christum eundo. Apocal. 3: ambulabunt mecum in albis, quia digni sunt. Prima est sustinenda, secunda est fugienda, tertia est facienda, quarta desideranda. Ad tertiam hortatur hic apostolus Ephes. 4: obsecro vos ut ambuletis digne Deo. Circa modum ambulandi notandum, quod duodecim modos docet nos apostolus ambulandi in suis epistolis. Quinque positi sunt in praecedenti dominica, septem vero hic. Sciendum est ergo, quod debemus ambulare in vitae bonitate. Primo, peccati vetustatem abjiciendo. Rom. 6: in novitate vitae ambulate. Secundo, carnem spiritui subjiciendo, et secundum spiritum vivendo. Galat. 5: spiritu ambulate, et desideria carnis non perficietis. Tertio in dilectione, Deum et proximum diligendo. Ephes. 5: ambulate in dilectione, sicut et Christus dilexit vos et cetera. Quarto, honeste et bene inter homines conversando. 1 Tim. 4: ut honeste ambuletis ad eos qui foris sunt. Quinto in sapientia, dulcibus sermonibus et utilibus alios aedificando. Col. 4: in sapientia ambulate ad eos qui foris sunt. Sexto in Christo, eum sequendo et imitando. Col. 2: sicut accepistis Christum, in ipso ambulate. Septimo in luce debemus ambulare, nihil reprehensibile faciendo: de quo hic; ut filii lucis ambulate. Joan. 2: qui ambulat in die, non offendit. Istis septem modis ambulant boni; mali autem ambulant septem aliis modis. Primo secundum carnem, carnis desideria perficiendo. Judith 2: post carnem in concupiscentiis ambulant. Secundo, ambulant secundum saeculum, saeculariter vivendo. Ad Ephes. 2: in quibus ambulastis aliquando secundum saeculum mundi hujus. Tertio, ambulant in vanitate, quae vana sunt diligendo. Ephes. 4: sicut et gentes ambulant in vanitate sensus sui, tenebris habentes obscuratum intellectum et cetera. Quarto, inordinate et inhoneste et dissolute vivendo. 2 Thess. 4: ut subtrahatis vos ab omni fratre ambulante inordinate, et non secundum traditionem quam acceperunt a nobis. Quinto, ambulant in desideriis, faciendo quodlibet. Sexto in luxuriis, luxuriose vivendo. Septimo, ambulant in gulositate, comessationibus et ebrietatibus vacando. De his tribus 1 Pet. 4: qui ambulaverunt in luxuriis et desideriis, vinolentiis et comessationibus, potationibus, ebrietatibus et illicitis idolorum cultibus. Istis modis non est ambulandum: quia qui sic ambulant, peribunt. Job 6: ambulant in vacuum, et peribunt. Sed qui primis modis ambulant, pervenient ad gaudia vitae aeternae: quae donet nobis Christus. Amen.

[88548] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 43 Erat Jesus ejiciens Daemonium, et illud erat mutum, Luc. 2. In istis verbis circa ejectionem istius Daemonii, per quam significatur ejectio Diaboli ab anima, notantur hic tria. Primo ejiciendi frequentia, ibi, erat Jesus ejiciens Daemonium: ubi notatur quod frequenter ejiciebat. Secundo ejecti nequitia, ibi, et illud erat mutum. Tertio ejectionis utilitas, ibi, et cum ejecisset Daemonium, locutus est mutus. Circa primum notandum, quod dominus ejecit Daemonem frequenter. Primo, de caelo projiciendo. Ezech. 8: ejeci te de monte sancto meo. Apoc. 12: projectus est accusator fratrum nostrorum. Secundo ejecit eum de Paradiso, ipsum maledicendo. Gen. 3: quia hoc fecisti, maledictus eris inter animantia et bestias terrae. Tertio ejecit eum de monte, ipsum ignominiose repellendo. Matth. 4: vade retro Satana et cetera. Quarto ejecit eum de animabus, eum ab ipsis repellendo. Act. 10: qui pertransiit bene faciendo, et liberando omnes oppressos a Diabolo. Quinto ejecit eum de corporibus obsessis ab eo liberando. Luc. 4: exibant autem Daemonia a multis et cetera. Sexto ejecit eum de mundo, ipsum ab ejus potestate eripiendo. Joan. 12: nunc princeps hujus mundi ejicietur foras. Septimo dejiciet eum in Infernum, aeternis incendiis deputando. Isaiae 14: verumtamen ad Infernum detraheris, ad profundum laci et cetera. Circa secundum notandum, quod triplex malum intulit Daemonium isti obsesso: per quod significatur triplex malum quod provenit ex peccato. Primum fuit quod ipsum possedit; secundum quia ipsum excaecavit; tertium quia loquelam ei abstulit. Habuit enim homo iste tria mala, quia et daemoniacus fuit, et caecus et mutus: et significat tria mala quae incurrit homo per peccatum. Primum est quia a Daemonio possidetur. 1 Timoth. 2: ut resipiscant a laqueis Diaboli, a quo captivi tenentur. Secundum est quia caecus efficitur. Soph. 2: ambulabunt ut caeci, quia domino peccaverunt. Tertium malum est quia mutus ad laudandum Deum et confitendum peccata sua efficitur. Isai. 56: universi canes muti, non valentes latrare. Circa tertium notandum, quod tres utilitates subsecutae sunt ex ejectione istius Daemonis. Prima fuit ipsius ab possessione Daemonis liberatio; secunda visus restitutio; tertia loquelae reintegratio; et significant tria bona quae sequuntur animam in justificatione. Primum est quia a potestate Diaboli eripitur. Col. 2: qui nos eripuit de potestate tenebrarum. Secundum quia lumen gratiae sibi restituitur. Psal. 145: dominus illuminat caecos. Tertium est quia loquela ad laudandum Deum et confitendum peccata sua ei redditur. Psal. 50: libera me de sanguinibus, idest peccatis, et exultabit lingua mea justitiam tuam et cetera.

[88549] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 44 Illa autem quae sursum est Jerusalem, libera est, Gal. 4. In istis verbis commendatur civitas Dei, quae regnat in caelis, in tribus. Primo, in situ ibi, quae sursum est; secundo in nomine, ibi, Jerusalem; tertio in libertate, ibi, libera est. Circa primum notandum, quod in hoc quod dicitur esse sursum, commendatur in quatuor. Primo a puritate: immunditiae enim non sunt in alto sed tendunt ad valles; hoc est in civitate caelesti, ubi nihil est immundum. Apoc. 22: non intrabit in eam aliquid coinquinatum, faciens abominationem. Secundo a sanitate: civitas enim in alto sita sana est; hoc est in caelesti civitate, ubi nullus languor est nec dolor et cetera. Apocal. 21: et mors ultra non erit, neque clamor neque dolor. Tertio a securitate: civitas enim in alto sita securior est. Psal. 57: mirificavit dominus misericordiam suam in civitate munita. Quarto a spatiositate: terra enim quae deorsum est, habet se sicut punctus in sphaera; caelum vero sicut circumferentia. Augustinus: quid autem in angustiis miraris latitudinem caelorum se non coarctantium? Ab ultimis Hispaniae finibus usque ad nos paucissimorum dierum spatia jacent, si navem ferat ventus. At illa caelestis regio per triginta annos velocissimo sideri praestat iter. Circa secundum notandum, quod in hoc quod dicitur, Jerusalem, commendatur a multis civitas caelestis: multa enim dicuntur de Jerusalem in Scriptura, quae intelliguntur de Jerusalem caelesti; et notantur hic decem. Primum est admirabilis pulchritudo et speciositas. Cant. 2: pulchra es amica mea, et suavis et decora, sicut Jerusalem et cetera. Secundum est ineffabilis amor et caritas. Isa. 31: dixit dominus, cujus ignis est in Sion, et caminus in Jerusalem. Tertium est delectabilis splendoris claritas. Tob. 12: luce splendida fulgebit et omnes fines adorabunt eam. Quartum est murorum et viarum et portarum speciositas. Tob. 13: et portae Jerusalem ex sapphyro et smaragdo aedificabuntur et cetera. Quintum omnium rerum abundantia. Isai. 33: oculi tui videbunt Jerusalem habitationem opulentam et cetera. Sextum omnium deliciarum affluentia. Isa. ult.: laetamini in Jerusalem, et exultate in ea omnes qui diligitis eam: gaudete in ea gaudio universi qui lugebatis super eam, ut sugatis et repleamini ab uberibus consolationis ejus, ut mulgeatis, et deliciis affluatis ab omnimoda gloria ejus. Septimum est perpetua et continua laetitia. Octavum aeternus honor et gloria. Isai. 66: super te, Jerusalem, orietur dominus, et gloria ejus in te videbitur. Nonum aeternae pacis felicitas. Isa. ult.: ecce ego declinabo super Jerusalem quasi fluvium pacis. Decimum beatae lucis aeterna jucunditas. Tob. 13: per omnes plateas Jerusalem alleluja cantabitur. Isai. 65: ecce ego do Jerusalem exultationem, et populo ejus gaudium et cetera. Circa tertium notandum, quod erit ibi libertas a quinque. Primo, a Daemonum vexatione. Isai. 14: et erit in die illa, cum requiem dederit dominus a labore tuo, et a concussione tua dura, qua ante servivisti et cetera. Secundo ab omni mali afflictione. Tob. 13: liberabis Jerusalem civitatem tuam sanctam a cunctis tribulationibus suis. Tertio, a creaturarum corruptione. Quarto, a morte corporis. Rom. 8: quis me liberabit de corpore mortis hujus? Gratia Dei et cetera. Quinto, erit ibi libertas a servitute peccati. Joan. 8: si filius vos liberaverit, vere liberi eritis. Beata est ergo illa civitas, ubi nullum est malum, et est ibi omne bonum: ad quod bonum et cetera.

[88550] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 45 Abiit Jesus trans mare Galilaeae, Joan. 6. Tria principaliter sunt quae fecisse dicitur Jesus in hoc Evangelio. Primum est quia mare transiit, ibi, abiit Jesus trans mare. Secundum est quia in montem ascendit, ibi, subiit ergo in montem. Tertium est quia turbas pavit, ibi, accepit ergo Jesus panes. Circa primum notandum, quod tria fecit Jesus circa mare. Primo ipsum placavit; secundo per ipsum siccis pedibus ambulavit; tertio ipsum transmeavit. Haec tria fecit Christus in mundo. Psal. 103: hoc mare magnum et spatiosum. Primo ipsum placavit, Deo patri reconciliando; secundo siccis pedibus super ipsum ambulando, nihil mundanum diligendo; tertio, transmeavit de mundo ad caelum ascendendo. De primo 2 Corinth. 5: Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi et cetera. De secundo, Joan. 13: venit enim princeps mundi hujus, et in me non habet quicquam. De tertio, Joan. 16: relinquo mundum, et vado ad patrem. Circa secundum notandum, quod septem fecit Christus in monte, sicut legitur in Evangeliis. Primo, in monte Diabolum superavit; secundo, in monte discipulis praedicavit; tertio, in monte se transfiguravit; quarto, in monte frequenter oravit; quinto, in monte discipulis apparuit; sexto, in monte turbas pavit; septimo, de monte caelos ascendit. De primo, Matth. 4: assumpsit eum Diabolus in montem excelsum valde, et ostendit ei omnia regna mundi et cetera. De secundo, ibidem 5: videns autem Jesus turbas, ascendit in montem; et cum sedisset, accesserunt ad eum discipuli ejus: et aperiens os suum docebat eos et cetera. De tertio, ibidem 16: assumpsit Jesus Petrum et Jacobum et Joannem fratrem ejus etc.: et subditur: et transfiguratus est ante eos. De quarto, ibidem 18: de quinto, hic. De sexto, Matth. ult.: ascendens in montem sedebat Jesus, et accesserunt ad eum turbae: et subditur: accipiens Jesus septem panes et pisces, et gratias agens, fregit, et dedit discipulis suis et cetera. De septimo, Luc. ult.: eduxit autem eos foras in Bethaniam, et elevatis manibus suis benedixit eis, et recessit ab eis, et ferebatur in caelum. Circa tertium notandum, quod dominus in duabus vicibus pavit homines duodecim panibus: et signant duodecim, quibus ipsos pascit qui sequuntur ipsum in via ista. Primus panis est caritas, secundus gaudium, tertius pax, quartus patientia, quintus longanimitas, sextus bonitas, septimus benignitas, octavus mansuetudo, nonus fides, decimus modestia, undecimus continentia, duodecimus castitas. Isti sunt duodecim panes propositionis, de quibus dicitur in Exod. 25: super mensam panes propositionis erunt semper. De his omnibus Galat. 5: fructus autem spiritus sunt caritas et cetera.

[88551] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 46 Beatus venter qui te portavit etc., Luc. 2. Nota, quod venter beatae virginis dicitur beatus propter quinque. Primo, quia portavit eum qui in seipso summe beatus est. 1 Tim. 6: beatus et solus potens, rex regum. Secundo propter summam beatitudinem et Trinitatem quam habuit: fuit enim sponsa patris, et mater filii, et habitaculum spiritus sancti, juxta illud: salve mater pietatis, et totius Trinitatis nobile triclinium. Tertio, quia concepit sine corruptione. Quarto, quia portavit eum sine labore. Quinto, quia peperit eum sine dolore. De his Luc. 1: spiritus sanctus superveniet in te; et ideo concipies sine dolore et corruptione: et virtus altissimi obumbrabit tibi; et ideo portabis sine labore et corruptione: ideoque quod nascetur ex te sanctum, vocabitur filius Dei; et ideo paries sine dolore. Sexto, quia portavit pretium redemptionis. Num. 20: domine, aperi eis thesaurum tuum, fontem aquae vivae, ut satiatis, cesset murmuratio eorum. Et apparuit gloria domini super eos. Septimo, quia habuit de omni statu: de statu virginum integritatem, de statu conjugatorum fecunditatem, de statu continentium castitatem. Octavo, quia debet frequenter ab omnibus benedici, idest beata praedicari. Luc. 1: beatam me dicent omnes generationes. Nota. Ubera beatae virginis dicuntur beata propter tria. Primo, quia lactabant eum qui est cibus et potus Angelorum et sanctorum: unde illud: ipsum regem Angelorum sola virgo lactavit ubere de caelo pleno et cetera.

[88552] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 47 Mortuo non prohibeas gratiam, Eccl. 7. Quadruplicem gratiam debemus mortuis. Primo cum debitis obsequiis sepelire. Eccl. 38: fili, in mortuum produc lacrymas, et quasi dira passus incipe plorare, et ne despicias sepulturam illius. Secundo pro eis orare. Tertio pro eis eleemosynas facere: 2 Mach. 12: Judas, collatione facta, duodecim millia drachmas argenti misit Jerosolymam offerri eas ibi pro peccatis mortuorum. Quarto pro eis sacrificium altaris offerre. Exemplum Gregorii in fine dialogorum ante penultimum capitulum Lib. 3, qui pro monacho quodam fecit dici triginta Missas, et statim fuit a poenis liberatus. De his duobus Augustinus: neque negamus animas defunctorum pietate suorum viventium relevari, cum pro eis officium mediatoris offertur, vel quando pro eis orationes fiunt in Ecclesia. Circa primum sciendum, quod debemus mortuos propter tria cum obsequiis sepelire. Primo, ut nos morituros cogitemus. Eccl. 7: melius est ire ad domum luctus quam convivii: ibi enim finis cunctorum admonetur. Augustinus de civitate Dei: est corpus humanum propter fidem resurrectionis debito honore sepeliendum; tamen et si sepultura careat, divina providentia credendum est suscitandum. Tertio ut meritum pro eo, cum sit opus misericordiae, recipiamus. Tob. 15: quando orabas cum lacrymis et sepeliebas mortuos, et derelinquebas prandium tuum, et mortuos per diem abscondebas in domo tua, et nocte sepeliebas, obtuli orationem tuam domino: et quia acceptus eras Deo et cetera. Circa secundum sciendum, quod propter tria debemus orare pro mortuis. Primo ut nostram caritatem eis demonstremus. Job 19: miseremini mei, miseremini mei saltem vos amici mei. Secundo ut poenas eorum mitigemus. Tertio ut a poenis eos liberemus. De his duobus Augustinus ad Laurentium: cum pro defunctis baptizatis orationes fiunt, aut ad hoc valent ut fiat plena remissio, aut ut tolerabilior fiat damnatio; idest poenae Purgatorii. Circa tertium sciendum, quod tria debent nos movere ad faciendas eleemosynas pro mortuis. Primo poenarum quas patiuntur, acerbitas: libenter enim faciunt homines eleemosynas leprosis, et his qui patiuntur magnas poenas et infirmitates: minor autem poena Purgatorii est major omnibus poenis praesentis vitae, sicut dicit Augustinus. Secundo magna eorum necessitas. Quando enim vident homines valde mendicos, libenter faciunt eis eleemosynas: illi autem qui sunt in Purgatorio, sunt in maxima paupertate, quia nihil possunt mereri, cum non sint in statu merendi. Tertio debet nos movere nostra utilitas. Cum enim oramus pro illis qui sunt in Purgatorio, et eleemosynas facimus; quando liberantur, et sunt in patria, libenter orant pro nobis. Circa quartum sciendum, quod tria debent nos movere ad celebrandum pro mortuis. Primum est, quia dicit Augustinus quod pro illis qui sunt in Purgatorio, est propitiatio. Secundo, quia pro illis qui sunt in patria, est gratiarum actio. Tertio, quia illis qui peregrinantur in mundo, est consolatio. Ergo virtutem hujus sacramenti sentiunt qui sunt in Purgatorio, qui sunt in caelo, qui sunt in terra, idest in mundo. De his tribus Augustinus: cum sacrificia altaris pro baptizatis offeruntur, pro valde bonis gratiarum actiones sunt; pro non valde bonis propitiationes sunt; pro valde malis, et si nulla sunt adjumenta mortuorum, tamen sunt vivorum consolationes. Ergo non prohibeas mortuo quadruplicem gratiam.

[88553] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 48 Factum est autem ut moreretur mendicus, et portaretur ab Angelis in sinum Abrahae, Luc. 16. In verbis istis duo notantur. Primum est Angelorum benignitas, ibi, portaretur ab Angelis. Magna enim benignitas est quod mendicos non dedignantur portare, cum sint principes caeli. Secundo paupertatis pretiositas, ibi, in sinum Abrahae. Satis patet quod pretiosa res est paupertas, cum per eam acquiratur regnum caelorum, quod per sinum Abrahae significatur. Augustinus: venale habeo: et quid? Regnum caelorum. Quanti emitur? Paupertate regnum, luctu gaudium, morte vita. Circa primum nota, quod tria bona facit Angelorum benignitas hominibus bonis morientibus. Primum, quia a Daemonibus, qui ibi adsunt, vel in aere obviant, liberant. Psal. 33: immittet Angelus domini in circuitu timentium eum. Secundo solemnes exequias celebrant eis. Augustinus: praeclaras exequias purpurato illi diviti turba exhibuit famulorum; sed multo clariores pauperi ulceroso ministerium praebuit Angelorum, qui eum extulerunt non in marmoreum tumulum, sed in Abrahae gremium. Tertio inducunt eos in regna caelestia, ut hic, et portaretur ab Angelis in sinum Abrahae. Circa secundum notandum, quod tria magna bona consequitur pauper in morte. Primo ab iniqua hominum oppressione liberatur. Job 5: porro salvum faciet egenum a gladio oris eorum, et de manu violenti pauperem. Secundo regnum caelorum ei datur. Matth. 5: beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum. Tertio cum principibus caelestis curiae collocatur. 1 Reg. 2: suscitans de pulvere egenum, et de stercore erigens pauperem, ut sedeat cum principibus, et solum gloriae teneat: ad quam et cetera.

[88554] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 49 Dies mei velociores cursore transeunt, quasi naves poma portantes, Job 10. In istis verbis duo notantur. Primo vitae praesentis velocitas, ibi, dies mei velociores; secundo vitae sanctorum fragrantia, ibi, transierunt quasi naves et cetera. 2 Corinth. 2: Christi bonus odor sumus. Circa primum notandum, quod ex tribus potest considerari praesentis vitae velocitas. Primo ex mensurantis temporis velocitate; secundo ex dierum vitae hominis brevitate; tertio ex comparatione temporis ad aeternitatem. Ista tria satis ostendunt quam velociter transit. Primo sicut velociter movet primum mobile quo mensuratur tempus: tempus enim est mensura motus primi mobilis. Sicut enim velociter circuit caelum ad occidentem, et sol ad occasum, sic velociter transit homo ad mortem. Homo enim in praesenti quasi viator et cursor, qui quotidie complet cursus sui dietam, quia dies completur ex revolutione caeli et solis. Augustinus: quid est praesens vita nisi cursus ad mortem? Secundo, consideratur ex temporis brevitate. Job 14: breves dies hominis sunt. Tertio ex comparatione ipsius ad aeternitatem. Si enim comparatur tota praesens vita aeternitati, non est nisi momentum, vel nihil, Augustinus de civitate Dei: nihil est diuturnum, in quo est ad extremum pervenire; et omnia singulorum spatia definita, si aeternitati interminabili comparentur, non exigua sunt, sed nulla. Circa secundum notandum, quod poma quae sancti portant per naves, significant virtutes, et opera virtutum. Cant. 7: omnia poma nova et vetera servavi tibi. Dicuntur autem poma virtutes et bona opera propter tria. Primo propter eorum decorem; secundo propter odorem; tertio propter refectionem. Haec tria enim sunt in pomis: quia et decora sunt visui, et odorifera olfactui et refectiva gustui. Sic sancti viri propter decorem virtutum sunt delectabiles ad videndum. Cant. 1: ecce pulcher es dilecte mi. Secundo propter odorem bonae famae alliciunt alios ad imitandum. Cant. 7: mandragorae dederunt odorem suum. Tertio virtutes ipsae animam mira delectatione reficiunt. Cant. 2: fructus ejus dulces gutturi meo. Apocal. ult.: et lignum affert fructus duodecim per singulos menses. Et de refectione istorum pomorum transeunt sancti ad refectionem pomorum quae nascuntur in ligno vitae. Apocal. 2: qui vicerit, dabo ei edere de ligno vitae, quod est in Paradiso Dei mei: ad quem et cetera.

[88555] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 50 Qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem, habet vitam aeternam, Joan. 6. Satis ostendit hic dominus, quod qui sumunt corpus domini digne, cum moriuntur, non debemus contristari de morte eorum, sed potius laetari, quia scimus eos habere vitam aeternam, sicut hic dicitur. Sciendum est autem, quod dominus voluit dare corpus suum fidelibus suis ad manducandum propter tria. Primo propter ostendendam suam caritatem. Matth. 26: hoc facite in meam commemorationem, idest ut recordemini meae caritatis, qua pro vobis mori volui. Secundo propter figurandam corporis sui, idest Ecclesiae, unitatem. 1 Cor. 10: panis autem quem frangimus, nonne participatio corporis Christi est? Quoniam unus panis et unum corpus multi sumus, omnes qui de uno pane et de uno calice participamus. Tertio propter efficiendam in unoquoque fidelium multiplicem utilitatem. Notantur autem hic septem utilitates, quas efficit corpus Christi cum digne sumitur. Prima, peccatorum remissio. Ambrosius: paratus assiste, ut corpus domini edas, in quo est remissio peccatorum, et postulatio divinae reconciliationis. Secunda, a Daemonibus liberatio. Ambrosius: suscipe dominum Jesum tuae mentis hospitio: et cum viderit Diabolus hospitium tuum occupatum, et caelesti fulgere praesentia, intelliget locum tentationi suae interclusum per Christum: tertia, ineffabilis spiritus delectatio. Sap. 16: panem de caelo praeparatum praestitisti eis, omne delectamentum in se habentem. Quarta, ipsius animae in sanctitate confirmatio. Psal. 103: panis cor hominis confirmet. Quinta, ad moriendum et praeliandum pro amore Dei confortatio: quae animabus est valde necessaria ad desiderium martyrii, cum magna mala sustinent. 1 Machab. 6: ostenderunt elephanti sanguinem uvae. Sexta, aeternae animae vivificatio. Joan. 6: si quis manducaverit ex hoc pane, vivet in aeternum: et hoc est quod hic dicitur: qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, habet vitam aeternam: ad quam nos et cetera.

[88556] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 51 Venit hora in qua omnes qui in monumentis sunt, audient vocem filii Dei, Joan. 6. In istis verbis notatur primo resurrectionis velocitas, ibi. Venit hora: fiet enim in momento horae. 1 Cor. 16: in ictu oculi, in novissima tuba. Secundo vocis Dei potentia, ibi, omnes qui in monumentis sunt, audient vocem filii Dei. Psal. 67: dabit voci suae vocem virtutis. Tertio resurrectionis veritas, ibi, et vivent. Job 19: et in novissimo die de terra surrecturus sum. Isa. 26: vivent interfecti tui, mortuique mei resurgent. Circa primum notandum, quod tria fient in hora resurrectionis. Primo Christus de caelo descendet; secundo mortui resurgent; tertio obviam Christo occurrent. De his tribus 1 Thess. 4: ipse dominus in jussu et in voce Archangeli et in tuba Dei descendet de caelo, ecce primum; et mortui qui in Christo sunt, resurgent primi, ecce secundum: deinde nos qui vivimus, simul rapiemur cum illis in nubibus, ecce tertium. Circa secundum notandum, quod tria faciet tunc virtuosa vox Christi. Primo mortuos suscitabit, ut hic, omnes qui in monumentis sunt, audient vocem ejus. Secundo impios condemnabit. Matth. 25: tunc dicet his qui a sinistris ejus erunt: discedite a me maledicti et cetera. Tertio sanctos glorificabit: eodem loco: tunc dicet his qui a dextris erunt: venite benedicti et cetera. Circa tertium nota, quod tria ostendent resurrectionem esse veram. Primo, quia resurgent illi qui vere mortui sunt: quod notatur hic: qui in monumentis sunt, audient vocem ejus. Secundo, quia resurgent in eadem carne, in qua bene, vel male vixerunt. Job 19: in carne mea videbo Deum salvatorem meum. Tertio quia de cetero non morientur. 1 Cor. 15: et mortui resurgent incorrupti. Cujus beatae aeternitatis participes nos faciat Christus.

[88557] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 52 Esto fidelis usque ad mortem; et dabo tibi coronam vitae, Apocal. 2. Satis ostenditur in verbis istis, quod quandocumque aliquis bene moritur, non est dolendum, sed potius gaudendum, quia transit de miseria mortis ad coronam vitae. Facit autem dominus duo in verbis istis. Primo praecipit quid facere debeamus, ibi, esto fidelis usque ad mortem. Secundo promittit praemium quod appetimus ibi, dabo tibi coronam vitae. Circa primum notandum, quod quatuor sunt quibus promittitur corona triumphalis. Primum est mentis et corporis castitas. Sap. 4: o quam pulchra est casta generatio cum claritate. Et post: in perpetuum coronata triumphat. Secundum tentationum sufferentia. Jacob. 1: beatus vir qui suffert tentationem: quoniam cum probatus fuerit, accipiet coronam vitae. Tertium est justitia. 2 Tim. 4: de reliquo reposita est mihi corona justitiae. Quartum est in fide et justitia usque ad mortem perseverare, ut hic: esto fidelis usque ad mortem; et dabo tibi coronam vitae. Circa secundum notandum, quod quadruplex corona dabitur sanctis. Prima argentea, secunda aurea, tertia stellata, quarta gemmea. De his quatuor inveni in Biblia. Corona argentea, quia clarum est argentum, erit corporis claritas, quia corpus mirabiliter decorabit. Isai. 61: sicut sponsum decoratum corona. Zach. 6: sume tibi argentum, et facies tibi coronam. Stellea erit perfecta omnium scientia. Apoc. 12: et in capite ejus corona stellarum duodecim. Eccli. 6: coronam gratulationis supponent tibi. Augustinus: habemus unum doctorem in caelis, quem semel vidisse, totum didicisse est. Gemmea erit in omnibus istis aeternitas. Psal. 20: posuisti in capite ejus coronam de lapide pretioso. Istis quatuor coronis coronabuntur boni. Mali autem coronabuntur quatuor aliis. Primo coronantur corona rosea, quae consistit in carnis voluptatibus. Sap. 2: coronemus nos rosis antequam marcescant. Secundo corona florea, quae consistit in saeculi vanitatibus. 2 Machab. 6: coronati hedera. Isa. 38: vae coronae superbiae et cetera. Tertio corona aurichalca, quae consistit in divitiis corporalibus. Apocal. 1: habebant coronas similes aurichalco. Quarto corona spinea, quae fabricatur de poenis aeternalibus. Isai. 30: coronans coronabit te dominus: a qua liberet et cetera.

[88558] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 53 Et ille singulis manus imponens sanabat omnes, Luc. 4. Notandum, quod duae sunt manus Dei quibus sanat omnes: scilicet potentia et misericordia. Psal. 61: semel locutus est Deus, duo haec audivi: quia potestas Dei est, et tibi domine, misericordia. Prima manus Dei habet quinque digitos. Primo, quia ejus potentiae nemo potest resistere. Job 9: Deus, cujus irae nemo resistere potest. Idem: quis restitit ei, et pacem habuit? Secundo, quia eam nullus potest effugere. Ezech. 17: et qui dissolvit pactum, numquid effugiet? Augustinus: superius erit judex iratus, subtus horrendum chaos Inferni, a dextris peccata accusantia, a sinistris infinita Daemonia ad supplicium trahentia; intus conscientia urens, extra mundus ardens. O miser peccator sic deprehensus quo fugies? Latere impossibile, apparere intolerabile est. Unde Psal. 46: neque ab oriente neque ab occidente neque a desertis montibus, quoniam Deus judex est. Tertio, quia nullus poterit sustinere. Isa. 30: ecce nomen domini venit de longinquo: ardens furor ejus, et gravis ad portandum. Psal. 129: si iniquitates observaveris domine, domine, quis sustinebit? De his tribus, Isa. 27: visitabit dominus in gladio suo duro, et ob hoc intolerabili; forti, et ob hoc invisibili; grandi, et ob hoc incurabili. Quarto, quia potentia judicis non poterit corrumpi neque muneribus: quia dicit Psal. 7: Deus judex justus. Prov. 3: zelus et furor viri non parcet in die vindictae. Quinto, nec falsis allegationibus: quia fortis est et patiens, ideo sapiens. Secunda manus est misericordia, quae habet quinque digitos. Primus digitus est considerare, quia nobis dedit filium suum unigenitum. 1 Joan. 4: in hoc apparuit caritas Dei in nobis, quoniam unigenitum filium suum misit Deus in mundum, ut vivamus per eum. In hoc est caritas: non quasi dilexerimus Deum, sed quoniam ipse prior dilexit nos, et misit filium suum propitiatorem pro peccatis nostris: nam omnes mortui eramus: ideo dicitur Eccl. 3: eleemosyna patris non erit in oblivione. Exemplum Elisei, quomodo vivificavit filium Sunamitis. Dic historiam. Eliseus Christus, Giezi Moyses, baculus lex. Nec Moyses nec lex potuerunt vivificare genus humanum, donec ipse Eliseus, idest Christus, accepit formam nostram, quia incurvavit se in utero virginis. Secundus, quia omnia nobis bona communicat. Matth. 4: solem suum oriri facit super bonos et malos. Psal. 135. Qui dat escam omni carni. Tertius est, quia non statim punit, sed longanimiter expectat ad poenitentiam. Sap. 11: dissimulans peccata hominum propter poenitentiam. Isa. 46: usque ad senectutem ego portabo. Quartus in recipiendo. Exemplum de filio prodigo, quomodo recepit illum pater: Luc. 15. Quintus, quia semper in omni hora recipit, quia postquam recepit nunquam peccatorum recordatur. Ezech. 18: quacumque hora peccator reversus fuerit et ingemuerit, omnium iniquitatum ejus non recordabor. Hinc quilibet esse debet misericors, ut seipsum det Deo, et de bonis suis pauperibus, et quod non statim puniat, et omnes injurias dimittat et cetera.

[88559] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 54 Quanto magis sanguis Christi etc., Hebr. 9. In ista epistola quatuor principaliter facit. Primo ostendit Christum pontificem fuisse, ibi, Christus assistens pontifex. Secundo commendat pontificatum ejus, ibi, futurorum bonorum. Tertio ostendit quod obtulit ibi, qui semel seipsum obtulit. Quarto monstrat utilitatem, sive effectum oblationis ejus, ibi, emundabit conscientiam nostram. Circa istud ultimum nota, quod septem utilitates fecit nobis sanguis Christi. Prima fuit peccatorum nostrorum ac sordium emundatio. Apocal. 1: qui dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo. Hebr. 13: ut sanctificaret per suum sanguinem populum. Secunda, nostra redemptio. Apocal. 5: redemisti nos, domine, in sanguine tuo. 1 Pet. 1: redempti estis et cetera. Tertia, nostra cum Deo et Angelis pacificatio. Col. 1: pacificans omnia per sanguinem suum sive quae in terris sive quae in caelis sunt. Quarta, testamenti de hereditate aeterna confirmatio: 1 Corinth. 2: hic calix novi testamenti: et testamentum in morte confirmavit. Quinta, sumentium potatio et inebriatio. Matth. 26: bibite ex hoc omnes: hic calix et cetera. Deut. 32: ut sanguinem uvae biberent meracissimum. Sexta, januae caelestis apertio. Heb. 10: habentes itaque, fratres, fiduciam in introitu sanctorum in sanguine Christi; idest, continua pro nobis ad Deum oratio: clamat enim quotidie pro nobis sanguis ad patrem. Hebr. 12: sed accessistis ad sanguinis aspersionem melius loquentem quam Abel. Sanguis Abel clamavit vindictam, sanguis Christi clamat indulgentiam. Septima, de Inferno sanctorum eductio. Zach. 9: tu autem in sanguine tuo eduxisti vinctos de lacu, in quo non erat aqua.

[88560] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 55 Qui est ex Deo, verba Dei audit etc., Joan. 8. In verbis istis quatuor notantur. Primo sanctorum magna gloria, ibi, qui est ex Deo. Quid enim gloriosius potest esse quam ex Deo esse? Joan. 1: dedit eis potestatem filios Dei fieri. Secundo magna ipsorum sapientia, ibi, verba Dei audit. Psal. 18: testimonium domini fidele, sapientiam praestans parvulis. Tertio reproborum stultitia, ibi, propterea vos non auditis. Sapientiam recti dogmatis atque doctrinam purae conversationis stulti, ut Pharisaei dicta et facta Christi, despiciunt. Quarto magna ipsorum miseria, ibi, quia ex Deo non estis. Quid infelicius esse potest quam ex Deo non esse? Oseae 7: vae eis qui recesserunt a me. Circa primum notandum, quia sancti tribus modis dicuntur esse ex Deo. Primo per creationem, sicut effectus ex causa. Rom. 11: ex ipso et per ipsum et in ipso sunt omnia. Secundo per justificationem, sicut splendor ex luce. Ephes. 5: fuistis aliquando tenebrae, nunc autem lux in domino. 1 Joan. 3: qui natus est ex Deo, non peccat. Tertio per imitationem sive assimilationem, sicut exemplum ex exemplari. 1 Joan. 1: in hoc scimus quoniam in Deo sumus, si in ipso perfecti erimus. Ibidem: qui dicit se in Christo manere, debet ambulare sicut et ipse ambulavit. Circa secundum notandum, quod triplex est verbum Dei, quod libenter audiunt sancti. Primum est aeternale. Joan. 1: in principio erat verbum. Secundum est mentale. Job 4: porro ad me dictum est absconditum verbum. Tertium vocale. Matth. 4: non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod procedit de ore Dei. Primum audiunt per fidem. Joan. 11: qui credit in me, etiam si mortuus fuerit, vivet. Secundum per inspirationem. Psal. 84: audiam quid loquatur in me dominus Deus. Tertium per praedicationem. Luc. 8: qui habet aures audiendi, audiat. Circa tertium notandum, quod stulti sunt qui non audiunt verbum Dei, maxime propter duo: primo, quia ex auditu verbi Dei vitatur omne malum: secundo, acquiritur omne bonum. De his duobus Prov. 1: qui me audierit, absque terrore quiescet: scilicet quia in hac vita nullis terretur adversis, et in morte de ingressu vitae aeternae laetatur: et abundantia perfruetur, malorum timore sublato; scilicet in praesenti abundantia bonorum operum, ablato timore eorum qui corpus occidunt; in futuro abundantia gaudiorum, ablato timore alicujus defectus vel adversitatis. Circa quartum notandum, quod non esse ex Deo magna miseria est propter duo. Primo, quia qui sunt extra Deum, habent omnia mala. Augustinus: unde scio quia male est mihi praeter te, non solum extra me, sed etiam in meipso; et omnis copia quae Deus non est, egestas est. Secundo, quia qui est ex Deo, habet omnia optima. Augustinus: qui intrat in gaudium domini sui, et securus est, et habebit se optime in optimo et cetera.

[88561] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 56 Si quis sermonem meum servaverit, mortem non gustabit in aeternum. Joan. 8. Duo facit dominus in verbis istis. Primo monet ad observationem sui sermonis, ibi, si quis sermonem meum servaverit; secundo ponit utilitatem observationis, ibi, mortem non gustabit in aeternum. Circa primum notandum, quod sermo domini servandus est sex modis. Primo, in intellectu per cognitionem. Psal. 36: lex Dei ejus in corde ipsius. Secundo, in affectu per dilectionem. Psal. 118: ignitum eloquium tuum vehementer et cetera. Tertio, in memoria per jugem meditationem. Psal. 118: in corde meo abscondi eloquia tua, ut non peccem tibi. Deut. audi Israel mandata vitae, et ea in corde tuo quasi in libro scribe. Psal. 118: meditabor in justificationibus tuis semper. Quarto in aure propter frequentem ipsius auditionem. Isa. 55: inclinate aurem vestram, et venite ad me: audite et cetera. Matth. 13: qui habet aures audiendi, audiat. Quinto in ore per jugem de Deo locutionem. Psal. 118: in labiis meis pronuntiavi omnia judicia oris tui. Exod. 13: lex Dei semper sit in ore vestro. Sexto in manu per operationem. Psal. 118: levavi manus meas ad mandata tua quae dilexi. Circa secundum notantur octo utilitates ex observatione verbi Dei. Prima est, quia ab omni morbo sanat. Sap. 16: non herba neque malagma, sed sermo tuus, domine, qui sanat omnia. Psal. 106: misit verbum suum, et sanavit eos. Secunda, quia animam mundificat. Joan. 2: jam vos mundi estis propter sermonem quem locutus sum vobis. Tertia, quia mentem laetificat. Jer. 15: factum est verbum domini in gaudium et justitiam cordis mei. Quarta est, quia Deus Trinitas in corde ipsius inhabitat. Joan. 14: si quis diligit me, sermonem meum servabit, et pater meus diliget eum. Quinto, illuminat. Psal. 118: declaratio sermonum tuorum illuminat. Sexto, in bono conservat. Sap. 6: sermo tuus, domine, eos qui in te confidunt, conservat. Septimo, liberat a morte aeterna, ut hic: si quis sermonem meum servabit, mortem non videbit in aeternum. Octavo perducit ad aeternam vitam et gloriam. Joan. 6: respondit ei Simon Petrus: domine, ad quem ibimus? Verba vitae aeternae habes; et nos credimus, et cognovimus quia tu es Christus filius Dei vivi. Verba vitae aeternae habes: ad quam perducat nos et cetera.

[88562] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 57 Qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se aequalem Deo; sed semetipsum exinanivit et cetera. Phil. 2. Tria facit apostolus in epistola ista. Primo, agit de Christi majestate, ibi, qui cum in forma Dei esset; secundo de ipsius humilitate; ibi, semetipsum exinanivit; tertio, de humilitatis utilitate, ibi, propter quod et Deus exaltavit illum et cetera. Circa primum tria facit. Primo, ostendit ipsius divinitatem, ibi, qui cum in forma Dei esset. Deitas si erat in forma Dei, ergo Deus erat. Act. 9: verbum misit Deus filiis Israel, annuntians pacem per Jesum Christum: hic est omnium Deus. Secundo ostendit divinitatis ejus virtutem, ibi, non rapinam; idest, in veritate fuit Deus, non per rapinam, sicut esse voluit Diabolus. Rom. 9: quorum patres, ex quibus est Christus secundum carnem, qui est super omnia Deus benedictus in saecula, amen, idest vere. Tertio ponit ipsius aeternitatem, ibi, se esse aequalem Deo. Joan. 1: in principio erat verbum et cetera. Circa secundum similiter ostendit quod in tribus apparuit ejus humilitas. Primo in servilis formae susceptione, ibi, exinanivit semetipsum, formam servi accipiens et cetera. Secundo in perfecta obedientiae exhibitione, ibi, factus obediens et cetera. Joan. 6: non veni facere voluntatem meam et cetera. Tertio, in turpissimae mortis tolerantia, ibi, mortem autem crucis. Sap. 2: morte turpissima condemnemus eum. Circa tertium notandum, quod utilitas humilitatis ejus fuit exaltatio ejus: post mortem enim apparuit exaltatus super omnes creaturas. Ponit autem exaltationem ejus tripliciter. Primo in comparatione ad Angelos, ibi, ut in nomine Jesu omne genu flectatur, caelestium, terrestrium et Infernorum. Hebr. 1: et adorent eum omnes Angeli. Secundo in comparatione, vel in operatione ad homines, ibi; terrestrium. Col. 1: ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. Tertio in comparatione ad Daemones. Heb. 2: per mortem destrueret eum qui habebat mortis imperium, idest Diabolum. Augustinus: manus inermis: et affixa cruci debellavit aereas potestates. Christus enim per mortem suam subjecit sibi Daemones, homines et Angelos et cetera. Heb. 2: omnia subjecisti sub pedibus ejus: nihil dimisit non subjectum ei. Qui ergo voluerit salvari, discat primo humiliari. Luc. 14: qui se humiliat, exaltabitur. Job 2: qui humiliatus fuerit erit in gloria: ad quam nos conducat et cetera.

[88563] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 58 Filius hominis tradetur ut crucifigatur, Matth. 26. Circa passionem domini duo debemus considerare. Primo, passionis qualitatem; secundo, passionis virtutem; tertio, passionis utilitatem. Circa primum notandum, quod passio Christi fuit valde amara, propter tria. Primo propter patientis bonitatem; secundo, propter passionis utilitatem; tertio, propter inferentium crudelitatem. Patientis bonitas patet ex tribus. Primo, quia nulli nocebat, 1 Pet. 2: qui peccatum non fecit et cetera. Secundo, quia illatas injurias patientissime sustinebat. 1 Pet. 2: qui cum malediceretur, non maledicebat et cetera. Jerem. 2: ego quasi agnus mansuetus qui portatur ad victimam. Tertio, quia omnibus bene faciebat. Act. 10: qui pertransiit bene faciendo et cetera. Joan. 10: bona opera ostendi vobis: propter quod horum me vultis occidere? Vilitas mortis patet ex tribus. Primo, quia fuit voce omnium tamquam sceleratissimus judicatus. Luc. 23: at illi clamabant: crucifige, crucifige eum. Secundo, quia multipliciter opprobriatus est. Matth. 27: tunc milites praesidis suscipientes Jesum in praetorio congregaverunt ad eum universam cohortem, et exuentes eum, chlamydem coccineam circumdederunt ei, et plectentes coronam de spinis posuerunt super caput ejus, et arundinem in dextera ejus; et genu flexo ante eum, illudebant ei dicentes: ave rex Judaeorum: et expuentes in eum acceperunt arundinem, et percutiebant caput ejus et cetera. Tertio, quia morte turpissima condemnatus est. Sap. 2: morte turpissima condemnemus eum. Marc. 15: et cum iniquis deputatus est. Circa tertium notandum, quod crucifigentes fuerunt valde crudeles tripliciter. Primo ante mortem eum crudeliter flagellando. Matth. 27: Jesum vero flagellatum tradidit eis et cetera. Secundo, eum in morte cum aceto et felle potando. Joan. 19: vas ergo positum erat aceto plenum. Psal. 68: et in siti mea potaverunt me aceto. Tertio post mortem, jam mortuum vulnerando. Joan. 2: unus ergo militum lancea latus ejus aperuit. Circa virtutem passionis notandum, quod virtus passionis ejus apparuit in tribus. Primo in caelo, quod terrae lumen abstulit. Luc. 23: et tenebrae factae sunt super universam terram usque ad horam nonam, et sol obscuratus est et cetera. Secundo in terra quae tremuit. Matth. 27: terra mota est. Tertio, in Inferno, qui mortuos reddidit. Matth. 27: multa corpora sanctorum, qui dormierant, surrexerunt. Virtutem ergo passionis Christi caelum clamat, terra praedicat, Infernus nuntiat. Philipp. 2: Christus factus est obediens usque ad mortem etc.; et post: ut in nomine Jesu omne genu flectatur caelestium terrestrium et Infernorum. Circa utilitatem passionis, consecuti sunt utilitatem de passione Christi, caelestes terrestres et infernales. Per passionem ergo Christi caelestes reparati sunt, homines terrestres de manu Diaboli liberati, et sancti patres qui erant in Inferno, inde extracti. De primo, Col. 1: pacificans per sanguinem crucis ejus sive quae in caelo sunt, sive quae in terra et cetera. De secundo, Joan. 2: nunc judicium est mundi, nunc princeps mundi hujus ejicietur foras. Col. 1: expolians principatus et potestates. De tertio, Zach. 9: tu quoque in sanguine testamenti eduxisti vinctos tuos de lacu. Item nota septem virtutes in morte Christi.

[88564] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 59 Pascha nostrum immolatus est Christus etc., 1 Cor. 5. Dominus noster Jesus Christus tripliciter exhibuit se nobis in esum. Primo, sacramentaliter. Matth. 26: accipite et manducate ex hoc omnes. Hoc est enim corpus meum. Secundo, spiritualiter. Augustinus: ut quid paras dentem et ventrem? Crede et manducasti. Tertio, aeternaliter. Augustinus: ibi de te me satiabis satietate mirifica. Secundum hoc triplex Pascha fecit nobis. Primum corporale, secundum spirituale, tertium aeternale. Haec sunt tria Paschata mystica quae celebraverunt filii Israel. Primum, in exitu de Aegypto, Exod. 12. Secundum, in deserto, Num. 9. Tertium, in terra promissionis, Josue 5. Ad celebrandum primum Pascha, in quo comedimus agnum immaculatum pro omnibus immolatum, ostendit apostolus in ista epistola, quinque esse necessaria. Primo ut expurgemur a carnali concupiscentia, ibi, expurgate vetus fermentum. Vetus fermentum est carnalis concupiscentia, quae a primo parente incepit corrumpere massam naturae humanae. 1 Cor. 5: modicum fermentum totam massam corrumpit. Secundo ut expurgemur a superbia, ibi, non in fermento malitiae. Malitia dicitur superbia antonomastice, quia est initium omnis malitiae. Eccli. 10: initium omnis peccati superbia. Tertio monet expurgari a malo avaritiae, ibi, et nequitiae. Avaritia dicitur nequitia, quia vult quod nequit: vult enim omnes divitias mundi, quod nunquam erit. Eccli. 10: nil nequius quam amare pecuniam. Quarto necessaria est mentis munditia, ibi, sed in azymis sinceritatis. Qui enim vult celebrare istud solemne Pascha, oportet eum esse mundissimum. Num. 18: qui mundus est in domo tua, vescetur eis. Quinto necessaria est vitae veritas, ibi, et veritatis. Eph. 4: veritatem autem facientes in caritate et cetera. Qui ergo vult celebrare istud ineffabile Pascha, expurgetur a malo carnalis concupiscentiae, a malo avaritiae, a malo superbiae; et delectetur in mentis puritate in veritate vitae: et veniet ad Pascha, quod non sequitur Quadragesima; sed erit ibi jugis et aeterna solemnitas: ad quam perducat nos Deus Jesus. Amen.

[88565] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 60 Jesum quaeritis Nazarenum crucifixum? Surrexit, Matth. 24. In his verbis quinque notantur. Primo infinita domini nostri Jesu Christi bonitas; secundo delectabilis ipsius speciositas; tertio admirabilis ipsius caritas; quarto jucunda Dei solemnitas; quinto fervens mulierum caritas. Primum ibi, Jesum. Jesus enim interpretatur salvator: quod enim mori voluit ut sua morte nos salvaret, infinitae fuit utique bonitatis. Vere hodie apparuit salvator propter tria. Primo, quia hodie nos salvavit a Daemonibus, quos hodie expoliavit. Col. 2: expolians principatus et potestates et cetera. Secundo, quia hodie nos salvavit a morte, quam hodie debellavit. Gregorius: Deus qui hodierna die etc. 1 Cor. 12: absorpta est mors in victoria. Hodie enim victoriosus Christus victa morte resurrexit. Tertio, quia salvavit nos de Inferno, quem hodie catenavit. Psal. 106: contrivit portas aereas, et vectes ferreos confregit et cetera. Speciositas resurgentis notatur ibi, Nazarenus. Nazarenus interpretatur floridus: in floribus autem pulchritudo consistit. Cant. 2: ego flos campi, et lilium convallium. Fuerunt autem in Christo tria genera florum: primo flores rubei, secundo nigri, tertio candidi. Flores rubei sunt guttae sanguinis; nigri, livores vulnerum; candidi, splendores glorificati corporis. De primo et tertio, Cant. 5: dilectus meus candidus et rubicundus. De secundo, 1 Pet. 2: cujus livore sanati sumus. Fuit ergo Jesus totus floridus: quia circumdatus rosis, idest guttis sanguinis; ornatus violis, idest livoribus vulneris; vallatus liliis, idest splendoribus glorificati corporis. Cant. 2: flores apparuerunt in terra nostra. Caritas resurgentis, ibi, crucifixum. Haec enim vere fuit inaestimabilis dilectio caritatis, quam nullus hominum capere potuit. Ephes. 3: scire etiam supereminentem scientiae caritatem Christi et cetera. Joan. 15: majorem hac dilectionem nemo habet ut animam suam ponat quis pro amicis suis. Voluit autem mori morte crucis, maxime propter tria. Primo ut se mortuum vere fuisse, et per hoc vere resurrexisse, manifeste omnibus demonstraret. Omnibus enim patuit quod fuit vere mortuus, cum crux in alto posita eum mortuum demonstraret. Secundo ut sicut arbor mortis fructum produxerat, sic arbor fructus vitae suae omnes vivificaret, Gregorius: qui salutem humani generis in ligno crucis constituisti, ut unde mors oriebatur, inde vita resurgeret. Tertio ut de Diabolo, qui hominem per lignum vicerat, per lignum similiter triumpharet. Gregorius: et qui in ligno vincebat, per lignum quoque vinceretur, et cetera. Quartum, scilicet praesentis diei festivitas, notatur ibi, resurrexit. Resurrectio enim dominica fecit nobis hunc diem solemnitatis et laetitiae. Psal. 116: haec dies quam fecit dominus. Fecerunt istum diem solemnem tria. Primo caelum, Angelum transmittendo. Matth. 28: Angelus domini descendit de caelo et cetera. Secundo terra, prae gaudio exultando. Matth. 28: et ecce terraemotus factus est magnus. Tertio Infernus, sanctos restituendo. Matth. 27: multa corpora sanctorum, qui dormierant, surrexerunt. Ergo caelum, terra, Infernus testimonium reddiderunt resurrectionis Jesu Christi. Quintum, scilicet mulierum caritas, notatur ibi, quaeritis. Docent autem nos istae sanctae mulieres quaerere Jesum exemplo suo, si volumus eum invenire. Quaeritur Jesus tripliciter. Primo fide, secundo spe, tertio caritate. Glossa super illud Matth. 6: primum quaerite regnum Dei, dicit, quod scilicet Christus est quaerendus fide, spe, et caritate. Fide quaerit cum rationalis, quae quaerit lucem suae veritatis; spe quaerit eum irascibilis, quae quaerit gloriam suae majestatis; caritate quaerit eum concupiscibilis, quae quaerit dulcedinem suae bonitatis. Istae sunt tres Mariae, de quibus dicitur in Evangelio hodierno. Dominus Jesus faciat nos quaerere et invenire. Amen. Haec dies quam fecit dominus.

[88566] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 61 De Jesu Nazareno, qui fuit vir propheta, potens in opere et sermone etc., Luc. ult. In istis verbis tria dicuntur de domino Jesu Christo. Primo benigna ipsius bonitas, ibi, de Jesu Nazareno; secundo ipsius potentia, ibi: qui fuit potens in opere; tertio ipsius sapientia, ibi: sermone. Secundum membrum prosequeris. Circa quod notandum, quod quatuor sunt opera Christi, in quibus apparuit potentia ejus. Primum opus ejus est opus creationis. Psal. 103: omnia in sapientia fecisti, idest in filio. In isto opere apparuit potens tripliciter. Primo secundum materiam, quia de nihilo fecit omnia. Gen. 1: in principio creavit Deus caelum et terram. Creare est de nihilo aliquid facere. Secundo secundum modum, quia verbo fecit omnia. Psal. 148: dixit et facta sunt. Tertio secundum causam, quia magna fecit. Psal. 111: magna opera Dei. Sapient. 8: a magnitudine speciei et creaturae cognoscibiliter poterit creator horum videri. Secundum opus ejus fuit opus recreationis, in quo apparuit potens tripliciter. Primo in passione; secundo in resurrectione; tertio in ascensione. In passione apparuit potens, quia potestates aereas debellavit. Coloss. 1: expolians principatus et potestates, traduxit confitenter palam triumphans illos in semetipso. In resurrectione apparuit potens, quia propria virtute de morte triumphavit. 1 Corinth. 3: absorpta est mors in victoria. In ascensione apparuit potens, quia propria virtute ad caelos transvolavit. Lucae ult.: elevatis manibus suis, benedixit eis: et factum est, dum benediceret illis, recessit ab eis, et ferebatur in caelum. Tertium opus fuit opus admirationis, scilicet opus miraculorum, in quo apparuit potens tripliciter. Primo, quia fecit multa magna miracula. Matth. 2: caeci vident, claudi ambulant et cetera. Secundo, quia fecit sola verbi potentia. Matth. 8: qualis est hic, quia venti et mare obediunt ei? Tertio, quia faciebat auctoritate propria. Marc. 1: in potestate spiritibus immundis imperabat, et obediebant ei. Quartum opus ejus erit opus retributionis. Psalm. 18: opera manuum ejus veritas et judicium. In isto opere apparebit potens tripliciter. Primo in omnium creaturarum commotione. Sapien. 5: armabit creaturam ad ultionem inimicorum. Secundo in mortuorum resurrectione. 1 Corinth. 15: canet enim tuba, et mortui resurgent incorrupti. Tertio in reproborum et Daemonum condemnatione. Matth. 25: tunc dicet his qui a sinistris ejus erunt: discedite a me. Patet ergo quod timendus est dominus qui tantam habet potentiam. Jerem. 5: me ergo non timebitis, et a facie mea non dolebitis? et cetera. Tres sunt qui testimonium dant in caelo, 1 Joan. 5.

[88567] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 62 Tres sunt qui testimonium dant in terra, spiritus, sanguis et aqua, 1 Joan. 5. Necesse est quod credamus Christum Deum verum, et verum hominem: et ideo voluit Christus multis testimoniis probare quod esset Deus et homo: utrumque habemus hic. Scilicet de testimonio divinitatis ejus dicit supra: tres sunt qui testimonium dant in caelo. De testimonio humanitatis dicit hic: tres sunt qui testimonium dant in terra. Circa primum notandum, quod duodecim testimonia habuit Christus quod esset verus Deus. Primo testificatus est pater, secundo filius, tertio spiritus sanctus, quarto miraculorum operatio, quinto sancti, sexto Angeli, septimo caelum, octavo aer, nono aqua, decimo terra, undecimo Infernus, duodecimo ignis. Circa secundum notandum, quod triplex testimonium ponit hic beatus Joannes de humanitate ejus; in quibus maxime apparuit caritas ejus ad nos. Primum fuit sanguinis effusio, secundum aquae emanatio, tertium spiritus emissio. De primis duobus Joan. 20: et continuo exivit sanguis et aqua. De tertio, Matth. 27: et inclinato capite emisit spiritum et cetera. In sanguinis effusione quinque bona nobis fecit. Circa secundum notandum, quod triplicem aquam dedit nobis dominus Jesus. Primo aquam Baptismi ad peccatorum ablutionem. Ezech. 28: effundam super vos aquam mundam, et mundabimini. Secundo aquam sapientiae ad sitis spiritualis extinctionem. Eccl. 15: aqua sapientiae salutaris potavit illum. Joan. 4: si quis biberit ex aqua hac, non sitiet in aeternum. Augustinus dicit: si quis biberit de aqua Paradisi, de quo una gutta major est quam Oceanum, restat ut in eo extinguatur sitis cupiditatis mundanae. Tertio aquam spiritus sancti ad refrigerationem. Joan. 7: si quis sitit, veniat ad me, et bibat. Qui credit in me, sicut dicit Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae. Hoc autem dicebat de spiritu quem accepturi erant credentes in eum. Circa tertium notandum, quod emisit spiritum ad tria. Primo ut nos vivificaret. Joan. 10: ego animam meam pono pro ovibus meis. Secundo, ut sanctos de Inferno liberaret. Spiritus enim Christi cum divinitate descendit ad Inferos, et eduxit sanctos, qui tunc erant ibi. Zach. 9: tu quoque in sanguine testamenti eduxisti vinctos tuos de lacu. Tertio ut emittendi spiritum nobis exemplum daret. Quicumque enim sequi Christum desiderat, oportet quod omnino relinquat spiritum suum. Luc. 9: si quis vult post me venire, abneget semetipsum. 2 Cor. 5: pro omnibus mortuus est Christus, ut qui vivunt jam non sibi vivant, sed ei qui pro omnibus mortuus est. Qui sic moritur, veniet ad vitam ubi nullus moritur: ad quam nos conducat Christus vita nostra. Amen.

[88568] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 63 Pax vobis, Joan. 21. In isto Evangelio invenitur quod tripliciter obtulit dominus pacem discipulis suis, ad demonstrandum quod tripliciter est nobis necessaria. Primo cum Deo: de qua Joan. 16: in mundo pressuram habebitis, in me autem pacem. Secundo pax in nobis, de qua Job 5: et scies quod pacem habeat tabernaculum tuum. Bernardus: pax vobis a vobis sit; et quicquid exterius minari videtur, non timebitis, quia non nocebit. Tertio pax cum proximis est necessaria. Rom. 12: si fieri potest, quod ex vobis est, cum omnibus hominibus pacem habentes. Circa primam pacem notandum, quod tria sunt ei necessaria qui vult habere pacem cum Deo. Primo Deum timeat. Eccl. 1: corona sapientiae timor domini, replens pacem, et salutis fructum. Item in eodem: timor domini expellit peccatum. Secundo ut in eodem spem suam habeat. Isa. 26: facies pacem nobis, quia in te speravimus. Tertio ut mandatis ejus obediat. Isa. 48: utinam attendisses mandata mea: facta fuisset sicut flumen pax tua et cetera. Circa secundam pacem nota, quod tria sunt necessaria homini qui vult habere pacem secum. Primo ut Deo se totum subjiciat. Job 22: acquiescito ei, et habeto pacem. Secundo ut bonam voluntatem semper custodiat. Luc. 3: et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Tertio ut omnes motus animi et corporis secundum prudentiam spiritus regat. Roman. 8: prudentia spiritus, vita et pax. Matth. 5: beati pacifici. Glossa: pacifici sunt omnes qui motus animi componunt, et rationi subjiciunt, et in his non repugnat. Circa tertiam pacem nota, quod tria sunt homini necessaria qui vult habere pacem cum proximis. Primo ut quae placita sunt Deo, facit. Prov. 16: cum placuerint domino viae hominis, inimicos quoque ejus convertet ad pacem. Secundo ut nulli injuriam faciat. 2 Cor. 6: nemini dantes ullam offensionem. Psal. 118: pax multa diligentibus legem tuam. Lex Dei est ut quae nolumus fieri nobis, aliis ne faciamus; quae autem nobis fieri volumus, similiter aliis faciamus. Tertio ut omnibus benefaciat. Rom. 2: gloria, honor, pax omni homini operanti bonum. Sunt autem tria quae maxime destruunt pacem. Primo superbia. Job 9: quis restitit ei, et pacem habuit? Secundo iracundia. Eccl. 26: homo iracundus incendit litem, et vir peccator turbat amicos, et in medio pacem habentium mittet inimicitias. Tertio quaelibet iniquitas. Isa. 28: non est pax impiis, dicit dominus. Debet ergo ille ista tria removere qui vult pacem habere in praesenti cum domino, secum, et cum proximo; et pacem aeternitatis in futuro: ad quam perducat nos dominus et cetera.

[88569] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 64 Christus passus est pro nobis, vobis relinquens exemplum, ut sequamini vestigia ejus, 1 Pet. 2. In ista epistola quatuor notantur. Primo notatur domini nostri innocentia, ibi, qui peccatum non fecit; secundo maxima ipsius patientia, ibi, cum pateretur, non comminabatur; tertio ineffabilis ipsius caritas, ibi, qui peccata nostra ipse portavit in corpore suo super lignum etc.: quarto multiplex ex his tribus nostra utilitas, ibi, cujus livore sanati sumus. Circa primum notandum, quod ejus innocentia ostenditur in tribus. Primo, quia peccatum non fecit. Heb. 7: talis decebat ut esset nobis pontifex, sanctus, innocens et cetera. Secundo, quia nullum decepit, ibi, nec inventus est dolus in ore ejus. 2 Cor. 1: Dei enim filius Jesus Christus, qui in vobis per nos praedicatus est, per me et Silvanum, et Timotheum. Non fuit in illo est et non; sed est in illo fuit et cetera. Tertio, quia nulli injuriam intulit, ibi, qui cum malediceretur, non maledicebat. Isa. 43: quasi agnus coram tondente se obmutescet et cetera. Circa secundum notandum, quod ejus potentia ostenditur in tribus. Primo, quia passioni se sponte obtulit, ibi, tradebat autem judicanti se injuste. Isa. 53: oblatus est quia ipse voluit. Secundo, quia injuste judicatus patientissime sustinuit, ibi, judicanti se injuste: haec enim est vera patientia, quando quis injuste judicatus, hilariter sustinet. Joan. 10: multa bona opera ostendi vobis: propter quod horum me vultis occidere? 1 Pet. 2: haec enim est gratia, si propter Dei conscientiam sustinet quis tristitias, patiens injuste. Tertio, quia nec crucifigentibus minas intulit, ibi, cum pateretur, non comminabatur. Jerem. 11: ego quasi agnus mansuetus, qui portatur ad victimam. Pro eis oravit. Isa. 53: et pro transgressoribus rogavit, ut non perirent. Circa tertium similiter notandum, quod ostenditur caritatem ejus magnam fuisse in tribus. Primo, quia peccata nostra ipse abstulit. Joan. 1: ecce agnus Dei ecce qui tollit peccata mundi. Secundo in modo oblationis, quia in corpore suo poenas peccatorum nostrorum ipse pertulit, ibi, in corpore suo. Isa. 53: ipse autem vulneratus est propter iniquitates nostras et cetera. Tertio, quia tam crudelem mortem pro peccatis nostris auferendis sustinuit, ibi, super lignum, idest crucem. Phil. 2: Christus factus est pro nobis obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Circa quartum ostendit quod triplicem utilitatem contulit nobis mors Christi. Primo, quia nos liberavit a malo culpae, ibi, pro peccatis mortuus. Tit. 2: dedit semetipsum pro nobis, ut nos redimeret ab omni iniquitate et cetera. Secundo, quia restituit nobis bonum gratiae, ibi, justitiae vivamus. Rom. 5: sicut per unius inobedientiam peccatores constituti sunt multi, ita et per unius obeditionem justi constituentur multi. Joan. 1: et de plenitudine ejus omnes accepimus gratiam pro gratia. Tertio ostendit quod servavit nos a corruptione, ibi, cujus livore sanati sumus. Isa. 53: vere languores nostros ipse tulit. Ista sunt tria vestigia, in quibus debemus illum sequi. Primo in innocentiae puritate. Lev. 2: sancti estote, quia ego sanctus sum. Matth. 5: beati mundo corde: 1 Pet. 1: et ipsi sancti in omni conversatione sitis, quoniam scriptum est: sancti eritis, quoniam ego sanctus sum. Lev. 2: sanctificamini, et estote sancti, quoniam sanctus sum ego, dicit dominus. Secundo in patientiae firmitate. Luc. 21: in patientia vestra possidebitis animas vestras. Heb. 12: recogitate eum qui talem adversus semetipsum sustinuit contradictionem. Tertio in caritate. Joan. 15: hoc est praeceptum meum ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. Job 30: vestigia ejus secutus est pes meus et cetera. Qui sequitur eum per ista vestigia, perveniet ad aeternae beatitudinis gaudia. Joan. 8: qui sequitur me, non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitae: ad quod nos perducat Christus lux et vita. Amen. Christus passus est pro nobis et cetera. Duo notantur hic. Primo magna Christi patientia, ibi, Christus passus est; secundo de passione ipsius utilitas, ibi, pro nobis.

[88570] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 65 Bonus pastor animam suam ponit pro ovibus suis, Joan. 10. In istis verbis tria notantur. Primo magna domini nostri Jesu Christi bonitas, ibi, bonus pastor; secundo magna ipsius caritas, ibi, animam suam dat; tertio electorum ipsius sanctitas vel bonitas, ibi, pro ovibus suis. Circa primum sciendum, quod Christus dicitur bonus pastor propter tria. Tria enim sunt officia boni pastoris. Primum est oves defendere; secundum est in bonis pascuis tenere, et pascere; tertium est errantes requirere. Sic dominus noster Jesus Christus primo oves suas defendit a leonibus, idest Daemonibus; a lupis idest tyrannis; ab ursis, idest haereticis. Ezech. 24: pro eo quod facti sunt greges mei in rapinam, et oves meae in devorationem omnium bestiarum: et post: liberabo gregem meum. Joan. 10: non peribunt in aeternum, et non rapiet eas quisquam de manu mea. Secundo oves suas in prato Scripturae, gratiae et gloriae pascit. Ezech. 34: in pascuis uberrimis pascam eas, et in montibus excelsis Israel erunt pascuae earum. Errantes solicite requirit. Luc. 15: quis ex vobis homo qui habet centum oves, et si perdiderit unam ex illis, nonne dimittit nonaginta novem in deserto, et vadit ad illam quae perierat, donec inveniat eam? Ezech. 34: et ecce ego ipse requiram oves meas et cetera. Circa secundum notandum, quod tria nobis dedit Christus, in quibus apparuit magna ejus caritas. Primo corpus in cibum. Matth. 26: accipite, et manducate: hoc est corpus meum. Secundo sanguinem in potum. Matth. 26: accipite, et bibite ex hoc omnes; hic est enim sanguis meus. Tertio animam in pretium. 1 Joan. 3: in hoc cognovimus caritatem Dei, quia animam suam pro nobis posuit. Joan. 10: animam meam pono pro ovibus meis. Circa tertium notandum, quod tres sunt actus bonitatis. Primus est nulli nocere. 2 Cor. 7: nemini dantes ullam offensionem. Secundus est injurias patienter ferre. Rom. 11: nulli malum pro malo reddentes et cetera. Tertius est sua et se omnibus libenter tribuere. Dionysius: bonum est sui ipsius diffusivum. 1 Joan. 3: et nos debemus pro fratribus animas ponere. Propter haec tria dicuntur sancti oves. Primo, quia oves nemini injuriam faciunt; secundo, quia mansuete mala sufferunt; tertio, quia se et sua ad usum hominum tribuunt. Qui sic sunt oves Christi, pervenient sine dubio ad ovile Christi, quod est caeleste regnum. Matth. 25: statuet oves quidem a dextris etc.: et post: venite benedicti patris mei, percipite regnum: ad quod nos perducat. Amen.

[88571] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 66 Obsecro vos tamquam advenas et peregrinos abstinere vos a carnalibus desideriis, quae militant adversus animam etc., 1 Petr. 2. Quatuor notantur in verbis istis. Primo indicitur carnalium vitiorum abstinentia, ibi: abstinete vos a carnalibus desideriis; secundo ostenditur abstinentiae necessitas, ibi: quae militant adversus animam; tertio praecipitur conversationis honestas, ibi: conversationem inter gentes habentes bonam; quarto subjungitur bonae conversationis utilitas, ibi: ut in eo quod detrectant de vobis tamquam de malefactoribus, ex bonis operibus vos considerantes, glorificent dominum in die visitationis. Circa primum notandum, quod tria sunt genera desideriorum, a quibus Scriptura praecipit abstinere. Primo a desideriis saecularibus; secundo a desideriis nocivis et inutilibus; tertio a desideriis carnalibus. Desideria saecularia sunt cum desiderantur honores saeculares. Tit. 2: apparuit gratia salvatoris nostri omnibus hominibus erudiens nos ut abnegantes impietatem et saecularia desideria, sobrie et juste et pie vivamus in hoc saeculo. Desideria nociva sunt cum desiderantur divitiae temporales. 1 Tim. 6: qui volunt divites fieri, incidunt in tentionem et in laqueum Diaboli, et desideria multa inutilia et nociva, quae mergunt homines in interitum et perditionem et cetera. Desideria carnalia sunt cum desiderantur delectationes carnales. Rom. 16: carnis curam ne feceris in desideriis. Circa secundum notandum, quod carnalia desideria tripliciter militant adversus animam; et ideo habemus necesse abstinere ab eis. Primo militant adversus eam continue impugnando. Job 6: militia est vita hominis super terram. Tota vita hominis est quasi pugna quaedam. Secundo mortaliter per culpam vulnerando. Prov. 21: desideria occidunt pigrum: noluerunt manus ejus quicquam operari. Tertio aeternam perditionem et interitum infligendo. 1 Tim. 6: desideria multa inutilia, quae mergunt homines in interitum: desideria enim carnalia occidunt per culpam hic, et in futuro occidunt per mortem aeternam. Circa tertium notandum, quod bona conversatio consistit in tribus. Primo in mentis puritate. 2 Cor. 1: gloria nostra haec est testimonium conscientiae nostrae, quod in simplicitate cordis, et sinceritate Dei, et non in sapientia carnali, sed in gratia Dei conversati sumus in hoc mundo. Secundo in morum honestate, sive sanctitate. 2 Petr. 3: cum igitur omnia solvenda sint, quales nos oportet esse in sanctis conversationibus et pietatibus, expectantes, et properantes in adventum diei domini. Tertio in caelestium gaudiorum continua aviditate. Philip. 3; nostra conversatio in caelis est. Circa quartum notandum, quod tripliciter ponit utilitatem de bona conversatione. Prima est detractorum confutatio vel cohibitio, ibi, in eo quod detractant de vobis. 1 Petri 2: haec est voluntas Dei, ut benefacientes, obmutescere faciatis imprudentium hominum ignorantiam. Secundo honorificatio, ibi, ex bonis operibus vos considerantes, glorificent Deum in die visitationis. Matth. 5: sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent patrem vestrum, qui in caelis est. Tertio magna bene conversantium remuneratio, ibi, in die visitationis. Glossa ibi: in die visitationis, idest in tempore retributionis. Quanta sit gloria donanda nobis, solus Deus cognoscit: ad quam nos perducat dominus Jesus. Amen.

[88572] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 67 Mundus gaudebit, vos autem contristabimini; sed tristitia vestra vertetur in gaudium: Joan. 16. Tria notantur in istis verbis. Primo mundanorum stultitia, ibi, mundus gaudebit. Eccle. 2: risum reputavi errorem, et dixi gaudio: quid frustra deciperis? Secundo sanctorum sapientia, ibi, vos autem contristabimini. Eccle. 7: cor sapientis ubi tristitia, cor stultorum ubi laetitia. Tertio futura sanctorum laetitia, ibi, tristitia vestra vertetur in gaudium. Luc. 6: beati qui lugetis, quoniam gaudebitis et cetera. Circa primum notandum, quod tria ostendunt laetitiam mundanorum esse stultam. Primo tempus; quia modo non est tempus gaudendi, sed flendi. Eccle. 1: tempus flendi, et tempus ridendi. Praemittit tempus flendi, subjungit tempus ridendi, ut ostenderet quod tempus flendi est praesens, et futurum erit ridendi; unde quidam: nunc est tempus flendi, nunc tempus peccata lugendi. Secundo locus; quia mundus iste locus est tristitiae, et non laetitiae. Psalm. 83: ascensiones in corde suo disposuit, in valle lacrymarum, in loco quem posuit. Judic. 2: Angelus domini ascendit de Galgala ad locum flentium. Tertio causa, quia gaudent de malis. Proverb. 2: laetantur cum male fecerint, et exultant in rebus pessimis. Satis ergo patet quod stultum est gaudium mundanorum, cum gaudeant in tempore tristitiae, in loco miseriae, in perpetratione malitiae. Augustinus: quid est saeculi gaudium? Breviter dicam: impudicitia, nequitia, inspectabiliter nugari, turpitudinem facere, ebriositate ingurgitari. Circa secundum notandum, quod est sapientiae tristari, propter tria. Primo, quia per tristitiam corripitur hominis malitia. Eccli. 7: per tristitiam vultus corrigitur animus delinquentis. Secundo, quia per momentaneam tristitiam evadit homo aeterna supplicia. Gregorius: sancti praesentem vitam lucrum putant, quia per hanc aeternam evadere non ignorant. Nahum 1: afflixi te, et non affligam te amplius. Tertio, quia per modicam tristitiam acquirunt aeterna gaudia. 2 Corinth. 4: id enim quod in praesenti est momentaneum et leve tribulationis nostrae, supra modum in sublimitate aeternum gloriae pondus operatur in nobis, non contemplantibus nobis quae videntur, sed quae non videntur. Quae enim videntur, temporalia sunt; quae non videntur, aeterna. Circa tertium notandum, quod futura sanctorum laetitia dicitur esse in tribus. Primo in divinae praesentiae consolatione, ibi, iterum autem videbo vos. Augustinus in Lib. de civitate Dei: primum erit ipse Deus, qui erit omnia in omnibus, qui erit nobis salus, honor et gloria, pax et gaudium et omnia bona. Gen. 14: ego merces tua magna nimis. Secundo in summa cordis exultatione, ibi, et gaudebit cor vestrum. Isa. 35: gaudium et laetitiam obtinebunt. Tertio in aeternitatis assecutione, ibi, gaudium vestrum nemo tollet a vobis. Isa. 15: venient in Sion cum laude; et laetitia sempiterna super capita eorum. Ad quam laetitiam perducat nos Christus. Amen.

[88573] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 68 Sit omnis homo velox ad audiendum, tardus autem ad loquendum, Jacobi 1. Apostolus Jacobus monet nos in istis verbis ut proniores simus ad audiendum quam ad loquendum: et debent nos ad hoc movere tria. Primo naturae documentum; secundo nocumentum; tertio emolumentum. Natura tripliciter docet nos ut plus audiamus quam loquamur. Primo, quia natura dedit homini duplex instrumentum audiendi, et tantum unum loquendi; ut hoc ipso ostendatur quod in duplo homo debet audire quam loqui. Secundo, quia natura dedit pluribus animalibus auditum, loquelam non dedit nisi homini animali rationali, ut ex hoc ostenderetur quod locutio debet esse rationalis. Col. 4: sermo vester semper sit sale conditus. Tertio, quia natura dedit instrumenta audiendi semper aperta, sed instrumentum loquendi clausit sub duobus claustris vel muris: homo enim semper habet aures apertas, sed linguam clausam sub labiis et dentibus: est enim lingua quasi mala monacha, et ideo reclusit illam Deus sub pluribus claustris. Michaeae 8: custodi claustra oris tui. Circa secundum sciendum, quod triplex nocumentum provenit ex multa locutione. Primo malum culpae. Prov. 10: in multiloquio non deerit peccatum. Secundo malum poenae. Eccl. 20: qui multis utitur verbis, affligit animam suam. Tertio malum infamiae. Prov. 18: qui respondet antequam audiat, stultum se esse demonstrat, et dignum confusione. De his tribus Jac. 3: lingua enim est universitas iniquitatis; ecce primum: lingua est inquietum malum, plena veneno mortifero; ecce secundum: lingua constituitur in membris nostris, quae maculat totum corpus; ecce tertium. Circa tertium notandum, quod triplex utilitas provenit homini qui multum audit et parum loquitur. Primo bona gratiae. Eccl. 32: audi tacens, et pro reverentia accedet tibi bona gratia. Secundo bona sapientiae. Eccl. 6: si inclinaveris aurem tuam, excipies doctrinam. Tertio jucunditas mentis et tranquillitas. Prov. 31: qui custodit os suum et linguam suam, custodit ab angustiis animam suam et cetera.

[88574] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 69 Si quis putat se religiosum esse, non refrenans linguam suam, sed seducens cor suum, hujus vana est religio, Jacob. 1. In istis verbis monet beatus Jacobus ad refrenationem linguae. Sunt autem tria quae debent movere ad refrenandam linguam. Primo, quia qui non refrenat linguam suam cadit in multa peccata. Secundo, quia multa mala poenae incurrit. Tertio, quia qui refrenat linguam suam, multa bona acquirit. De primo Proverb. 3: in multiloquio peccatum non deerit. De secundo Eccl. 20: qui multis utitur verbis, affligit animam suam. De tertio Prov. 18: qui respondet priusquam audiat, stultum se esse demonstrat. Circa primum notandum, quod Scriptura ponit multas linguas, per quas significantur diversa peccata quae committuntur per linguam; et tales linguae sunt refrenandae. Prima est lingua dolosa, quae est in duplicibus et proditoribus. Psal. 119: libera me a lingua dolosa. Jer. 9: sagitta vulnerans lingua eorum, dolum locuta est; in ore suo pacem cum amico suo loquitur, et in occulto ponit ei insidias. Secunda est lingua magniloqua, quae est in superbis et arrogantibus. Psal. 2: disperdat dominus universa labia dolosa, et linguam magniloquam. Tertia est lingua serpentina et venenosa, quae est in invidis et detractoribus. Psal. 139: acuerunt linguas suas sicut serpentis, venenum aspidum sub labiis eorum. Quarta est lingua mendax in perjurantibus, mentientibus, et falsis testibus. Prov. 16: sex sunt quae odit dominus: oculos sublimes, et linguam mendacem et cetera. Quinta est lingua blanda, quae est in mentientibus. Prov. 6: ut custodias te a muliere mala, et a blanda lingua extraneae. Sexta est lingua tertia, quae est in lenis et lenonibus. Eccl. 28: lingua tertia mulieres viratas ejecit, et privavit illas laboribus suis. Prima lingua in opere luxuriae est hominis diligentis mulierem; secunda mulieris dilectae; tertia est lingua nuntii vel nuntiae portantis verba dilecti ad dilectam, et dilectae ad dilectum. Septima est lingua iniqua, quae est in adulatoribus. Prov. 14: malus obedit linguae iniquae. Lingua iniqua est quando facit malum adulatoribus provocantibus. Octava est lingua gladiosa, quae est in iracundis et furiosis, qui conviciis et opprobriis occidunt multos. Psalm. 56: filii hominum, dentes eorum arma et sagittae, et lingua eorum gladius acutus. Nona lingua fallax, quae est in malis mercatoribus et deceptoribus, qui fallunt simplicem, merces suas mendaciis praecommendando, vel falsis ponderibus, numeris et mensuris decipiendo. Prover. 26: lingua fallax non amat veritatem, idest Christum, et os lubricum operatur ruinas, scilicet corporis et animae. Prov. 21: qui congregat thesauros lingua mendacii, scilicet in operatione, vanus et excors, idest sine corde et discretione, et impingit ad laqueos mortis, scilicet velit nolit. Decima est lingua blasphema, quae est in eis qui Deum et sanctos suos blasphemant. Undecima est lingua acharis, idest sine gratia, quae est in histrionibus et derisoribus, et in eis qui verba otiosa libenter loquuntur. Eccl. 20: homo acharis quasi fabula vana. Circa secundum notandum, quod multas poenas incurrit homo qui non refrenat linguam suam. Primum est ruina. Prov. 12: propter labiorum peccata ruina proximat malo. Eccl. 10: labia stulti praecipitabunt eum. Secundum est, quia nihil habere potest in vita ista prosperum. Psal. 139: vir linguosus non dirigetur in terra. Tertium, labor. Quartum, dolor. Psal. 9: sub lingua eorum labor et dolor. Quintum, ipsius perversa destructio loquentis. Sextum, ipsius de vita aeterna repulsio. Psal. 51: dilexisti omnia verba praecipitationis lingua dolosa: propterea Deus destruet te et cetera. Septimum est ipsius malae linguae arefactio. Isa. 41: lingua eorum siti exaruit. Octavum, ejus denique malae linguae in igne infernali cruciatio. Luc. 16: mitte Lazarum, ut intingat extremum digiti sui in aquam, ut refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma. Nonum, ejusdem linguae commanducatio. Apoc. 16: commanducabunt linguas suas prae dolore. Decimum est mors aeterna. Prov. 18: mors et vita in manu linguae, idest in operatione vel operibus linguae. Qui refrenat linguam suam habebit vitam aeternam; qui non, habebit mortem aeternam. Undecimum, sentiet omne malum. Proverb. 17: qui vertit linguam suam, scilicet nigrum in candidum vertit ad libitum audientiae, incidet in malum, scilicet Gehennae. Prov. 13: qui custodit os suum, custodit animam suam; qui autem inconsideratus est ad loquendum, sentiet mala, scilicet aeterna. Circa tertium notandum, quod multa bona contingunt ex refrenatione linguae. Primum est vitae perfectio. Jac. 3: si quis in verbo non offendit, hic perfectus est vir. Secundum est mentis in Deum elevatio. Thren. 3: sedebit solitarius, et tacebit et cetera. Tertium est vitae aeternae acquisitio. Psal. 33: quis est homo qui vult vitam, diligit dies videre bonos? Cohibe linguam tuam a malo et cetera.

[88575] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 70 Arguet mundum de peccato, de justitia et de judicio. Joan. 17. In istis verbis tria ponuntur, de quibus sanctus spiritus arguet mundanos. Primo arguet de peccato, quod non debent facere; secundo de justitia, quam debent facere; tertio de judicio, quod debent expavescere. Primum ibi, de peccato; secundum ibi, de justitia; tertium ibi, de judicio. Circa primum notandum, quod peccatum fugiendum est propter multa: sed maxime propter tria magna mala quae facit homini. Primo, quia ponit hic peccatores in multa miseria. Proverb. 14: miseros facit populos peccatum. Secundo, quia privat hominem aeterna gloria. Isai. tollatur impius, ne videat gloriam Dei. Tertio, quia ducit hominem ad aeterna supplicia. Matth. 25: ibunt hi in supplicium aeternum. Circa secundum notandum, quod justitia est facienda maxime propter tria. Primo, quia ponit hic hominem in multa laetitia. Psal. 18: justitiae domini rectae, laetificantes corda. Secundo, quia liberat hominem a morte perpetua. Prov. 2. Justitia, scilicet opera justitiae, liberabit a morte, scilicet aeterna. Prov. 25: qui sequitur justitiam, et misericordiam, inveniet vitam. Tertio, quia ducit hominem ad aeterna gaudia. Matth. 25: justi autem ibunt in vitam aeternam. Circa tertium notandum, quod futurum judicium maxime est timendum propter tria. Primo, propter judicis aequitatem. Psal. 7: Deus judex justus fortis et patiens. Secundo propter judicis severitatem. Judith 6: in die judicii visitabit illos, et dabit ignes et vermes in carnes eorum. Tertio propter sententiae irrevocabilitatem. Matth. 25: discedite a me maledicti in ignem aeternum. Aeternum dicitur quod finem non habet: a quo igne liberet nos Deus. Amen.

[88576] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 71 Cum venerit Paraclytus, ille arguet mundum, Joan. 6. Dupliciter arguit dominus peccatores: in praesenti et in futuro. In praesenti tripliciter. Primo per luminis spiritus sancti infusionem, ut dicitur Ephes. 5: omne quod arguitur, a lumine manifestatur. Secundo, per praedicationem. Judae 2: illos autem redarguite judicatos. 1 Tim. 4: argue, obsecra, increpa in omni patientia et doctrina. Tertio, per conscientiae remorsionem. Job 13: verumtamen vias meas in conspectu ejus arguam: et Psal. 49: arguam te, et statuam contra faciem tuam, idest conscientiam tuam. In futuro tripliciter redarguentur peccatores. Primo arguet eos sua malitia se ipsam manifestando. Jer. 2: arguet te malitia tua. Secundo, omnis creatura eos increpando. Sap. 5: pugnabit cum illo orbis terrarum contra insensatos. Tertio, arguet eos Christus, justissime condemnando in causam. Judith 2: ecce venit Deus in sanctis millibus suis facere judicium contra omnes, et arguere omnes impios de omnibus operibus impietatis eorum, quibus impie egerunt. Arguet autem tripliciter. Primo, in aequitate, nullatenus a justitia declinando. Isa. 11: arguet in aequitate pro mansuetis terrae. Secundo, in furore, saevissime impios puniendo. Ps. 6: domine, ne in furore tuo arguas me. Tertio arguet universaliter, nulli impio indulgendo. Judith 2: ecce venit dominus cum sanctis millibus suis facere judicium contra omnes, et arguet omnes impios: a qua arguitione liberet nos Deus. Amen.

[88577] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 72 Exivi a patre, et veni in mundum: iterum relinquo mundum, et vado ad patrem, Joan. 16. Quatuor ponit in verbis istis. Primo, suum a patre exitum, ibi, exivi a patre. Exire suum a patre fuit se visibilem facere. Secundo, suum in mundum adventum, ibi, et veni in mundum. Tertio, suum a mundo discessum, ibi, iterum relinquo mundum. Quarto, suum ad patrem ascensum, ibi, et vado ad patrem. Circa primum notandum, quod Christus exivit a patre propter tria. Primo, ut eum mundo manifestaret. Joan. 1: Deum nemo vidit unquam: unigenitus qui est in sinu patris, ipse enarravit. Secundo, ut ejus voluntatem nobis declararet. Joan. 15: omnia quaecumque audivi a patre meo, nota feci vobis. Tertio, ut ejus caritatem nobis manifestaret. Joan. 3: sic Deus dilexit mundum ut filium suum unigenitum daret. Circa secundum notandum, quod venit in mundum propter tria. Primo, ut ipsum illuminaret. Joan. 8: ego sum lux mundi. Secundo, ut ipsum Deo patri reconciliaret. 2 Cor. 5: Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi, non reputans illis delicta ipsorum; et posuit in nobis verbum reconciliationis. Tertio, ut eum a potestate Diaboli liberaret. Joan. 12: nunc judicium est mundi, nunc princeps mundi hujus ejicietur foras et cetera. Idem 3: non enim misit Deus filium suum in mundum ut judicet mundum, sed ut salvetur mundus per ipsum. Circa tertium notandum, quod deseruit mundum Christus propter tria. Primo, propter ipsius malignitatem. 1 Joan. 5: totus mundus in maligno positus est. Secundo propter ipsius ingratitudinis perversitatem. Joan. 5: si mundus vos odit, scitote quia me priorem vobis odio habuit. Quae potuit esse major ingratitudo et perversitas quam odire eum qui venerat salvare mundum? Tertio, ut relinquendi mundum nobis exemplum daret. Joan. 20: vos non estis de hoc mundo; sed ego elegi vos de mundo. 1 Joan. 2: nolite diligere mundum neque ea quae in mundo sunt. Circa quartum sciendum, quod Christus ascendit ad patrem propter tria. Primo, ut eum pro nobis rogaret. Joan. 14: ego rogabo patrem et cetera. Secundo, ut spiritum sanctum nobis destinaret. Joan. 16: si enim non abiero, Paraclytus non veniet ad vos; si autem abiero, mittam eum ad vos et cetera. Tertio, ut nobis locum apud patrem pararet. Joan. 19: vado parare vobis locum. Ad quem locum nos conducat et cetera. Amen.

[88578] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 73 Multum valet deprecatio justi assidua, Jac. 5. Sex modis potest ostendi quod multum valet deprecatio justi. Primo, in comparatione ad dominum tripliciter. Primo, quia iram mitigat. Sap. 18: proferens servitutis suae scutum orationem et cetera. Secundo, quia quicquid ab eo petit, impetrat. Matth. 21: quaecumque in oratione petieritis credentes, accipietis. Tertio, quia inclinat eum ad hominis obedientiam. Josue 10: non fuit antea tam longa dies, nec postea; obediente domino voci hominis. Secundo, in comparatione ad Angelos tripliciter. Primo, quia orantibus Angeli assistunt. Dan. 9: adhuc me in oratione loquente, ecce vir Gabriel et cetera. Secundo, quia orationes Deo offerunt. Tertio, quia exauditionem orationis referunt. De his duobus Tob. 12: quando orabas cum lacrymis (...) ego obtuli orationem tuam domino: et nunc misit me dominus ut curarem te, et Saram uxorem filii tui a Daemonio liberarem. Tertio, in comparatione ad eosdem tripliciter. Tria enim potest facere oratio justi hominibus. Primo, a malis liberare; secundo, veniam impetrare. De his duobus, Jac. 5: oratio fidei salvabit infirmum; et si in peccatis sit, dimittetur ei. Tertio, aeternaliter salvare. Jac. 5: orate pro invicem ut salvemini. Quarto, in comparatione ad Daemones tripliciter. Primo, quia Daemones orationibus fugiunt. Psal. 6: discedite a me omnes qui operamini iniquitatem, quoniam exaudivit dominus vocem deprecationis meae: unde de quodam Daemone dicitur in vitis patrum fugisse, quem emittebat Julianus apostata. Secundo, quia orationes justorum eos de corde expellunt. Matth. ult.: in nomine meo Daemonia ejicient. Tertio, quia orationibus justorum obediunt. Matth. 21: amen dico vobis, si habueritis fidem et non haesitaveritis, dicetis huic monti, idest Diabolo: tolle, et jacta te in mare: ita fiet. Quinto in comparatione ad omnes creaturas: et hoc septem modis. Primo, quia potest oratio justi solem sistere. Jos. 10: tunc locutus est Josue domino, dixitque: sol contra Gabaon ne movearis, et luna contra vallem Ajalon. Steteruntque sol et luna. Secundo, quia potest ignem de caelo deponere. 4 Reg. 1: si homo Dei sum, descendat ignis de caelo et devoret te. Tertio, quia potest caelum aereum claudere. Jac. 5: Elias homo erat similis nobis, et oratione oravit ut non plueret annos tres et menses sex. Quarto, quia potest aquas currentes immobiles facere. 4 Reg. 2: et dixit: ubi est Deus Eliae etiam nunc? Et aquae divisae sunt huc atque illuc, et transivit Eliseus. Quinto, quia potest fertilitatem terrae reddere. Jac. 5: et rursum oravit, et caelum dedit pluviam, et terra fructum suum. Sexto, quia potest mortuos de Purgatorio educere. Eccli. 48: quis potest similiter gloriari tibi, qui sustulisti mortuos ab Inferis de sorte mortis in verbo domini Dei? Septimo, quia potest bestias ferocissimas mansuetas facere. Dan. 6: adduxerunt Danielem, et miserunt eum in lacum leonum: et conclusit ora leonum, et non nocuerunt mihi, quia coram eo justitia inventa est in me. Unde sancta Lucia dixit: mihi si feras promittis, audito Christi nomine mansuescunt. Patet ergo quod magna est potentia orationis justi, quae potentiam habet in Deo, in Angelis, in Daemonibus, in caelo, in igne, in aere, in aqua, in terra, in bestiis, et omnibus creaturis et cetera.

[88579] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 74 Estote prudentes, et vigilate in orationibus, 1 Petri 4. Beatus Petrus in ista epistola ad tria monet. Primo ad orationem, ibi, estote prudentes, et vigilate in orationibus. Secundo, ad dilectionem, ibi, ante omnia mutuam in vobismetipsis caritatem continuam habentes, quia caritas operit multitudinem peccatorum. Tertio, ad rectam intentionem, ibi, si quis ministrat, tamquam ex virtute quam administrat Deus. Circa primum tria facit. Primo monet orare prudenter, idest fideliter, ibi, estote prudentes et cetera. Glossa: non deficientes a fide. Jac. 1: si quis indiget sapientia, postulet a Deo, qui dat omnibus affluenter et cetera. Matth. 2: et omnia quaecumque petieritis in oratione, credite quia accipietis. Secundo monet orare attente, ibi, et vigilate: Glossa: ne animus cogitet aliud praeter id quod precatur. Cum ad orandum stamus, omnis carnalis cogitatio abscedat: adsistat intentio cordis sincera: Deum non sono vocis, sed sensu mentis oret. Tertio monet orare frequenter, ibi, in orationibus. Pluraliter dicit, ut notet frequentiam orandi. Luc. 18: oportet semper orare, et nunquam deficere. Circa secundum similiter tria facit. Primo monet ad exhibendam dilectionem quae est in effectu cordis, ibi, ante omnia mutuam in vobismetipsis caritatem continuam habentes. Tit. 5: finis praecepti est caritas de corde puro et conscientia bona et fide non ficta. Secundo ad dilectionem quae est in effectu operis, ibi, hospitales invicem sine murmuratione. Hebr. 12: hospitalitatem nolite oblivisci: per hanc enim placuerunt quidam Angelis hospitio receptis et cetera. Tertio ad dilectionem quae est in affectu sermonis, ibi, si quis loquitur, quasi sermones Dei. Quilibet enim tenetur proximum corde diligere, et opere subvenire, et ore docere. Hebr. 3: videte, fratres, ne quando sit in aliquo vestrum cor malum incredulitatis recedendi a Deo vivo; sed adhortamini vosmetipsos per singulos dies, donec hodie cognominatur, ut non obduretur quis ex vobis fallacia peccati et cetera. Circa tertium similiter tria facit. Primo monet ut omnia bona a Deo nos habere cognoscamus, ibi, si quis administrat, tamquam ex virtute quam administrat Deus. Glossa: eleemosynam vel quodlibet bonum opus humiliter impendat nisi a solo Deo. Isa. 16: omnia opera nostra operatus es in nobis, domine. Secundo monet ut omnia ad honorem Dei faciamus, ibi, ut in omnibus honoretur Deus. Matth. 5: sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent patrem vestrum qui in caelis est. Tertio monet nos ut gratiam et gloriam domino referamus. 1 Thess. 5: Deo in omnibus gratias agite: cui est honor et gloria et imperium per saecula.

[88580] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 75 Hospitales sine murmuratione, 1 Pet. 4. Quatuor sunt quae monent nos ad hospitalitatem faciendam. Primo praeceptum domini; secundo sanctorum exemplum; tertio supplicium, si non fiat; quarto multiplex, si fiat, emolumentum.

[88581] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 76 Cum venerit Paraclytus quem mittam vobis a patre, ille testimonium perhibebit de me, Joan. 15. In istis verbis tria notantur. Primo personarum Trinitas, ibi, Paraclytus; secundo Trinitatis caritas, ibi, mittam; tertio caritatis utilitas, ibi, testimonium perhibebit de me. Circa primum. Primo ponitur spiritus sanctus qui mittitur, ibi, Paraclytus; secundo filius qui mittit, ibi, a patre. Glossa: ecce tota Trinitas: spiritus sanctus veniens, filius mittens a patre. Caritas Trinitatis ad homines apparet in hoc quia parata est Paraclytum nobis mittere. Dedit autem nobis Trinitas primo consolatorem filium, eum hominem faciendo. Isa. 51: spiritus domini super me: et post: ut consolarer omnes lugentes et cetera. Secundo dedit et dat spiritum sanctum, eum in corde sanctorum transfundendo: ideo dicitur Paraclytus, idest consolator. Act. 9: Ecclesia quidem per totam Judaeam et Galilaeam et Samariam habebat pacem, et aedificabatur ambulans in timore domini etc.; et post: consolatione spiritus sancti replebatur. Tertio dabit nobis consolatorem Deus Trinitas, se nobis largiendo in praemium. Isa. ult.: quomodo si mater blandiatur, ita et ego consolabor vos et cetera. Item dabit nobis tres advocatos. Primo filium. 1 Joan. 1: advocatum habemus apud patrem Jesum Christum justum. Secundo spiritum sanctum. Joan. 15: Paraclytus autem spiritus sanctus et cetera. Paraclytus enim advocatus interpretatur. Tertio beatam virginem: unde cantamus ei: eja ergo advocata nostra et cetera. Circa tertium notandum, quod testimonium de Christo quod esset verus Deus, perhibuit primo pater, secundo filius, tertio spiritus sanctus. 1 Joan. 5: tres sunt qui testimonium dant in caelo; pater, verbum et spiritus sanctus. Quarto sancti, ibi, et vos testimonium perhibebitis de me. Perhibuerunt autem sancti testimonium de Christo tripliciter. Primo, venturum praedicando. Joan. 5: scrutamini Scripturas, quia vos putatis in ipsis vitam aeternam habere, et ipsae sunt quae testimonium perhibent de me. Secundo, praesentem demonstrando. Joan. 1: hic venit ut testimonium, perhiberet de lumine. Tertio, venisse praedicando. Act. 2: hunc Deus suscitavit, cujus nos testes sumus. Quinto testimonium perhibuerunt de Christo miracula, quae nullus posset facere nisi Deus. Joan. 5: opera quae ego facio, ipsa testimonium perhibent de me. Sexto perhibuerunt testimonium Angeli: primo, nasciturum nuntiando. Luc. 1: missus est Angelus Gabriel a Deo et cetera. Secundo, natum praedicando. Luc. 2: ecce Angelus domini stetit juxta illos et cetera. Tertio, resurrexisse affirmando. Matth. 28: Angelus domini descendit de caelo. Quarto, eum venturum ad judicium praenuntiando. Act. 2: ecce duo viri astiterunt juxta illos et cetera. Quinto, perhibuit testimonium creatura corporalis; et hoc septem modis. Primo caelum quadrupliciter. Primo, in nativitate stellam emittendo. Matth. 12: vidimus stellam ejus et cetera. Secundo, in ascensione ejus, ipsum gloriose suscipiendo. Ephes. 4: qui descendit, ipse est et qui ascendit et cetera. Tertio, in Baptismo se super eum aperiendo. Matth. 2: caeli aperti sunt super eum. Quarto, in passione, solis lucem auferendo. Luc. 23: et obscuratus est sol. Secundo testimonium perhibuit aer. Tertio aqua ei obediendo. Matth. 8: qualis est hic, quia venti et mare obediunt ei? Quarto terra. Matth. 28: et terra mota est, et ecce terraemotus et cetera. Quinto Infernus mortuos restituendo. Matth. 28: multa corpora sanctorum qui dormierant, surrexerunt. Sexto ignis super discipulos apparendo. Act. 1: apparuerunt illis dispertitae linguae tamquam ignis et cetera. Cum ergo creator et omnis creatura testimonium de Christi divinitate perhibeant, credamus omnes, et imitando colamus ipsum dominum super omnia benedictum in saecula saeculorum. Amen.

[88582] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 77 Paraclytus quem mittet pater in nomine meo, ille vos docebit omnia. Joan. 14. In istis verbis praedicit dominus se missurum spiritum sanctum, quod fuit hodierna die completum. Circa quam missionem tria notantur. Primo mittentis caritas, ibi, quem mittet pater; secundo missi benignitas, ibi, Paraclytus; tertio missionis utilitas, ibi, ille vos docebit. Circa primum notandum, quod tria misit nobis Deus pater, in quibus apparet magna caritas ejus. Primo filium ad nostram redemptionem. Rom. 8: Deus mittens filium suum in similitudinem carnis peccati, de peccato damnavit peccatum et cetera. Misit Deus spiritum filii sui in corda nostra clamantem, abba pater. Secundo spiritum sanctum ad nostram confirmationem. Gal. 4: at ubi venit plenitudo temporis, misit Deus filium suum. Tertio mittit spiritus angelicos ad nostram protectionem. Heb. 1: nonne omnes sunt administratorii spiritus, in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis? Circa secundum notandum, quod spiritus sanctus dicitur Paraclytus, idest consolator; quia consolatur nos in tribulationibus nostris. Consolatur autem nos tripliciter. Primo caelestes consolationes largiendo. 1 Thess. 1: in tribulatione multa cum gaudio spiritus sancti. Secundo dona charismatum nobis in tribulationibus augmentando. Rom. 5: tribulatio patientiam operatur, patientia autem probationem, probatio vero spem, spes autem non confundit: quia caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per spiritum sanctum qui datus est nobis. Tertio quanta sint gaudia quae recipiemus pro istis modicis tribulationibus, demonstrando. Rom. 8: ipse spiritus testimonium reddit spiritui nostro quod sumus filii Dei: si autem filii, et heredes: heredes quidem Dei, coheredes autem Christi: et post: existimo enim quod non sunt condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam quae revelabitur in nobis. Item 2 Cor. 4: id enim quod in praesenti est momentaneum et leve tribulationis nostrae, supra modum in sublimitate aeternum gloriae pondus operatur in nobis et cetera. Circa tertium notandum, quod spiritus sanctus docet nos tria valde utilia. Primo veritatem cognoscere. Joan. 15: cum venerit ille spiritus veritatis, docebit vos omnia et cetera. Secundo orare utiliter. Rom. 8: spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus, idest postulare facit et docet. Tertio voluptates carnales despicere. Gregorius: gustato spiritu desipit omnis caro. Translati sumus de morte ad vitam: 1 Joan. 3. Quintuplex est translatio. Prima admirabilis, secunda est amabilis, tertia est detestabilis, quarta formidabilis, quinta desiderabilis.

[88583] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 78 Diligamus Deum, quoniam ipse prior dilexit nos et cetera. Si quis dixerit quoniam diligo Deum, et fratrem suum odit, mendax est, 1 Joan. 4. In istis verbis tria facit Joannes apostolus. Primo monet ad dilectionem, ibi, diligamus Deum; secundo assignat causam dilectionis, ibi, quoniam ipse prior dilexit nos; tertio ad dilectionem proximi, ibi, si quis dixerit quoniam diligo Deum, et fratrem suum odit et cetera. Circa primum notandum, quod tribus modis debemus diligere Deum. Primo ut totum cor nostrum amore ejus impleamus. Deut. 6: diliges dominum Deum tuum ex toto corde tuo. Secundo ut nihil nisi propter eum diligamus. Augustinus: minus te amat qui tecum aliquid amat quod non propter te amat. Tertio ut nullis adversis ab ejus caritate avertamur. Rom. 8: quis nos separabit a caritate Christi? Tribulatio, an angustia et cetera. Circa secundum notandum, quod propter tria maxime debemus diligere Deum. Primo propter ejus bonitatem. Bernardus: causa diligendi Deum, Deus est. Tanta enim bonitas est Dei, quod si nihil boni homini fecisset vel facturus esset, debet tamen eum semper diligere. Secundo propter ejus caritatem, ut hic: diligamus Deum, quoniam ipse prior dilexit nos. Augustinus: miser ego. Quantum diligere debeo Deum meum, qui me fecit quod non eram, redemit cum perieram, qui in peccatis meis venditus eram: venit ille pro me; et tantum dilexit me, quod pretium sanguinis sui dedit pro me. Tertio debemus Deum diligere propter nostram utilitatem. Praeparavit enim bona quae dici non possunt, his qui diligunt eum. 1 Cor. 2: oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt quae praeparavit Deus his qui diligunt illum. Circa tertium notandum, quod debemus diligere proximum propter tria. Primo propter praeceptum. Joan. 15: hoc est praeceptum meum ut diligatis invicem. Secundo propter naturae documentum, videmus enim quod omnia naturaliter diligunt similia. Eccl. 13: omne animal diligit simile sibi: sic et omnis homo proximum sibi. Omnis caro ad simile sibi sociatur. Tertio propter nocumentum quod consequitur qui non diligit proximum, quia incurrit mortem culpae et Gehennae. 1 Joan. 3: qui non diligit, manet in morte. A qua morte liberet nos et cetera. Amen.

[88584] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 79 Recordare quia recepisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala; nunc autem hic consolatur, tu vero cruciaris, Luc. 16. Quatuor notantur in verbis istis. Primo reproborum in praesenti prosperitas, ibi, recordare quia recepisti bona in vita tua; secundo justorum brevis in hoc mundo adversitas, ibi: Lazarus similiter mala; tertio aeterna justorum felicitas, ibi: nunc autem iste consolatur; quarto impiorum perpetua calamitas, ibi, tu vero cruciaris. Circa primum notandum, quod temporalis prosperitas consistit in tribus, quae habuit iste dives. Primo in divitiis temporalibus, ibi, homo quidam erat dives. Ps. 48: in multitudine divitiarum suarum gloriantur. Secundo in honoribus saecularibus, ibi: induebatur purpura et bysso. Jac. 4: exultatis in superbiis vestris. Tertio in voluptatibus carnalibus, ibi: epulabatur quotidie splendide. Job 21: ducunt in bonis dies suos, et in puncto ad Infernum descendunt. Dicitur Amos 6: vae qui comeditis agnum de grege, et vitulos de armenti medio et cetera. Circa secundum notandum, quod adversitas sanctorum in praesenti consistit in tribus, quae habuit Lazarus. Primo in rerum paupertate, ibi, erat quidam mendicus. Tob. 2: pauperum quidem vitam gerimus; sed habebimus multa bona, si timuerimus Deum, et recesserimus a peccato et fecerimus bona et cetera. Secundo in contemptus vilitate, ibi: jacebat ad januam. 1 Cor. 4: tamquam purgamenta hujus mundi facti sumus, omnium peripsema usque adhuc. Tertio in tribulationum et afflictionum asperitate, ibi: ulceribus plenus. Judith 4: omnes qui placuerunt domino, per multas tribulationes transierunt. Circa tertium notandum, in quibus consistit felicitas sanctorum in alio saeculo. Primo in gloria et honore, ibi, ut portaretur ab Angelis. Augustinus: praeclaras exequias purpurato illi diviti turba exhibuit famulorum; sed multo praeclariores in conspectu Dei ulceroso illi pauperi ministerium praebuit Angelorum, qui eum extulerunt non in marmoreum tumulum, sed in Abrahae sinum. Psal. 20: magna est gloria ejus in salutari tuo. Secundo in caelestis regni possessione, ibi: in sinu Abrahae, per quem intelligitur requies Paradisi. Matth. 5: beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum. Tertio in aeterna deliciarum et consolationum perfruitione, ibi, nunc autem iste consolatur. Psal. 30: quam magna multitudo dulcedinis tuae, domine, quam abscondisti timentibus te. Psal. 15: delectationes in dextera tua usque in finem. Circa quartum notandum, quod tria ponuntur hic, in quibus consistit futura malorum calamitas. Primum est summa de omnibus bonis carentia: et hoc notatur in hoc quod non potuit habere guttam aquae, Job 28: apprehendet eum quasi aqua inopia. Secundo poenarum acerbitas et multiplicitas, ibi, cum esset in tormentis. Psal. 10: ignis, sulphur et spiritus procellarum pars calicis eorum. Tertio summa confusio et ignominia, ibi: sepultus est in Inferno. Quae potest esse major ignominia quam tali sepultura sepeliri? Jerem. 22: sepultura asini sepelietur. Jerem. 20: confundentur vehementer, quoniam non intellexerunt opprobrium sempiternum, quod nulla oblivione delebitur. Praesens igitur prosperitas est contemnenda; praesens adversitas hilariter sustinenda: damnatorum calamitas fugienda, et sanctorum felicitas cum omni studio appetenda: ad quam perducat nos et cetera. Amen.

[88585] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 80 Si quis habuerit substantiam hujus mundi etc., 1 Joan. 3. In istis verbis, monet nos beatus Joannes apostolus ad faciendam eleemosinam propter tria. Maxime enim tria bona acquirit qui facit eleemosynam. Primo bonum temporale; secundo bonum spirituale; tertio bonum aeternale. Circa primum notandum, quod homo acquirit tripliciter bonum temporale per dationem eleemosynae. Primo, divitiarum augmentationem. Proverb. 3: honora dominum, idest ejus laudem quaere, non tuam, non mundi, de tua substantia, scilicet quae recte possides, non de rapinis, non de aliena, et de primitiis fructuum tuorum da pauperibus; et implebuntur horrea tua saturitate, scilicet in futura satietate, ubi non esurient neque sitient amplius; et vino torcularia tua redundabunt. Glossa: qui thesaurizant in caelis, veras ibi delicias invenient: quorum horrea implebuntur saturitate, quia satiabitur cum manifestabitur gloria ejus, et torcularia redundabunt vino, quia interna suavitas aeternorum corda fidelium in laudes conditoris accendit; et qui terrena subsidia pauperibus largitur, ditior dando caelesti remuneratione reddetur. Secundo ab inimicis defensionem. Eccli. 17: eleemosyna viri quasi sacculus cum ipso; quia merces justitiae in aeternum, et gratiam hominum, et vitam aeternam quasi pupillam conservabit: item: super scutum potentis et super lanceam adversus inimicos pugnabit. Glossa: magis valet eleemosyna contra inimici jaculum quam arma terrena. Tertio vitae praesentis prolongationem. 1 Tim. 4: pietas ad omnia utilis est, promissionem habens vitae quae nunc est, et futurae. Circa secundum notandum, quod triplex bonum spirituale acquirit homo per eleemosynam. Primo peccatorum remissionem. Dan. 5: peccata tua eleemosynis redime. Prov. 6: misericordia et veritate redimitur iniquitas, scilicet omne peccatum. Glossa: misericordia redimitur iniquitas peccatorum, cum dat, et dimittit aliis; veritate, idest justitia, cum seipsum de iniquitate accusat et poenitet. Secundo orationum exauditionem. Eccli. 29: eleemosynam in sinu pauperum conclude, et ipsa pro te orabit, ab omni peccato scilicet removendo. Glossa: bene monendo, bene consulendo in corde absconditur eleemosyna. Tertio gratiae conservationem. Eccli. 17: eleemosyna viri quasi sacculus cum ipso (...) et gratiam hominis quasi pupillam oculi conservabit etc., ut supra. Circa tertium similiter notandum, quod triplex bonum aeternale acquirit homo per eleemosynam. Primo a morte aeterna liberationem. Tob. 4: eleemosyna ab omni peccato et a morte liberat et cetera. Secundo vitae aeternae possessionem. 1 Tim. 4: pietas ad omnia utilis est, promissionum habens vitae quae nunc est, et futurae. Tertio praemii aeterni augmentationem. 2 Cor. 9: qui parce seminat, parce et metet; et qui seminat in benedictione, de benedictione et metet vitam aeternam: ad quam nos perducat et cetera.

[88586] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 81 Homo quidam fecit coenam magnam, Luc. 13. Per coenam istam, sicut dicunt sancti, intelligitur beatitudo caelestis. Dicitur autem coena ista magna propter tria. Primo propter celebrantium ipsam coenam multiplicitatem; secundo propter ferculorum quae ibi dabuntur, copiositatem; tertio propter ipsius coenae aeternitatem. Propter primum dicitur magna triplici ratione. Primo ratione facientium. Facientes sunt pater et filius et spiritus sanctus: immensus pater, immensus filius, immensus spiritus sanctus; et ideo immensam faciunt coenam. Isa. 25: faciet dominus exercituum omnibus populis in monte hoc convivium pinguium, convivium vindemiae, pinguium medullatorum, vindemiae defaecatae. Esth. 1: tertio anno imperii sui rex Assuerus fecit convivium cunctis pueris et principibus suis et cetera. Secundo ratione ministrantium, qui sunt millia millium. Dan. 7: millia millium ministrabant ei. Tertio ratione convivantium, qui erunt decies centena millia. Dan. 7: decies centena millia assistebant ei. Propter secundum dicitur magna coena illa, quia erunt ibi millia millium ferculorum. Fercula in vita aeterna sunt gaudia: et quia sunt ibi millia millium gaudiorum, erunt ibi millia millium ferculorum. Possumus autem hic assignare tria magna fercula. Primum ferculum erit gaudium de omnium malorum absentia. Secundum de omnium bonorum praesentia. De his duobus, Deut. 8: ibi absque ulla penuria, bonorum omnium abundantia perfrueris. Isa. 35: gaudium et laetitiam obtinebunt, et fugiet dolor et gemitus. Tertium continua de divina laude laetitia. Psal. 83: beati qui habitant in domo tua, domine, in saecula saeculorum laudabunt te. De his tribus Augustinus in libro de civitate Dei ult.: o quanta erit illa felicitas. Ubi nullum malum erit, nullum latebit bonum, vacabitur internis laudibus, et Deus erit omnia in omnibus. Circa tertium notandum, quod coena ista dicitur aeterna propter tria. Primo, quia nunquam terminabitur. Joan. 16: gaudium vestrum nemo tollet a vobis. Coenare enim est gaudere. Secundo, quia nunquam a coenando cessabitur. Apoc. 4: requiem non habebant die ac nocte dicentia: dominus Deus omnipotens, qui est, et qui erat, et qui venturus est: clamantia et dicentia, sanctus, sanctus, sanctus. Laudare enim ibi est idem quod coenare. Tertio dicitur aeterna, quia tota simul manducabitur. Boetius: dicitur aeternitas vitae beatae possessio tota simul. Apoc. 19: beati qui ad coenam nuptiarum agni vocati sunt. Ad quam coenam perducat nos Jesus Christus. Amen.

[88587] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 82 Humiliamini sub potenti manu Dei, ut vos exaltet in tempore tribulationis. 1 Petri 5. Tria facit in his verbis b. Petrus. Primo hortatur ad humilitatem; secundo ostendit humiliandi necessitatem; tertio ponit humilitatis utilitatem. Primum ibi, humiliamini; secundum ibi, sub potenti manu Dei, qui potest humiliare invitos; tertium ibi, ut vos exaltet in tempore tribulationis. Circa primum notandum, quod triplex est humilitas. Prima culpae. Eccli. 19: est qui nequiter se humiliat, cujus interiora plena sunt dolo. Secunda poenae. Psal. 105: tribulaverunt eos inimici eorum, et humiliati sunt sub manibus eorum. Tertia gratiae. Matth. 11: discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Prima est fugienda; secunda sustinenda; tertia appetenda. Circa secundum notandum, quod Deus ostendit potentiam suam superbis tripliciter. Primo, eis resistendo; secundo, eos dejiciendo; tertio, aeternaliter puniendo. De primo, Jac. 4: Deus superbis resistit. De secundo, Psal. 72: dejecisti eos dum allevarentur. De tertio, Joel. 2: ascendet foetor ejus et ascendet putredo ejus, quia superbe egit. Baruch 5: constituit dominus humiliare omnem mentem excelsam. Circa tertium notandum, quod triplicem utilitatem acquirit homo de humilitate. Prima est bonum gratiae; secunda bonum scientiae; tertia bonum gloriae. De prima, Jacob. 4: humilibus dat gratiam. De secunda, Matth. 11: abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis. De tertia, Job 22: qui humiliatus fuerit, erit in gloria.

[88588] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 83 Gaudium est coram Angelis Dei super uno peccatore poenitentiam agente, Luc. 15. Duo notantur in verbis istis. Primo Angelorum dignitas, ibi, Angelis Dei; secundo eorum benignitas, ibi, super uno peccatore poenitentiam agente. Magna est dignitas Angelorum, quod sunt nuntii Dei; et magna benignitas, quod gaudent de conversione unius peccatoris. Circa primum notandum, quod Angeli dicuntur et Angeli Dei, sicut dicuntur hic; et Angeli nostri, sicut dicitur Matth. 18: Angeli eorum in caelis semper vident faciem patris mei qui in caelis est. Et per hoc notatur in eis duplex virtus: habent enim duplicem virtutem: assistendi et ministrandi: assistunt enim Deo, et ministrant nobis. Deo assistunt tripliciter. Primo contemplando. Matth. 18: Angeli eorum in caelis semper vident faciem patris mei et cetera. Secundo, amando. 1 Pet. 2: in quem desiderant Angeli prospicere. Augustinus: tanta est divini plenitudo aspectus, ut nunquam possit videri sine amore. Tertio laudando. Damascenus: opus enim Angelorum est hymnis Deum laudare. Nobis ministrant tripliciter. Primo purgando; secundo illuminando; tertio perficiendo, sicut dicit Dionysius. Purgant enim a malis liberando. Isa. 6: et volavit ad me unus de Seraphim, et in manu ejus calculus et cetera. Illuminant docendo. Dan. 10: et ecce Michael unus de principibus primis venit in adjutorium meum; et ego remansi ibi juxta regem Persarum (...) veni autem ut docerem te quae ventura sunt populo tuo et cetera. Perficiunt ad bonum provehendo. 3 Reg. 19: et ecce Angelus domini tetigit eum, dicens: surge, et comede et cetera. Circa secundum notandum, quod propter tria Angeli gaudent de peccatorum conversione. Primo, propter sui ministerii impletionem: sunt enim ministri, ut moneant nos ad poenitentiam. Heb. 1: nonne omnes sunt administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis? Secundo propter Daemonum confusionem: Daemones enim confunduntur, quando aliquis ad poenitentiam convertitur, quod est gaudium Angelis. Apoc. 12: projectus est draco ille magnus, serpens antiquus, qui vocatur Diabolus et Satanas, qui seducit universum orbem, projectus est in terram, et Angeli ejus cum eo missi sunt: et post: propterea laetamini caeli, et qui habitatis in eis. Tertio propter Dei honorem. Peccator enim cum convertitur, honorat Deum, quod est gaudium Angelis. Josue 7: fili mi, da gloriam Deo, confitere et cetera.

[88589] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 84 Et erant appropinquantes ad Jesum publicani et peccatores, Luc. 15. In isto Evangelio notantur tria principaliter. Primo magna domini nostri Jesu Christi benignitas; secundo magna poenitentiae utilitas; tertio magna vere poenitentis sanctitas. Circa primum notatur magna Christi benignitas in tribus: primo, quia pro peccatoribus suscepit humanae naturae infirmitatem, ibi, nemo accendit lucernam. Gregorius: lucernam accendit qui humanam naturam luce suae divinitatis implevit. 1 Tim. 1: fidelis sermo, et omni acceptione dignus, quoniam Christus Jesus venit peccatores salvos facere et cetera. Secundo, quia peccatoribus ostendit specialem familiaritatem, ibi, quia peccatores recipit et manducat cum illis. Rom. 5: ubi abundavit delictum, superabundavit et gratia. Tertio, quia pro peccatoribus suscepit crudelis mortis acerbitatem, ibi, imponit humeris suis gaudens. 1 Petr. 2: qui peccata nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum. Circa secundum notandum, quod triplex utilitas poenitentiae notatur in isto Evangelio. Primo, quia Christus laetatur in ea, ibi, congratulamini mihi. Luc. 15: epulari autem et gaudere oportet et cetera. Secundo, quia in ea Angeli laetantur, ibi, gaudium est Angelis Dei. Tertio, quia per eam homo a perditione liberatur, ibi, vadit ad illam quae perierat, donec inveniat eam. Luc. 14: nisi poenitentiam habueritis, omnes simul peribitis. Ezech. 18: convertimini, et agite poenitentiam ab omni iniquitate; et non erit vobis in ruinam iniquitas. Magna vero poenitentis sanctitas notatur, ibi, gaudium est Angelis Dei. Magis enim gaudet dominus super uno peccatore vere poenitente, quam super multos justos qui nunquam peccaverunt: quia isti frequenter magis negligentes sunt, isti ferventiores, sicut exponit Gregorius. Sunt autem octo necessaria ei qui vult de poenitentia sua magnum gaudium facere in caelo. Primo, in amore Dei ferventer inardescere; secundo, in magnis virtutibus se exercere; tertio, cuncta difficilia sancti certaminis petere; quarto, omnia mundi relinquere; quinto honores fugere; sexto receptis contumeliis laetari; septimo, magno desiderio ad caelestem patriam anhelare; octavo, damna praecedentia lucris sequentibus compensare. De his omnibus Gregorius: plerumque ii qui se oppressos nullis peccatorum molibus sciunt, pigri remanent; at contrario omnes ii qui se illicita aliqua egisse meminerunt, ipso suo dolore compuncti in amorem Dei inardescentes, se in magnis virtutibus exercent, cuncta difficilia sancti certaminis appetunt, omnia mundi derelinquunt, honores fugiunt; acceptis contumeliis laetantur, ad caelestem patriam anhelant; et quia se errasse a domino considerant, damna praecedentia lucris sequentibus compensant. Qui justam poenitentiam egerint, absque dubio pervenient ad regnum caelorum. Matth. 3: poenitentiam agite appropinquavit enim regnum caelorum. Ad quod et cetera. Amen.

[88590] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 85 Expectatio creaturae revelationem filiorum Dei expectat, Rom. 8. Apostolus in ista epistola intendit ostendere quod omnes creaturae suo modo desiderant adventum gloriae sanctorum. Sunt autem quatuor creaturae quae desiderant adventum gloriae sanctorum. Primo creatura angelica; secundo creatura caelestis; tertio creatura terrestris; quarto creatura humana: et ideo forte quater nominat creaturam in ista epistola. Circa primum notandum, quod Angeli desiderant, propter tria. Primo propter plenam de inimicis suis victoriae consecutionem. Apoc. 12: projectus est draco ille magnus, serpens antiquus, qui vocatur Diabolus et Satanas, qui seducit universum orbem, et projectus est in terram, et Angeli ejus cum illo missi sunt: et post: laetamini caeli, et qui habitatis in eis. Secundo propter ministerii sui completionem. 1 Cor. 15: cum evacuaverit omnem principatum et potestatem et virtutem. Oportet autem illum regnare donec ponat omnes inimicos sub pedibus ejus. Tertio propter perfectam civitatis suae reparationem. Ps. 109: judicabit in nationibus, implebit ruinas: et Ephes. 1: in quo proposuit restaurare universa, sive quae in caelis sunt, sive quae in terra. Circa secundum notandum, quod creatura caelestis desiderat propter tria. Primo propter servitii sui indignis subtractionem. Isidorus: sol et luna post judicium non descendent ad occasum, nec impiis sub terra positis serviet lux eorum. Secundo propter amissae pulchritudinis recuperationem. Isa. 37: erit lux lunae sicut lux solis, et lux solis lucebit septempliciter. Tertio propter suam a motu repausationem. Habac. 3, secundum aliam translationem: sol et luna steterunt in ordine suo, sol in oriente, luna in occidente, sicut in creatione ordinati sunt: haec enim tria bona consequuntur corpora caelestia. Item creatura terrestris desiderat propter tria. Primo propter suam a peccatis impiorum emundationem. Modo enim impii contaminant terram iniquitatibus. Psal. 105: contaminata est terra in operibus eorum. Sed tunc purgabitur per ignem. 2 Pet. 3: elementa vero calore solventur; terra vero, et ea quae in ipsa sunt, igne comburentur. Secundo propter suam a corruptione liberationem: modo enim corrumpitur, ut fiat generatio; sed tunc cessabit corruptio, quoniam non erit necessaria generatio. Rom. 8: ipsa creatura liberabitur a servitute corruptionis in libertatem gloriae filiorum Dei. Tertio propter suam renovationem. Isa. 64: ecce ego creo caelum novum et terram novam, et non erunt in memoria priora; sed gaudebitis et exultabitis in eis quae ego creo usque in sempiternum. Homo similiter desiderat propter tria. Primo propter suam a malo liberationem; secundo propter suam in omni bono repletionem; tertio propter aeternitatis conservationem. Haec tria consequetur homo in die judicii, qui sic vivit hic ut ad illam mereatur pervenire. De his tribus Augustinus in Lib. de Civit. Dei: una erit igitur illius civitatis in omnibus et inseparabilis et singularis libera voluntas, liberata ab omni malo, repleta omni bono (quod bonum non deficiet in aeternum), fruens indeficienter jucunditate aeternorum gaudiorum: quod nobis Christus concedat. Amen.

[88591] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 86 Estote misericordes, sicut et pater vester misericors est, Luc. 6. Duo facit dominus in verbis istis. Primo inducit ad misericordiam, ibi, estote misericordes. Secundo dat miserendi regulam, ibi, sicut et pater vester. Circa primum notandum, quod tria maxime debent nos movere ad faciendam misericordiam. Primo necessitas; secundo utilitas; tertio congruitas. Necessitas est, quia qui non facit misericordiam, non inveniet misericordiam. Jac. 2: judicium sine misericordia fiet ei qui non facit misericordiam. Utilitas est, quia qui facit misericordiam, inveniet misericordiam. Matth. 5: beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur. Congruitas est, quia cum misericordiam ab omnibus creaturis recipiamus, satis congruum est quod aliis misericordiam faciamus. Sumus enim pleni miseria; et nisi creaturae misererentur nostri dando se nobis et sua beneficia, subsistere non possemus. Si enim sol vel ignis subtraheret lumen suum et calorem, et terra fructus suos; quid faceret miser homo? Satis ergo congruum est, cum homo indigeat misericordia, quod aliis faciat misericordiam. Prov. 19: homo indigens misericors est. Et qui indiget misericordia, debet aliis facere misericordiam, vel aliorum misereri: unde creaturae arguunt quodammodo immisericordes. Circa secundum notandum, quod in tribus praecipue apparet misericordia Dei. Primo in filii sui donatione: magnum fuit donum, magna misericordia, de qua Luc. 1: ad faciendam misericordiam et cetera. Secundo in justorum glorificatione. Psal. 108: suavis est misericordia ejus. Psal. 35: domine, in caelo misericordia tua. Tertio in peccatorum justificatione. Psal. 85: misericordia tua, domine, magna est super me. Propter primam misericordiam debemus illum laudare et amare; propter secundam debent secure, quantumcumque sint magni peccatores, ad Deum confugere. Isa. 45: derelinquat impius viam suam, et vir iniquus cogitationes suas; et revertatur ad dominum, et miserebitur ejus: et ad Deum nostrum, quoniam multus est ad ignoscendum. Propter tertiam debemus ad Deum cum festinatione currere. Hebr. 4: festinemus ingredi in illam requiem et cetera. Hypocrita, ejice primo trabem de oculo tuo, Luc. 6. Hic reprehendit dominus peccatum hypocrisis, et frequenter in Evangelio plus aliis reprehendit: unde satis patet quod multum displicet ei: et ideo debet quilibet ipsam fugere. Est autem fugienda ipsa hypocrisis propter multa mala quae proveniunt ex ea. Primo provenit ex ea multiplex malum culpae; secundo multiplex malum poenae; tertio multiplex malum damni.

[88592] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 87 Declinet autem a malo, et faciat bonum; inquirat pacem, et persequatur eam, 1 Petr. 3. Duae sunt partes justitiae, ad quas invitat nos beatus Petrus in verbis istis. Prima est fuga mali, ibi, declinet a malo; secunda, delectatio boni, ibi, et faciat bonum. Circa primum notandum, quod malum fugiendum est maxime propter tria. Primo propter multam amaritudinem quam inducit; secundo propter damnum quod adducit; tertio propter poenam ad quam conducit. De primo Jerem. 2: vide quam malum est et amarum dereliquisse dominum Deum tuum, et non esse timorem mei apud te: dicit dominus Deus exercituum. Inducit autem multam amaritudinem peccatum propter tria. Primo, quia dominus adversatur peccato. Deut. 25: aversatur omnem injustitiam: ibidem 31: inveneruntque eum omnia mala et afflictiones; ita ut dicat in illa die: vere quia dominus non est mecum, invenerunt me haec mala. Secundo, quia homo per peccatum valde in se inordinatur. Augustinus: jussisti, domine, et vere sic est, ut poena sit sibi omnis inordinatus animus. Job 7: quare posuisti me contrarium tibi, et factus sum mihimetipsi gravis? Tertio, quia omnis peccator ab omni creatura justo Dei judicio impugnatur. Sap. 17: creatura tibi creatori deserviens, exardescit in tormentum adversus injustos. Circa secundum notandum, quod triplex damnum incurrit peccator per peccatum. Primum est, quia per ipsum peccatum, multiplex bonum amittitur. Augustinus in Lib. de civitate Dei 12: si naturae bonae non essent, ejus vitia non nocerent. Nunc autem quid eis faciunt nocendo, nisi sibi adimere integritatem, pulchritudinem et salutem? Secundo propter peccatum, bonum gratiae amittitur. Sap. 1: in malevolam animam non introibit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis. Tertio propter peccatum, bonum gloriae perditur. Isa. 26: tollatur impius, ne videat gloriam Dei. Circa tertium notandum, quod peccatum ducit homines ad multas poenas; sed hic notantur tres poenae. Prima erit continua in anima tristitia. Isa. 13: torsiones et dolores tenebunt eos, quasi parturiens dolebunt. Job 20: cum satiatus fuerit, arctabitur, et omnis dolor irruet in eum. Secunda, continua in corde incendia. Matth. 3: mittet eos in caminum ignis. Tertia erit in utroque aeternitas. Matth. 22: discedite a me maledicti in ignem aeternum et cetera. De his tribus, Isa. ult.: vermis eorum non morietur, et ignis eorum non extinguetur et cetera. Vermis notat dolorem in anima; ignis dicit ardorem in corde; inextinguibilitas ignis notat aeternitatem in utroque. A quo igne liberet nos Christus et cetera.

[88593] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 88 Coerceat linguam suam a malo, 1 Pet. 3. Cohibenda est lingua propter tria. Primo, quia qui non cohibet, multa peccata committit; secundo, quia multas poenas incurrit; tertio, quia qui cohibet, multa bona acquirit.

[88594] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 89 Inquirat pacem, et sequatur eam. Triplicem pacem quilibet debet inquirere. Primo pacem sui ad Deum; secundo sui pacem ad proximum; tertio sui ad seipsum.

[88595] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 90 Sedens docebat de navicula turbas, Luc. 5. Moraliter per naviculam intelligitur sanctitas vitae, in qua debet sedere qui alios vult docere. Significatur per naviculam sanctitas vitae tripliciter. Primo ratione materiae; secundo formae; tertio finis.

[88596] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 91 Relictis omnibus, secuti sunt eum, Luc. 5. Duo sunt nobis necessaria ad sequendum. Primo ut a bono commutabili avertamur, ipsum despiciendo; secundo, ut ad bonum incommutabile convertamur, ipsum diligendo et imitando. Haec notantur hic. Primum ibi, relictis omnibus; secundum ibi, secuti sunt eum. Circa primum notandum, quod quatuor debemus relinquere, si volumus sequi Christum. Primo mundana, ipsa contemnendo. Luc. 14: nisi quis renuntiaverit omnibus quae possidet, non est me dignus. Secundo consanguineos et parentes propter Deum relinquendo. Matth. 10: si quis venit ad me, et non odit patrem suum et matrem suam, non est me dignus. Tertio corpus suum, ipsum mortificando. Quarto voluntatem propriam, ipsam abnegando. De his duobus, Luc. 9: si quis vult post me venire, abneget semetipsum, et tollat crucem suam quotidie, et sequatur me. Circa secundum notandum, quod in quatuor oportet nos imitari Christum. Primo in humilitate. Matth. 2: discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Secundo in pietate. Luc. 6: estote misericordes, sicut et pater vester misericors est. Tertio in caritate. Joan. 15: hoc est praeceptum meum ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. Quarto in tribulationum asperitate. 1 Petr. 2: Christus passus est pro nobis, vobis relinquens exemplum ut sequamini vestigia ejus. Istae sunt duae viae rectae, per quas currit homo ad regnum caelorum. Sap. 10: justum deduxit dominus per vias rectas, et ostendit illi regnum Dei. Amen.

[88597] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 92 Si enim complantati facti sumus similitudini mortis ejus simul et resurrectionis erimus, Rom. 6. Duo facit in istis verbis apostolus. Primo ponit meritum quod habere debemus, ibi, facti sumus similitudini mortis ejus. Hoc est meritum nostrum, ut habeamus in nobis similitudinem mortis ejus, scilicet Christi. Secundo ponit quod pro merito recipimus, ibi, simul et resurrectionis erimus. Hoc enim est praemium ut habeamus similitudinem resurrectionis Christi. Circa primum notandum, quod sex fuerunt in morte Christi, in quibus debemus eum sequi. Primo humilitas; secundo obedientia. De his duobus Phil. 2: humiliavit semetipsum, factus obediens usque ad mortem. Ad primum invitat dominus, Matth. 2: discite a me, quia mitis sum. Ad secundum, Joan. 15: si diligitis me, mandata mea servate. Tertium fuit in morte Christi ineffabilis caritas. Joan. 15: majorem hac dilectionem nemo habet ut animam suam ponat quis pro amicis suis: et in hoc debemus assimilari sibi. Joan. 15: hoc est praeceptum meum ut diligatis invicem. Quartum patientia. 1 Petr. 2: cum pateretur, non comminabatur: et in hoc debemus habere similitudinem ejus. Hebr. 12: per patientiam curramus ad propositum nobis certamen, aspicientes in auctorem fidei et consummatorem Jesum, qui proposito sibi gaudio sustinuit crucem, confusione contempta. Quintum perseverantia: quia qui in his omnibus usque ad mortem perseveraverit, salvus erit. Philip. 2: Christus factus est pro nobis obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Debemus autem in perseverantia habere similitudinem mortis ejus. Matth. 10: qui perseveraverit usque ad finem, hic salvus erit. Circa secundum notandum, quod in septem consistit gloria corporis nostri, cum configuratum erit corpori claritatis Christi. Primo erit amabilis omnium membrorum congruentia. Augustinus in Lib. 22, cap. 19 de Civ. Dei: proinde nulla erit deformitas, quam facit incongruentia partium; ubi et quae prava sunt, corrigentur et quod minus est quam decet, unde creator novit, inde supplebitur; et quod plus est quam decet, materiae servata integritate detrahetur. Secundo erit mira coloris in toto suavitas. Augustinus: coloris suavitas quanta erit, ubi justi fulgebunt sicut sol in regno patris sui? In his duobus consistit omnis corporis pulchritudo. Augustinus: omnis corporis pulchritudo est congruentia partium cum quadam coloris suavitate. Erit autem tunc in corporibus omnis pulchritudo. Philipp. 3: qui reformabit corpus humilitatis nostrae configuratum corpori claritatis suae. Tertio erit movendi velocitas. Augustinus: ubi voluerit spiritus, ibi erit protinus corpus. Quarto erit plena liberatio ab omni indigentia. Quinto erit plena et summa felicitas. De his duobus Augustinus: omnia membra et viscera incorruptibilis corporis, quae nunc videmus per usus necessitatis varios distributa, tunc sic non erunt; sed haec necessitas, ipsa plena et certa securitas, et sempiterna felicitas proficiet Dei laudibus. Sexto erit impassibilitas et immortalitas et aeternitas. Augustinus: restituetur quicquid de corporibus vivis, vel post mortem de cadaveribus periit, vel in sepulcro remansit, in spiritualis corporis novitatem ex animalis corporis vetustate mutatum; resurget in incorruptione, atque immortalitate vestitum. Septimo erit plena corporis et spiritus pax et concordia. Augustinus. Erit spiritui caro subdita spiritualis, sed ea tamen caro, non spiritus. Quam felices erunt ergo qui digni ista resurrectione habebuntur. Certe non nisi illi qui hic moriuntur cum Christo. 1 Col. 3: mortui enim estis, et vita vestra abscondita est cum illo in gloria. Ad quam gloriam perducat nos Deus. Amen.

[88598] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 93 Nisi abundaverit justitia vestra plusquam Scribarum et Pharisaeorum, non intrabitis in regnum caelorum, Matth. 5. In isto Evangelio quatuor facit dominus. Primo, ostendit quid faciamus, ibi, nisi abundaverit justitia vestra: ostendit enim quod debemus habere abundantem justitiam. Secundo, ostendit quid appetamus, ibi, regnum caelorum: ad hoc enim debemus facere justitiam, ut per ipsam ad regnum perveniamus. De utroque, Matth. 6: primum quaerite regnum Dei et justitiam ejus. Tertio, ostendit quid fugiamus, ibi, non occides et cetera. Ostendit autem quod debemus fugere triplex peccatum. Primo peccatum operis, ibi, non occides: per hoc prohibetur omne opus in quo laeditur proximus. Isa. 55: quiescite agere perverse. Lev. 1: non stabis contra sanguinem proximi tui. Secundo prohibet peccatum cordis, ibi, omnis qui irascitur fratri suo. Exod. 12: aufer iram a corde tuo, et amove malitiam de carne tua. Tertio peccatum oris, ibi, qui autem dixerit fratri suo, fatue. Ephes. 4: omnis sermo malus ex ore vestro non procedat. Quarto, ostendit quid timeamus, scilicet futurum judicium, ibi, reus erit judicio. Ponit autem hic tria quae debemus timere. Primo judicium, in quo omnes impii damnabuntur, ibi, reus erit judicio. Judith 16: dominus omnipotens judicabit illos in die judicii, quando visitabit illos. Secundo, Angelorum et sanctorum Concilium, in quo omnes impii examinabuntur, ibi, qui autem dixerit fratri suo, racha, reus erit Concilio. Psal. 3: dominus ad judicium veniet cum senatoribus populi sui, et principibus suis. Malach. ult.: ne forte veniam, et percutiam terram anathemate. Tertio, ignem infernalem, in quo omnes impii in aeternum cruciabuntur, ibi, reus erit Gehennae ignis. Judith 16: dabit ignes et vermes in carnes eorum, ut urantur, et sentiant usque in sempiternum. A quo igne Christus nos liberet.

[88599] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 94 Omnis qui irascitur fratri suo, reus erit judicio, Matth. 5. Duo facit dominus in verbis istis. Primo monet nos vitare iram, ibi, omnis qui irascitur fratri suo. Secundo ponit irae poenam, ibi, reus erit judicio. Circa primum notandum, quod ira laedit naturam tripliciter. Primo laedit rationem per obscurationem; secundo laedit memoriam per oblivionem; tertio laedit voluntatem per malam affectionem. De his tribus, Psal. 30: conturbatus est in ira oculus meus, anima mea, et venter meus. Oculus est ratio, anima voluntas, venter memoria. Circa secundum notandum, quod ira tripliciter contraria est gratiae. Primo, quia facit hominem indignum Dei misericordia Eccl. 23: homo homini servat iram, et a Deo quaerit medelam; quasi dicat, frustra quaerit, quia non habebit eam. Secundo, quia non permittit hominem Dei justitiam facere. Jac. 1: ira enim viri justitiam Dei non operatur. Tertio, quia aufert homini orandi fiduciam. 1 Tim. 2: volo viros orare in omni loco sine ira et disceptatione. Circa tertium notandum, quod iracundus facile incurrit triplex homicidium. Primo homicidium sui. Job 4: virum stultum interficit iracundia. Secundo homicidium animae proximi, quem provocat ad discordiam et odium. Prov. 15: vir iracundus provocat rixas; et qui patiens est, mitigat suscitatas. Prov. 22: noli esse amicus homini iracundo, et ne ambules cum viro furioso, ne forte discas semitas ejus. Tertio homicidium corporis proximi. Eccl. 8: cum iracundo non facias rixas, nec cum audace eas in desertum: quoniam quasi nihil ante illum est sanguis, et ubi non est adjutorium, allidet te.

[88600] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 95 Reus erit judicio. Nota, quod tripliciter judicabitur quilibet peccator in judicio. Primo a seipso; secundo ab omni creatura; tertio a Deo. Primo a sua conscientia. Rom. 2: testimonium reddente illis conscientia ipsorum, inter se invicem cogitationibus accusantibus, aut etiam defendentibus in die cum judicabit dominus occulta hominum secundum Evangelium meum per Jesum Christum. Secundo a sua malitia. Jerem. 2: arguet te malitia tua. Tertio a magna, quam in se ipsis habebunt, angustia. Apoc. 1: tunc plangent super se omnes tribus terrae. Creatura judicabit et puniet eos tripliciter. Primo eorum malitias revelando. Job 20: revelabunt caeli iniquitatem ejus. Secundo, expugnando. Sap. 5: accipiet armaturam zelus illius, et armabit creaturam in ultionem inimicorum: et post: et pugnabit cum illo orbis terrarum contra insensatos. Tertio, eos cruciando. Sap. 16: creatura tibi factori deserviens exardescit in tormenta adversus injustos, et levior fit ad benefaciendum pro his qui in te confidunt. Judex puniet eos tripliciter. Primo, arguendo. Judae 2: ecce venit dominus cum sanctis millibus suis facere judicium contra omnes, et arguere omnes impios. Secundo, confundendo. Psal. 131: inimicos ejus induam confusione. Jer. 37: domine, omnes qui te derelinquunt, confundentur. Tertio, saevissime condemnando. Matth. 25: discedite a me maledicti in ignem aeternum. Ab isto judicio liberet nos Deus noster Jesus Christus. Amen.

[88601] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 96 Sicut exhibuistis membra vestra servire iniquitati ad iniquitatem, ita nunc exhibete membra vestra servire justitiae in sanctificationem, Roman. 6. In ista epistola hortatur nos apostolus ad duo. Primo ad fugam mali, ibi, sicut exhibuistis membra et cetera. Secundo ad dilectionem boni, ibi, ita nunc exhibete et cetera. Circa primum assignat apostolus in epistola ista quatuor rationes, per quas peccatum fugiendum est. Prima ratio est, quia propter peccatum anima polluitur, ibi, immunditiae. Oseae 8: facti sunt abominabiles, sicut ea quae dilexerunt. Secunda est, quia per peccatum homo ignominiosae servituti subjicitur, ibi, cum enim servi essetis peccati. Joan. 8: omnis qui facit peccatum, servus est peccati. Tertia est, quia magna confusio per peccatum acquiritur, ibi, quem fructum habuistis in illis in quibus nunc erubescitis? Jer. 18: domine, omnes qui te derelinquunt, confundentur. Quarta, quia per peccatum homo ad mortem aeternam deducitur, ibi, stipendia peccati mors. Psal. 33: mors peccatorum pessima. Circa secundum notandum, quod similiter ponit ibi quatuor, quare bonum est eligendum. Quatuor enim bona acquirit homo ex electione boni. Primo mentis puritatem vel sanctificationem, idest mundificationem. Matth. 5: beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Secundo voluntatis aequitatem, ibi, justitiae. Justitia enim est recta voluntas. Anselmus: justitia est rectitudo voluntatis conservata propter se. Tertio spiritus libertatem, ibi, liberi fuistis justitiae. 2 Cor. 3: ubi spiritus domini, ibi libertas. Joan. 8: si filius vos liberaverit, vere liberi eritis. Quarto acquirit homo bene operando vitam aeternam, ibi, gratia autem Dei vita aeterna. Joan. 6: et procedent qui bona fecerunt, in resurrectionem vitae. Matth. 25: ibunt hi in supplicium aeternum, justi autem in vitam aeternam.

[88602] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 97 Accipiens Jesus panes, gratias agens, fregit, et dedit discipulis suis ut apponerent: et apposuerunt turbae. Et habebant pisciculos paucos, et dedit illis, et jussit apponi, Matth. 8. Tripliciter pascit dominus sanctos suos. Primo panibus corporalibus. Psal. 102: ut educas panem de terra. Secundo panibus spiritualibus. Prov. 20: aperi oculos tuos, scilicet oculos cordis, ad vigilias sanctas; et satiare panibus, scilicet sacra doctrina, vel gaudiis caelestibus. Tertio panibus aeternalibus. Psalm. 131: pauperes ejus saturabo panibus. Per istos septem panes intelliguntur septem, quibus pascit dominus fideles suos, ne deficiant in via justitiae; sed in fortitudine eorum perveniant ad mensam caelestis gloriae. Primus panis est dulcissima ex desiderio gloriae lacrymarum effusio. Psalm. 41: fuerunt mihi lacrymae meae panes die ac nocte et cetera. Augustinus: fluebant mihi lacrymae, et bene mihi erat cum illis. Secundus, ineffabilis in verbis Dei consolatio. Matth. 4: non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod procedit de ore Dei. Jer. 15: inventi sunt sermones tui, et comedi eos, et factum est mihi verbum tuum in gaudio et laetitia cordis mei, quoniam invocatum est nomen tuum super me, domine Deus exercituum. Tertius est ineffabilis de sumptione Eucharistiae delectatio. Joan. 6: panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita. Sap. 16: panem de caelo praestitisti illis, omne delectamentum in se habentem, et omnis saporis suavitatem. Quartus, admirabilis de praesentia Christi dulcedo. Joan. 6: ego sum panis vivus, qui de caelo descendi. Constat enim Christum semper habitare in cordibus justis. Quantum ergo gaudium habet qui semper Christum habet in corde. Ephes. 6: ut det vobis secundum divitias gloriae suae virtute corroborari per spiritum ejus in interiorem hominem, habitare Christum per fidem in cordibus vestris. Quintus, aeternae beatitudinis praegustatio. Psal. 77: panem Angelorum manducavit homo. Augustinus: introductus introrsus nescio ad quam dulcedinem: quae si perficiatur in me, nescio quid sit vita aeterna, nisi illa sit. Sextus, de omni virtutum possessione gaudium; quale gaudium est habere tot dona spiritus sancti, et illos duodecim fructus quos memorat apostolus ad Gal. 5: fructus spiritus est caritas, gaudium, pax, patientia, longanimitas, bonitas, benignitas, mansuetudo, fides, modestia, continentia, castitas: qui ideo dicuntur fructus quia animam delectabiliter reficiunt ultra quam dici possit. Proverb. 9: venite vos, et comedite panem meum. Septimus panis est de conscientiae testimonio exultatio. Proverb. 15: secura mens quasi juge convivium. 2 Cor. 1: gloria nostra haec est, testimonium conscientiae nostrae. Isa. 22: panis ei datus est, dicitur de viro justo. Pisciculi sunt gaudia quae habent justi de praesentia sanctorum, qui sunt abstracti jam de amarissimo mari hujus saeculi, qui frequenter veniunt, et consolantur justos qui sunt in via. Qui quidem pisces assi sunt martyres, ut Laurentius, et alii qui ignibus et suppliciis diversis afflicti ridebant, et sic suo risu clamabant infinitas se habere intrinsecus delicias, propter quas exteriora supplicia contemnebant. 2 Cor. 12: complaceo mihi, idest vehementer (dicit superlinearis) in infirmitatibus meis, in contumeliis, in necessitatibus, in persecutionibus, in angustiis pro Christo. De isto convivio justorum dicitur Matth. 23: ecce prandium meum paravi, tauri mei occisi sunt. In istis epulis sunt justi tota die, quas nescit impius. Psalm. 67: exultent justi, et epulentur in conspectu Dei. Sic epulantur sancti in praesenti. Sed quid erit in futuro? Beatus qui manducabit panem in regno caelorum: ad quod nos perducat Christus Jesus. Amen.

[88603] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 98 Si secundum carnem vixeritis, moriemini; si autem spiritu facta carnis mortificaveritis, vivetis, Rom. 8. Tria facit apostolus in verbis istis. Primo monet nos ut mortificemus carnis voluptatem, ibi, si spiritu facta carnis mortificaveritis. Secundo ponit necessitatem mortificandi, ibi, si secundum carnem vixeritis, moriemini. Tertio ponit mortificationis utilitatem, ibi, vivetis. Circa primum notandum, quod tripliciter debemus mortificare carnem. Primo ejus carnalia desideria et vitia destruendo. Coloss. 3: mortificate membra vestra quae sunt super terram, fornicationem, immunditiam, libidinem, concupiscentiam malam et avaritiam, quae est idolorum servitus, propter quae venit ira Dei super filios incredulitatis, in quibus et vos ambulastis aliquando, cum viveretis in illis. Nunc autem deponite et vos omnia, iram, indignationem, malitiam, blasphemiam, turpem sermonem de ore vestro: nolite mentiri invicem, expoliantes vos veterem hominem cum actibus suis, et induentes novum, eum qui innovatur in agnitionem secundum imaginem ejus qui creavit illum. Secundo, eam in jejuniis et afflictionibus ad similitudinem passionis Christi macerando. 2 Cor. 4: semper mortificationem Jesu Christi in corpore vestro circumferentes, ut vita Jesu in corporibus vestris manifestetur in carne vestra mortali. Tertio eam in spiritualibus meditationibus affligendo. Eccle. ult.: frequens meditatio, carnis afflictio est. Eccl. 31: vigilia honestatis in studio virtutum tabefaciet carnes (interlinearis, scilicet carnales voluptates): cogitatus illius auferet somnum, scilicet pigritiae taedium. In eodem: cogitatus praescientiae, scilicet qui praevidet praemia bonorum, avertit sensum, scilicet ab omni concupiscentia mala; et infirmitas gravis, scilicet corporis, sobriam a delictis facit animam. Circa secundum notandum, quod necesse habemus mortificare carnem: quia si secundum carnem vixerimus, moriemur: sequitur enim ex voluptate carnis triplex mors. Prima mors culpae; secunda mors naturae: Eccl. 37: propter crapulam multi perierunt: tertia mors Gehennae. Gal. 6: qui in carne sua seminat, de carne et metet corruptionem et cetera. Psal. 33: mors peccatorum pessima. Circa tertium notandum, quod ex mortificatione carnis triplex vita acquiritur. Prima est prolongatio vitae naturae. Eccl. 37: qui abstinens est, adjiciet vitam. Secunda, vita gratiae. Rom. 8: prudentia spiritus, vita et pax. Tertia est prolongatio vitae gloriae. 2 Corinth. 4: semper mortificationem Jesu in corpore nostro circumferentes, ut et vita Jesu manifestetur in corporibus nostris.

[88604] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 99 Omnis arbor bona fructus bonos facit, et omnis arbor mala malos fructus facit, Matth. 5. Tria genera arborum, quae sunt in insula hujus mundi, ponit dominus in Evangelio isto. Primo ponit arborem facientem fructus bonos, ibi, omnis arbor bona; secundo facientem fructus malos, ibi, et omnis arbor mala; tertio arborem facientem nullos, ibi, omnis arbor quae non facit fructus bonos. Primam arborem commendat a tribus. Primo a fructuum multiplicitate, ibi, fructus. Pluraliter dicit fructus, ut ostendat quod justus, qui hic dicitur arbor bona, debet fructus multos producere. Debet enim producere duodecim fructus. Primus fructus quem debet producere, est caritas; secundus fructus est gaudium; tertius pax; quartus patientia, quintus longanimitas, sextus bonitas, septimus benignitas, octavus mansuetudo, nonus fides, decimus modestia, undecimus continentia, duodecimus castitas. De his omnibus Gal. 5: fructus autem spiritus, caritas, gaudium, pax et cetera. Secundo commendat eam a fructuum pretiositate, ibi, bonos. Patet autem bonitas istorum fructuum, quia talibus fructibus acquiritur regnum Dei, et tales fructus faciunt arbores Paradisi. Rom. 14: regnum Dei non est esca et potus, sed justitia et pax et gaudium in spiritu sancto. Tertio commendat eam a fructificandi assiduitate, ibi, facit, praesentis temporis est, in quo ostenditur quod semper est in actu fructificandi. Jer. 18: benedictus vir qui confidit in domino, et erit dominus fiducia ejus. Et erit quasi lignum quod transplantatur super aquas, quod ad humorem mittit radices suas, et non timebit cum venerit aestus. Et erit folium ejus viride, et in tempore siccitatis non erit solicitum, nec aliquando desinet facere fructum. Ezech. 47: et super torrentem orietur in ripis ejus ex utraque parte omne lignum pomiferum: non defluet flos ex eo, et non deficiet fructus. De his tribus, Apoc. 22: ex utraque parte fluminis omne lignum vitae: ecce fructuum pretiositas: qui enim comedunt fructus istos, vivunt in aeternum: afferens fructus duodecim: ecce fructuum multiplicitas: per mensem singulos reddens fructum suum: ecce fructificandi continuitas. Circa secundam arborem ponit tria mala. Primo malorum fructuum mortificationem, ibi, fructus: in hoc enim quod pluraliter dicit fructus, innuit quod malus homo, qui hic dicitur mala arbor, facit multos malos fructus, idest mala opera. Enumerat autem apostolus decem et septem fructus malae arboris. Gal. 5: manifesta autem sunt opera carnis, quae sunt fornicatio, immunditia, impudicitia, luxuria, idolorum servitus, veneficia, inimicitiae, contentiones, aemulationes, irae, rixae, dissensiones, sectae, invidiae, homicidia, ebrietates, comessationes, et his similia: quae praedico vobis, sicut praedixi, quoniam qui talia agunt, regnum Dei non consequentur. Secundo, fructuum perversitatem, ibi, malos. Matth. 12: malus homo de malo thesauro profert mala. Tertio, malefaciendi assiduitatem, ibi, facit. Oseae 4: fornicati sunt, et non cessaverunt. Circa tertiam arborem notandum, quod tria genera sunt arborum, quae faciunt fructus nullos. Prima, est quae facit frondes sine floribus. Hi sunt qui habent verba sine operibus. Matth. 21: et videns Jesus ficulneam arborem unam secus viam, venit ad illam, et nihil invenit in ea nisi frondes: et ait illi: nunquam ex te fructus nascatur in sempiternum: et arefacta est continuo ficulnea et cetera. Secunda, quae facit flores sine fructibus, hi qui faciunt in apparentia opera sed non vere. 2 Tim. 3: habentes speciem quidem pietatis, virtutem autem ejus abnegantes. Job 12: cum adhuc sit in flore, nec carpatur manu, ante omnes herbas arescit: sic viae hominum qui obliviscuntur dominum, et spes hypocritae peribit. Tertia, quae facit fructus, sed inutiles penitus. Sap. 4: fructus eorum acerbi et inutiles ad manducandum. De talibus arboribus dicitur Judae 2: arbores autumnales, infructuosae, bis mortuae, eradicatae. Sed vae talibus arboribus: nam excidentur securi divini judicii, et mittentur in aeternum ignem Inferni. Matth. 3: jam securis ad radicem arboris posita est. Omnis arbor quae non facit fructus bonos, excidetur, et in ignem mittetur: a quo igne liberet nos dominus. Amen.

[88605] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 100 Neque idolatrae efficiamini, sicut quidam ex ipsis etc., 1 Cor. 10. Duo facit hic apostolus. Primo monet ut caveamus ab idolatria spiritualium, ibi, neque idolatrae efficiamini. Loquebatur enim fidelibus, qui jam idola nulla habebant; unde patet quod monebat cavere ab idolatria quae consistit in vitiis. Secundo, comparat idolatriam spiritualem idolatriae corporali, ibi, sicut quidam ex ipsis, qui vitulum et alia idola adoraverunt. Circa idolatriam corporalem nota, quod triplex erat. Prima, in astris. Secunda, in elementis. De his duabus, Sap. 13: aut ignem, aut citatum aerem, aut nimiam aquam: ecce idolatria in elementis: aut gyrum stellarum, aut solem aut lunam, rectores orbis terrarum deos putaverunt: ecce in astris idolatria. Tertia, in animalibus. Roman. 1: et mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominum et volucrum et quadrupedum et serpentium. Idolatria in astris significat superbiam: unde primus superbus dixit, Isa. 13: in caelum conscendam, super astra caeli exaltabo solium meum, sedebo in loco testamenti, in lateribus Aquilonis, ascendam super altitudinem nubium et ero similis altissimo. Augustinus: et putabant se excelsos cum sideribus et fulgidos, et ecce ruerunt in terram. Idolatria elementorum significat idolatriam avarorum. Coloss. 3: avaritia, quae est idolorum servitus. Idolatria in animalibus est carnalis concupiscentia, quae est in carnis voluptatibus. Judae 10: quaecumque naturaliter tamquam animalia norunt, in his corrumpuntur. De his tribus, Jac. 3: non est ista sapientia desursum descendens, sed terrena per avaritiam, animalis per luxuriam, diabolica per superbiam.

[88606] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 101 Redde rationem villicationis tuae, Luc. 16. Istud verbum dicetur cuilibet in morte vel in judicio. Oportet enim quod omnes veniant ante tribunal Christi caelestis judicis, ut reddant rationem de omnibus factis suis. 2 Corinth. 5: omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis sui, prout gessit, sive bonum sive malum et cetera. Et ideo debet quilibet homo cogitare quomodo tunc sciat rationem reddere. Debemus autem tria cogitare circa rationem illam. Primo, reddendi rationem difficultatem; secundo, testium, qui accusabunt malam rationem reddentes, veritatem; tertio, sententiae quae dabitur contra eos qui malam rationem reddiderunt, severitatem. Circa primum notandum, quia erit difficile tunc reddere rationem de omnibus cogitatis. Psal. 75: cogitatio hominis confitebitur tibi. Sapient. 5: et in cogitationibus impii erit interrogatio. Secundo de dictis. Matth. 12: dico autem vobis, quod de omni otioso verbo quod locuti fuerint homines reddent rationem in die judicii (...). Ex verbis enim tuis justificaberis et cetera. Tertio, de omnibus factis. Eccle. 12: cuncta quae fiunt, adducet dominus in judicio pro omni abscondito, sive bonum sive malum. Circa secundum notandum, quod tres testes veracissimi accusabunt impios in judicio. Primus testis erit Deus. Malach. 3: accedam ad vos in judicio, et ero testis velox maleficis et adulteris et perjuris, et qui calumniantur mercedem mercenarii, et humiliant viduas et pupillos, et opprimunt peregrinum; nec timuerunt me: dicit dominus exercituum. Ego enim dominus et non mutor et cetera. Secundus, erit conscientia. Rom. 2: testimonium reddente illis conscientia ipsorum, et inter se invicem cogitationibus accusantibus, aut etiam defendentibus, in die cum judicabit dominus occulta hominum secundum Evangelium meum per Jesum Christum. Tertius erit omnis creatura. Job 20: revelabunt caeli iniquitatem ejus, et terra adversus eum consurget. Unde quidam sanctus pater dixit: reddituri sumus rationem coram caelo et terra: et tu rides? Circa tertium notandum, quod in tribus apparebit severitas sententiae. Primo, quia omnibus bonis expoliabuntur. Augustinus in Lib. de Civit. Dei: in extremo supplicio recte fit ut iniqui et impii naturalium bonorum damna in cruciatibus defleant, sentientes eorum ablatorem justissimum Deum, quem contempserunt largitorem benignissimum. Job 20: divitias quas devoravit, evomet, et de ventre ejus extrahet eas Deus. Secundo, quia ardentissimi ignis incendio cruciabuntur. Isa. ult.: ignis eorum non extinguetur. Tertio, quia in aeternum non liberabuntur. Matth. 25: discedite a me, sine quo non potest esse bonum, ecce primum; in ignem, ecce secundum; aeternum, ecce tertium. A quo igne liberet nos Christus Jesus et cetera. Amen.

[88607] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 102 Nemo potest dicere, dominus Jesus, nisi in spiritu sancto, 1 Cor. 12. In istis verbis ostenditur quanta sit virtus nominis Jesu, quem nullus potest in veritate nominare, nisi in spiritu sancto: et ideo istud nomen est semper in ore habendum, in corde custodiendum, in aure tenendum, in fronte scribendum, in manu ferendum et cetera.

[88608] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 103 Scitis quia cum gentes essetis, ad simulacra muta, prout ducebamini, euntes, 1 Cor. 12. Septem simulacra adorabant gentiles ad honorem septem planetarum, quae significant septem vitia, quae adorant in mundo falsi Christiani. Primum erat simulacrum Saturni, et significat invidiam propter tria. Primo, quia dicitur esse malevolus: sic invidus, quia malum proximi desiderat, et in eo laetatur: unde bene invidia sic describitur: invidia est dolor alienae felicitatis. Philosophus: utinam invidi in omni civitate haberent oculos, ut de bonis omnium torquerentur. Secundo quia frigidus: sic invidus per carentiam caloris caritatis. Matth. 24: quia abundavit iniquitas, refrigescet caritas multorum. Tertio, quia siccus: sic invidus est siccus ab omni humore gratiae: nihil enim plus evacuat hominem gratia quam invidia. Secundum simulacrum erat Jovis, qui significat gulam propter tria. Primo quia, ut dicebant, patrem de regno expulit: sic primum patrem humani generis expulit de regno, idest de Paradiso. Gen. 3: qui comedit: et aperti sunt oculi amborum: et post: emisit eos dominus de Paradiso voluptatis et cetera. Secundo, quia adulteria multa commisit: sic gula causa est multorum adulteriorum. Jer. 5: saturavi eos, et moechati sunt, et in domum meretricis luxuriabantur. Tertia, quia est planeta humidus: et gula generat et multiplicat humores, qui sunt causa putrefactionis. Joel. 1: putruerunt jumenta in stercore suo. Jumenta in stercore putrescere est carnales quosque in carnis luxuria vitam finire. Tertium est simulacrum Martis, quod significat iram propter tria. Primo, quia dicitur dominari in praeliis, et ita discordiam et bella concitat. Prov. 15: vir iracundus concitat rixas. Eccli. 28: homo iracundus incitat litem. Secundo, quia est planeta igneus propter nimium calorem; et ira procedit ex inflammatione cholerae circa cor. Eccli. sicut ligna silvae, sic ignis exardescet, et secundum virtutem suam, sic iracundia illius erit. Tertio, quia et siccando et calefaciendo efficit hominem impetuosum. Prov. 27: ira non habet misericordiam, nec erumpens furor et cetera. Quartum erat simulacrum solis, quod significat superbiam propter tria. Primo, quia solus lucet; et superbus se lucere existimat et appetit. Luc. 18: non sum sicut ceteri hominum: vox est Pharisaei superbi. Secundo propter ardorem ambitionis. Augustinus: quid est superbia nisi perversus celsitudinis appetitus? Tertio, quia sicut sol obscurat alia lumina, sic superbus vult omnes alios obfuscare, ut solus appareat; sicut apparet in Pharisaeo superbo. Luc. 18: non sum sicut ceteri homines, adulteri, raptores, injusti, velut hic publicanus. Quintum erat simulacrum Veneris. Venus autem significat luxuriam propter tria. Primo, quia est planeta calidus; secundo, quia humidus: et haec duo maxime sunt causa luxuriae. De primo, Oseae 7: omnes adulterantes quasi clibanus succensus a coquente. De secundo Hieronymus: venter mero affluens, cito spumat in libidinem. Tertio quia est pulcherrimus planetarum: et pulchritudo est causa luxuriae. Ezech. 6: habens fiduciam in pulchritudine tua, fornicata es nomine tuo, et exposuisti fornicationem tuam cum transeuntibus. Poeta: foedera servasti, si vere forma fuisset. Sextum erat simulacrum Mercurii, qui significat avaritiam propter tria. Primo, quia erat Deus mercatorum, et avaritia maxime in mercatoribus exercetur. Prov. 17: qui mittit lapidem in acervum Mercurii. Glossa: Mercurius est Deus mercatorum; et sic turbatur computatio per missionem lapidis quae mittitur. Eph. 5: avaritia quae est idolorum servitus. Secundo, quia est frigidus; et avarus est frigidus propter carentiam fraternae dilectionis. Jer. 6: omnis calumnia in medio ejus. Sicut frigidam facit cisterna aquam suam, sic frigidam fecit malitiam suam: et parum post: a minore usque ad majorem omnes avaritiae student. Tertio, quia est planeta malevolus: et avaro quid nequius? Eccli. 19: nihil iniquius quam amare pecuniam. Septimum est simulacrum lunae, et significat accidiam propter tria. Primo propter mutabilitatem. Eccli. 37: stultus ut luna mutatur. Item in eodem 26: homo sapiens in sapientia sua manet, sicut sol: nam stultus ut luna mutatur. Interlinearis: quia instabilis et inconstans. Secundo, propter pigritiae frigiditatem. Proverb. 20: propter frigus piger arare noluit.

[88609] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 104 Circumdabunt te inimici tui vallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad terram prosternent te etc., Luc. 19. In istis verbis praedicit dominus adversitatem quae secutura est vanam hujus mundi prosperitatem: circa quam tria notantur. Primo ipsius adversitatis universalitas, ibi: circumdabunt te. Secundo poenarum quae in ipsa erit multiplicitas, ibi: et coangustabunt te undique. Multitudo est causa coangustationis. Tertio ejusdem adversitatis aeternitas, ibi: ad terram prosternent te, idest, ita penitus destruent, quod nunquam poteris liberari. Circa primum notandum, quod ab octo partibus venient mala reprobis. Primo a terra quae eos devorabit. Psal. 105: aperta est terra, et deglutivit eos. Job 20: et terra consurget adversus eos. Secundo ab aqua, quae eos suffocabit, Sapient. 5: excandescet in illos aqua maris, et flumina concurrent duriter. Tertio ab aere, qui eos fulgurabit. Sap. 5: ibunt directe emissiones fulgurum, et tamquam a bene curvato arcu nubium exterminabuntur, et ad certum locum insilient. Quarto ab igne, qui eos consumet. Psalm. 66: ignis ante ipsum praecedet, et inflammabit in circuitu inimicos ejus. Quinto a sole, luna et stellis, quae se eis obscurabunt. Joel. 3: sol et luna obtenebrati sunt, et stellae retraxerunt lumen suum. Sol convertetur in tenebras et cetera. Matth. 24: sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum. Sexto a sanctis, qui eos condemnabunt. Matth. 19: sedebitis et vos super sedes duodecim, judicantes duodecim tribus Israel. Septimo a domino Jesu Christo, qui eos judicabit. Matth. 25: tunc dicet rex his qui a sinistris ejus erunt: discedite a me maledicti in ignem aeternum. Octavo ab Angelis, qui eos in Infernum portabunt. Matth. 13: exibunt Angeli, et separabunt malos de medio justorum, et mittent eos in caminum ignis et cetera. Circa secundum notantur hic octo poenae malorum, quae valde angustiabunt eos. Primo erit summae ignorantiae caecitas ad tormentum rationalis. Gregorius: in tormentis positis, nihil praeter tormenta scire licebit. Secundo erit continua odii et irae angustia ad irascibilis tormentum. Psal. 111: peccator videbit et irascetur. Tertio erit omnis suavitatis ad poenam concupiscibilis carentia. Gregorius: quae potest esse major miseria, quam semper velle quod nunquam est, et semper nolle quod semper erit? Nil enim quod desiderat habebit impius. Psalm. 3: desiderium peccatorum peribit. Quarto erit continuus sonitus flentium et ululantium ad poenam auditus. Job 15: semper sonitus terroris in auditu ejus est. Jac. 5: agite nunc divites, plorate et ululate. Quinto erit continua ad poenam oculorum effusio lacrymarum corpora comburentium. Luc. 5: vae vobis qui ridetis, quia flebitis. Job 20: luet quae fecit omnia, nec tamen consumetur. In vitis patrum: oremus, filii, antequam veniamus ad locum ubi lacrymae urent corpora nostra. Sexto, erit intolerabilis foetor ad olfactus supplicium. Isa. 3: erit pro suavitate odoris foetor. Septimo erit ad poenam gustus, cibus et potus amarissimus. Jer. 16: cibabo populos absinthio, et potum dabo eis aquam fellis. Octavus erit ignis ardentissimi et perpetui incendii. Isa. ult.: vermis eorum non morietur, et ignis eorum non extinguetur et cetera. Quomodo ergo stulti sunt qui ad tot mala perpetua obligant se pro momentaneis delectationibus. Gregorius: momentaneum est quod delectat, aeternum quod cruciat.

[88610] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 105 Notum vobis facio Evangelium quod praedicavi vobis etc., 1 Cor. 15. In ista epistola tria facit apostolus. Primo commendat suam praedicationem, ibi: notum vobis facio Evangelium; secundo probat Christi resurrectionem, ibi, tradidi enim vobis; tertio ponit gratiae commendationem, ibi: gratia Dei sum id quod sum. Circa primum tria facit. Primo commendat suam praedicationem, ibi: annuntio vobis. Evangelium dicitur bona Annuntiatio, quia annuntiat bona aeterna. Secundo ab acceptione, ibi, quod accepistis; idest, dignum acceptione judicastis. Tertio, ab effectu: ponit enim duplicem effectum. Primum, quia per ipsum stant in bonis meritoriis, ibi, in quo et statis. Secundum, quia per ipsum digni sunt aeternae salutis habere praemia, ibi: per quod et salvamini. Circa secundum notandum, quod resurrectionem Christi probat sex modis. Ponit enim hic sex apparitiones: tres factae fuerunt singularibus personis et tres multitudini. Prima Petro. Deinde visus est et Jacobo. Tertia Paulo, ibi, novissime autem tamquam abortivo visus est et mihi. Quarta, undecim discipulis, ibi: post haec undecim discipulis. Quinta, quingentis: deinde quingentis fratribus. Deinde apostolis omnibus. Circa tertium, quatuor facit apostolus. Primo dicit, quod per gratiam apostolatum accepit, ibi: gratia Dei sum id quod sum. Secundo, quod gratiam istam non in vacuum accepit, ibi: et gratia ejus in me vacua non fuit; sed plus omnibus laboravi.

[88611] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 106 Gratia Dei sum id quod sum, 1 Cor. 15. In istis verbis tria notantur. Primo, magna Dei liberalitas, ibi, gratia Dei sum id quod sum; secundo, gratiae utilitas, ibi, et gratia ejus in me vacua non fuit; tertio, liberi arbitrii debilitas, ibi, non autem ego. Circa primum notandum, quod in tribus apparet magna Dei bonitas ad peccatores, quae apparuit in Paulo. Primo, in magnorum peccatorum vocatione, ibi, quia persecutus sum Ecclesiam Dei. 1 Timoth. 1: Jesus Christus venit peccatores salvos facere, quorum primus, idest maximus, ego sum. Secundo, in abundantioris gratiae collatione. Rom. 6: ubi abundavit delictum, superabundavit et gratia. Haec notantur ibi, gratia Dei sum id quod sum, tam magnus apostolus, talis, ac tantus. Tertio, in specialis familiaritatis exhibitione. Job 22: si reversus fueris ad omnipotentem, aedificaberis, et elongabis iniquitatem a tabernaculo tuo: et post: tunc super omnipotentem, deliciis afflues, et elevabis ad eum faciem tuam. Circa secundum notanda hic multiplex utilitas gratiae. Prima est, quia mundat ab omni peccati macula. Rom. 3: justificati gratis per gratiam ipsius, per redemptionem quae est in Christo Jesu, quem proposuit Deus propitiatorem per fidem ipsius. Secundo, quia ab omni miseria liberat. Rom. 7: infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus? Gratia Dei per Jesum Christum. Tertio, quia in bono corroborat. Heb. 10: optimum est enim gratia stabilire cor. Quarto, mentem illuminat. Job 35: super quem non fulgebit lumen illius? Quinto mentem delectat; unde sic describitur: gratia est delectatio cordis. Sexto possessorem suum laetificat. Psal. 103: ut exhilaret faciem in oleo. Unde Glossa ibi: gratia est quidam nitor animae ad conciliandum sanctum amorem. Septimo ducit hominem ad aeternae vitae gloriam. Rom. 6: gratia autem Dei vita aeterna. Circa tertium notandum, quod in tribus apparet debilitas liberi arbitrii. Primo, quia pronum est ad male faciendum. Gen. 8: sensus hominis et cogitatio humani cordis proni sunt in malum ab adolescentia sua. Secundo, quia non est potens per se ad surgendum, cum ceciderit in mortale peccatum. Psal. 77: homo est spiritus vadens et non rediens. Tertio, quia non est potens ad aliquod bonum faciendum. 2 Cor. 3: non quod sufficientes simus cogitare aliquid ex nobis quasi ex nobis. Est ergo semper fugiendum ad adjutricem gratiam, quae ultro se offert omnibus, et per quam omnia possumus: quam dominus det nobis et cetera. Amen.

[88612] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 107 Duo homines ascenderunt in templum, Luc. 18. In isto Evangelio tria possunt notari. Primo, magna Pharisaei superbia, ibi, Pharisaeus stans, haec apud se orabat. Gratia ago tibi, quia non sum sicut ceteri homines, raptores, adulteri, injusti et cetera. Secundo, vera publicani humilitas, ibi, publicanus a longe stans et cetera. Tertio, magna Dei justitia in donum suum, ibi, amen dico vobis, descendit hic justificatus ab illo. Circa primum notandum, quod in tribus apparuit superbia Pharisaei. Primum, quia simpliciter se justum cogitabat, ibi, non sum sicut ceteri homines. Interlinearis: quasi, solus justus sum. Secundo, quia ceteros despiciebat, ibi, raptores, injusti. Glossa: despectis omnibus appetit singulariter videri habere quod non habet. Tertio, quia bona sua arroganter jactabat, ibi, jejuno bis in sabbato. Glossa: qui ascendit orare, non orat, sed se laudat. Isti sunt tres actus superbiae, sicut dicit Glossa, quae sic incipit: quatuor sunt timoris species et cetera. Circa secundum notandum, quod in tribus apparuit humilitas publicani. Primo, quia longe, tamquam indignus ingredi templum Dei, stabat, ibi, a longe. Secundo, quia indignum se videre templum judicabat, ibi, nolebat nec oculos ad caelum levare et cetera. Tertio, quia se peccatorem judicabat et asserebat, ibi, percutiebat pectus suum, dicens: Deus, propitius esto mihi peccatori. Isti sunt tres actus humilitatis. Glossa: sicut ibi habemus, non audet humilis appropinquare, ut Deus appropinquet ei: ecce primum: non aspicit, ut aspiciatur: ecce secundum: agnoscit, ut ipse Deus ignoscat: ecce tertium. Circa tertium notandum, quod in tribus apparet in isto Evangelio justitia Christi. Primo, in humilis publicani justificatione; secundo in superbi Pharisaei condemnatione; tertio, in omni superborum condemnatione, et humilium exaltatione. Primum, ibi, descendit justificatus. Secundum, ibi, ab illo. Glossa: idest prae illo, ad comparationem illius, vel plusquam ille Glossa: ante ruinam exaltatur cor, quod pertinet ad Pharisaeum; et ante gratiam humiliatur, quod ad publicanum. Tertium, ibi, omnis qui se exaltat humiliabitur. Glossa: posita publicani et Pharisaei controversia, postea ponitur judicis sententia, ut caveamus superbiam, teneamus humilitatem, quae exaltat hominem in aeterna gloria. Job 22: qui humiliatus fuerit, erit in gloria. Ad quam nos et cetera.

[88613] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 108 Deus, propitius esto mihi peccatori, Luc. 18. Ista est oratio peccatoris quaerentis misericordiam a Deo. Primo, ponit benevolentiae captationem a domino, ibi, Deus; secundo, format suam petitionem, ibi, propitius esto; tertio subjungit petitionis rationem, ibi, mihi peccatori. Circa primum notandum, quod propter tria possumus firmiter sperare quod Deus det misericordiam omnibus petentibus eum. Primo, quia habet multum de misericordia. Ephes. 1: Deus, qui dives est in misericordia. Secundo, quia proprium est Dei misereri. Gregorius: Deus cui proprium est misereri semper et parcere. Isa. 55: derelinquat impius viam suam, et vir iniquus cogitationes suas, et revertatur ad dominum, et miserebitur ejus. Tertio, quia longam habet consuetudinem miserendi: ab aeterno enim et usque in aeternum effundit misericordias suas super confugientes ad eum. Psal. 102: misericordia domini ab aeterno et usque in aeternum super timentes eum. Circa secundum notandum, quod oratio quam formavit, est multum bona propter tria. Primo, propter brevitatem. Matth. 6: cum oratis, nolite multum loqui, sicut ethnici: putant enim quod in multiloquio suo exaudiantur. Secundo, propter necessitatem: petitur enim hic venia, quae est omnibus necessaria. 1 Joan. 1: si dixerimus quia peccatum non habemus, nos ipsos seducimus, et veritas in nobis non est. Augustinus: nil laudabile est in vita hominum, si remota misericordia discutias eam. Tertio, propter utilitatem impetrandi peccatorum remissionem, et gratiae infusionem: unde sequitur: descendit hic justificatus ab illo. Circa tertium notandum, quod tria debet habere peccator qui vult sibi Deum habere propitium quae habuit iste publicanus. Primo, magnam cordis humilitatem et contritionem, ibi, a longe stans. Psal. 50: cor contritum et humiliatum Deus non despicies. Secundo, peccatorum suorum confessionem, ibi, haec apud se orabat: Deus, propitius esto mihi peccatori. Prov. 28: qui abscondit scelera sua, non dirigetur; qui autem confessus fuerit, et reliquerit ea, misericordiam consequetur et cetera. Psal. 31: dixi: confitebor adversum me injustitiam meam domino: et tu remisisti impietatem peccati mei. Tertio, punitionem sive satisfactionem, ibi, percutiebat pectus suum. Augustinus: poenas de se exigebat. Matth. 3: facite fructus dignos poenitentiae et cetera. Omnis qui se exaltat, humiliabitur.

[88614] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 109 Fiduciam talem habemus per Christum ad Deum etc., 2 Corinth. 3. Apostolus in ista epistola intendit commendare mysterium novi testamenti: circa quod tria facit. Primo agit de ministrandi utilitate, ibi, fiduciam talem habemus: secundo, de ministrorum idoneitate, ibi, qui et idoneos nos fecit; tertio de rei ministrandae utilitate, ibi, quod si ministratio. Circa primum tria facit. Primo, fiduciam ministrandi non sibi attribuit, ibi, fiduciam talem habemus per Christum ad Deum; secundo dicit, quod non est a se, ibi, non quod sufficientes simus; tertio, ostendit quod omnis sufficientia et voluntas operis est a Deo, ibi, sed sufficientia nostra ex Deo est. Circa secundum similiter tria facit. Primo dicit quod Deus fecit eos ministros novi testamenti, ibi, qui idoneos nos fecit ministros; secundo ostendit dignitatem novi testamenti, quoniam non est in littera occidente, sed in spiritu vivificante, ibi, non littera, sed spiritu; tertio ostendit quod facit eos ipsos ministros novi testamenti, scilicet quia confert vitam, ibi, littera occidit, spiritus autem vivificat. Circa tertium similiter tria facit: ostendit enim quod res novi testamenti est dignior et utilior propter tria. Primo, quia illa erat pars mortis, haec est spei, ibi, quod si ministratio mortis etc.; secundo, quia illa damnationis, haec justitiae, ibi, nam si ministratio damnationis etc.; tertio, quia illa transiens, haec permanens, ibi, nam nec glorificatum est quod claruit in hac parte propter excellentem gloriam. Si enim quod evacuatur, in gloria est; multo magis quod manet, in gloria est.

[88615] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 110 Fiduciam talem habemus per Jesum ad Deum, 2 Corinth. 3. Apostolus tria facit in verbis istis. Primo agit de fiducia sanctorum, ibi, fiduciam talem habemus; secundo ostendit propter quod sit ei fiducia, ibi, per Christum; tertio ostendit in quo sancti habuerunt fiduciam, ibi, ad Deum. Nota, quod duplex est fiducia scilicet bona: et mala. Fiducia bona est sanctorum, vel bonorum; fiducia vero mala est fiducia malorum, sive peccatorum. Fiducia bonorum, sicut colligitur ex textu, consistit in septem. Primo in Dei timore. Prov. 14: in timore domini fiducia fortitudinis; et filiis ejus, scilicet timoris, erit spes. Secundo in oratione, 2 Paral. 16: invenit fiduciam servus tuus, ut oret te. 1 Joan. 3: carissimi, si cor nostrum non reprehenderit nos, fiduciam habemus ad Deum; et quicquid petierimus, accipiemus ab eo: quia quae sunt placita coram eo, facimus. Tertio in sui ad Deum conversione. Job 11: si iniquitatem, quae est in manu tua, abstuleris a te, et non manserit in tabernaculo tuo injustitia; tunc levare poteris faciem tuam absque macula, et eris stabilis, et non timebis: miseriae quoque oblivisceris, et quasi aquarum quae pertransierunt, non recordaberis, et quasi meridianus fulgor consurget tibi ad vesperam; et cum te consumptum putaveris, orieris ut Lucifer, habebis fiduciam proposita tibi spe, et defessus securus dormies; requiesces, et non erit qui te exterreat; et deprecabuntur faciem tuam populi. Quarto in eleemosynae largitione. Tob. 4: magna erit fiducia coram summo Deo eleemosyna. Quinto in legis divinae observatione. Prov. 33: fili mi, inclina aurem tuam, et audi verba sapientium: appone autem cor ad doctrinam meam, quia pulchra erit cum servaveris eam in corde tuo, et redundabit in labiis tuis; ut sit in domino fiducia tua, scilicet non in mundo, vel in aliquo alio. Sexto in sanguine Christi. Heb. 11: habentes, fratres, fiduciam in introitu sanctorum in sanguine Christi, qui intravit nobis viam novam. Septimo in die judicii. 1 Joan. 4: in hoc est perfecta caritas Dei nobiscum, ut fiduciam habeamus in die judicii: quia sicut ille est, et nos sumus in hoc mundo. Item fiducia malorum consistit in septem, sicut colligitur ex textu. Primo, in divitiis, Jerem. 49: quid gloriaris in vallibus? Defluxit vallis tua, filia delicata, quae confidebas in thesauris tuis. Secundo in astutiis et malitiis. Isa. 47: et fiduciam habuisti in malitia, et dixisti: non est qui videat me. Sapientia tua et scientia tua haec decepit te: et dixisti in corde tuo: ego sum, et praeter me non est altera. Tertio in falsa potentium fortitudine. Isa. 39: vae filii desertores: et post: sperantes auxilium in fortitudine Pharaonis, et habentes fiduciam in umbra Aegypti. Et erit vobis fortitudo Pharaonis in confusionem, et fiducia umbrae Aegypti in ignominiam. Pharao, princeps saecularis: umbra Aegypti, potentia saecularis. Bene autem Pharao erit vobis in confusionem, quia saepe a quibus speratur auxilium, intervenit nocumentum. Umbra quoque potentiae saecularis cedit in ignominiam: juxta quod Isa. 43: confundantur omnes qui confidunt in sculptilibus, idest simulacro potentiae, et potenti. Quarto in vana carnis pulchritudine. Ezech. 12: habens fiduciam in pulchritudine tua, fornicata es in nomine tuo, exposuisti fornicationem tuam omni transeunti. Quinto in turrium et murorum munitione. Deut. 28: donec disperdat et conterat in cunctis urbibus tuis, et destruantur muri tui firmi atque sublimes, in quibus habebas fiduciam in omni terra tua. Sexto in Daemonum invocatione. Deut. 22: ubi sunt dii eorum, in quibus habebant fiduciam? Septimo in exteriori et apparenti conversatione. Job 8: et spes hypocritae peribit: non enim placebit Deo verecundia sua, et sicut tela aranearum fiducia sua. Ab illa fiducia liberet nos Christus.

[88616] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 111 Adducunt ei surdum et mutum, et deprecabantur eum ut imponat illi manum, Marc. 7. Moraliter in isto Evangelio tria notantur. Primo quod magna sit et multiplex cujuslibet peccatoris infirmitas, ibi, surdum et mutum; secundo quae sint ad ejus curationem necessaria, ibi, et deprecabantur eum; tertio, quod multiplex sequatur ex ejus curatione utilitas, ibi, apertae sunt aures ejus. Circa primum notandum, quod tres graves infirmitates incurrit quilibet peccator, quando peccat mortaliter. Primo caecitatem, per mentis obtenebrationem. Sophon. 1: ambulabunt ut caeci, quoniam domino peccaverunt. Ephes. 4: tenebris obcaecatum habentes intellectum, alienati sunt a via Dei per ignorantiam, quae est in illis propter caecitatem cordis ipsorum, qui desperantes semetipsos tradiderunt impudicitiae in operationem immunditiae omnis, in avaritiam. Secundo surditatem per inobedientiae rebellionem. Isa. 33: quis caecus nisi servus meus, et surdus nisi ad quem nuntios misi? Psal. 17: furor illis secundum similitudinem serpentis: sicut aspidis surdae, et obturantis aures suas. Tertio mutitatem per peccatorum suorum occultationem. Isa. 56: universi canes muti, non valentes latrare. Job 20: cum dulce fuerit in ore ejus malum, abscondit illud sub lingua. De his tribus Glossa istius Evangelii: genus humanum, tamquam unus homo, varia peste absumptum in protoplasto caecatur; dum videt caecus fit, surdus dum audit, obmutescit dum loquitur. Circa secundum notandum, quod duo concurrunt ad curationem istius infirmi: et significant tria quae sunt necessaria ad curationem peccatoris. Primo sanctorum et Ecclesiae oratio, ibi, et deprecabantur. 1 Joan. 5: qui scit fratrem suum peccare peccatum non ad mortem, petat pro eo, et dabitur ei vita peccanti non ad mortem. Secundo donorum et gratiae spiritus sancti susceptio, ibi, misit digitos in aures ejus. Glossa: digitos in auriculam mittit, cum per spiritum sanctum aures cordis ad intelligenda et suscipienda verba salutis aperit. Rom. 3: justificati gratis per gratiam ipsius, per redemptionem quae est in Christo Jesu. Tertio poenitentiae operatio, quae consistit in tribus. Primo in cordis dolore, ibi, suspiciens in caelum, ingemuit. Interlinearis: genere nos docuit pro nostris, vel nostrorum reatibus supplicantes. Psal. 6: lavabo per singulas noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum rigabo. Secundo in oris confessione, ibi, et solutum est vinculum linguae ejus. Vinculum linguae solvitur peccatoris, cum peccatum confitetur. Jacob. 5: confitemini alterutrum peccata vestra. Tertio in mandatorum Dei et sacerdotis adimpletione, ibi, et apertae sunt aures ejus. Aures peccatoris aperiuntur, cum praecepta Dei et sacerdotis adimplendo et satisfaciendo obedit. Heb. 13: obedite praepositis vestris, et subjacete eis: ipsi enim pervigilant quasi rationem pro animabus vestris reddituri. Circa tertium notandum, quod triplex utilitas sequitur ex conversione peccatoris. Prima est, quia ab omni infirmitate liberatur spirituali, ibi, solutum est vinculum linguae ejus, et loquebatur recte. Jerem. 3: convertimini filii revertentes, et sanabo aversiones vestras. Secunda est, quia Deus inde laudatur, ibi, tanto magis plus praedicabant. Psal. 50: libera me de sanguinibus Deus, Deus salutis meae. Tertia, quia Dei potentia et bonitas declaratur, ibi, bene omnia fecit: surdos fecit audire, et mutos loqui.

[88617] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 112 Abrahae dictae sunt promissiones, et semini ejus, Galat. 3. In verbis istis ostenditur quod illis fiunt promissiones caelestes qui Abraham student pro viribus imitari. Leguntur autem septem de Abraham, in quibus debet eum Christianus quilibet imitari. Primo in fidei constantia. Rom. 4: credidit Abraham Deo, et reputatum est illi ad justitiam. Hebr. 11: sine fide impossibile est placere Deo: credere enim oportet accedentem ad Deum, quia est, et quod inquirentibus se remunerator est. Secundo, in perfecta obedientia. Gen. 33: possidebit semen tuum portas inimicorum suorum, et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, quia obedisti voci meae. Deut. 3: numquid dominus Deus tuus requiret a te, nisi ut obedias ei ex toto corde tuo? Tertio, in despectu patriae. Quarto, in contemptu prosapiae. De his duobus, Gen. 12: dixit dominus ad Abraham: egredere de terra et de cognatione tua, et veni in terram quam monstravero tibi. Quinto in hospitalitate et misericordia. Gen. 18: domine, si inveni gratiam in oculis tuis, ne transeas servum tuum; sed afferam pusillum aquae, et laventur pedes vestri, et requiescite sub arbore: ponam bucellam panis, et confortate cor vestrum; postea transibitis. Heb. 13: hospitalitatem nolite oblivisci; per hanc enim quidam placuerunt Deo. Sexto in humilitate. Gen. 18: loquar ad dominum meum, cum sim pulvis et cinis: verba Abrahae ad dominum. Matth. 11: discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Septimo, in Dei timore. Gen. 33: non extendas manum tuam super puerum, neque facias illi quicquam: nunc cognovi quod timeas dominum, et non pepercisti filio tuo unigenito propter me. Et quid dominus Deus tuus requirit a te, nisi ut timeas dominum ex toto corde tuo? Deut. 3. In his monet nos imitari Abraham. Joan. 8: si filii Abrahae estis, opera Abrahae facite. His qui sic in his imitantur Abraham, facit dominus septem magnas promissiones, quas fecit Abrahae. Primo, promittit ei quod suam benedictionem sibi daret. Secundo, quod ipsum magnificaret. Tertio, quod ejus inimicos humiliaret. Quarto, quod eum in omnibus gentibus honoraret. De his quatuor, Gen. 12: benedicam tibi, ecce primum: magnificabo nomen tuum, ecce secundum: maledicam maledicentibus tibi, ecce tertium; atque in te benedicentur universae cognationes terrae, ecce quartum. Quinto, quod eum in omnibus protegeret. Sexto, quod se ei in mercedem tribueret. De his duobus, Gen. 15: factus est sermo domini ad Abraham per visionem, dicens: noli timere Abraham; ego protector tuus sum, ecce primum: et merces tua magna, ecce secundum. Septimo, quod ei terram fluentem melle et lacte daret. Gen. 13: dixit dominus ad Abraham: leva oculos tuos a loco in quo nunc es ad Aquilonem et meridiem, et ad orientem: omnem terram quam conspicis, tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum. Haec septem bona facit dominus his qui imitantur Abraham. Primo eos benedicit. Ephes. 1: qui benedixit nos in omni benedictione spirituali in caelestibus in Christo. Secundo, eos magnificat. Rom. 7: quos autem vocavit, illos et magnificavit. Tertio, inimicos eorum humiliat. Psal. 37: super iram inimicorum meorum extendisti manum tuam. Quarto eos protegit. Psal. 90: quoniam in me speravit, liberabo eum; protegam eum, quoniam cognovit nomen meum. Quinto, honorat. Psal. 138: mihi autem nimis honorati sunt amici tui, Deus. Sexto se eis dat ipse Deus in praemium, qui erit omnia in omnibus, qui erit salus et vita, honor, gloria, pax, gaudium et omnia bona. Septimo, dat eis terram fluentem lacte et melle, idest, regnum caelorum, gaudium humanitatis et divinitatis laetificans. Matth. 25: venite, benedicti patris mei, percipite regnum: ad quod nos perducat. Amen.

[88618] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 113 Homo quidam descendebat ab Jerusalem in Jerico, et incidit in latrones: qui etiam eum despoliaverunt, et plagis impositis abierunt, semivivo relicto, Luc. 10. In ista parabola tria sunt. Primo, multiplex peccatorum miseria, ibi, homo quidam descendebat ab Jerusalem. Secundo, ostenditur multiplex Christi ad peccatorem misericordia, ibi, Samaritanus autem quidam iter faciens venit secus viam, et videns eum, misericordia motus est, et appropians alligavit vulnera ejus infundens oleum et vinum, et imponens illum in jumentum suum, duxit in stabulum, et curam ejus egit. Tertio, datur nobis imitandi regula, ibi, vade, et tu fac similiter. Circa primum nota, quod quatuor miserias incurrunt homines cum peccant. Primo, caelesti gloria privantur, ibi, descendebat ab Jerusalem et cetera. Glossa: homo ille a caelesti Jerusalem praevaricationis prolapsione ad miserias et defectum hujus aerumnosae et mutabilis vitae descendit. Isa. 26 (secundum Lxx): tollatur impius, ne videat gloriam Dei. Secundo Daemonibus subjugantur, ibi, incidit in latrones. Glossa: in potestate Daemoniorum. 2 Timoth. 2: quando det illis Deus poenitentiam ad cognoscendam veritatem, et resipiscant a Diaboli laqueis, a quo captivi tenentur ad ipsius voluntatem. Tertio, bonis gratuitis expoliantur, ibi, qui expoliaverunt eum. Glossa: indumenta gratiae spiritualis refert. Sap. 1: in malevolam animam non introibit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis. Quarto, in bonis naturalibus vulnerantur, ibi, vulneraverunt. Vulnera inferunt, idest peccata, quibus integritas humanae naturae violatur. Augustinus: si naturae bonae non essent, eis vitia non nocerent: nunc autem eis quid faciunt nisi adimere integritatem, pulchritudinem, et virtutem et salutem? Circa secundum notandum, quod quatuor misericordiae Christi hic ponuntur, quas fecit peccatoribus. Prima, fuit humanae naturae susceptio, ibi, Samaritanus quidam iter faciens venit secus eum; et videns eum, misericordia motus est. Glossa: Samaritanus Christus est, qui propter nos homo factus, iter vitae praesentis arripuit. Secundo, sacramentorum ad salutem peccatorum institutio, ibi, alligavit vulnera ejus. Glossa: in Baptismo. Psalm. 146: qui sanat contritos corde, et alligat contritiones eorum. Tertio, gratiae spiritus sancti infusio, ibi, infundens oleum. Glossa, idest charisma spiritus sancti. Joan. 15: Paraclytus autem spiritus sanctus, quem mittet pater in nomine meo, ille vos docebit omnia quaecumque dixero vobis. Joan. 1: de plenitudine ejus nos omnes accepimus, gratiam pro gratia: quia lex per Moysen data est; gratia et veritas per Jesum Christum facta est. Quarto, amaritudinem pro peccatoribus passionis tolerando, ibi, imponens eum in jumentum suum. Glossa: jumentum caro sua est, in qua ponit sauciatum, quia peccata nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum. Circa tertium notandum, quod quatuor misericordias debemus poenitentibus exhibere. Primo, supportatione. Gal. 6: alter alterius onera portate. Secundo, oratione. 1 Joan. 5: qui scit fratrem suum peccare peccatum non ad mortem, petat, et dabitur ei vita peccanti non ad mortem. Est peccatum ad mortem, non pro illo dico ut roget quis. Jac. 5: orate pro invicem ut salvemini. Tertio, in instructione. Gal. 6: si praeoccupatus fuerit homo in aliquo delicto, vos, qui spirituales estis, instruite hujusmodi in spiritu lenitatis. Jac. 5: fratres mei, si quis ex vobis erraverit a veritate, et converterit quis eum, scire debet, quoniam qui converti fecerit peccatorem ab errore vitae suae, salvabit animam ejus a morte, et operiet multitudinem peccatorum. Matth. 13: si peccaverit in te frater tuus, vade, et corripe eum inter te et ipsum solum et cetera. Quarto, veniae donatione. Matth. 18: accedens Petrus ad dominum dixit: si peccaverit in me frater meus, dimittam ei usque septies? Dixit ei Jesus: non dico tibi usque septies, sed usque septuagies septies. Eccli. 8: non spernas hominem (interlinearis, scilicet poenitentem) avertentem se a peccato, neque improperes ei: memento quoniam in corruptione omnes sumus.

[88619] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 114 Spiritu ambulate, et desideria carnis non perficietis, Gal. 5. Tria facit apostolus in verbis istis. Primo, invitat nos ad ambulandum, ibi, ambulate; secundo, ostendit modum ambulandi, ibi, spiritu; tertio ostendit utilitatem, ibi, et desideria carnis non perficietis.

[88620] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 115 Fructus autem spiritus est caritas, gaudium, pax, patientia etc., Gal. 5. Duo facit apostolus in ista epistola. Primo, dicit quod est fugiendum malum carnis, ibi, desideria carnis non perficietis: caro enim concupiscit adversus spiritum, spiritus autem adversus carnem. Secundo, dicit quod est sequenda via spiritus, ibi, quod si spiritu ducimini. Circa primum tria facit. Primo dicit, quod malum carnis est fugiendum; secundo, ostendit quomodo est fugiendum, quia per viam spiritus, ibi, caro concupiscit adversus spiritus, spiritus autem adversus carnem; tertio, probat quod qui sequitur viam spiritus, fugit malum carnis, ibi, si spiritu ducimini. Circa secundum similiter tria facit: probat enim quod sequendus est spiritus propter tria. Primo quia a lege liberat, ibi, quod si spiritu ducimini, non estis sub lege. Secundo quia ex carne sequuntur multa mala; et ponit decem et septem mala ibi, manifesta sunt opera carnis, quae sunt fornicatio, immunditia, luxuria, idolorum servitus, veneficia, inimicitiae, contentiones, aemulationes, irae, rixae, dissensiones, sectae, invidiae, homicidia, ebrietates, comessationes, et his similia, quae praedico vobis, sicut praedixi, quoniam qui talia agunt, regnum Dei non consequentur. Tertio quia ex spiritu sequuntur multa bona; et ponit duodecim bona, ibi, fructus autem spiritus, caritas, gaudium, pax, patientia, longanimitas, bonitas, benignitas, mansuetudo, fides, modestia, continentia, castitas: adversus hujusmodi non est lex. Circa istud ultimum notandum, quod dominus dat justis suis virtutes, dona, beatitudines, et fructus spiritus. Virtutes, ut bene agant: dona, ut agant expedite; beatitudines, ut agant jucunde. Dicuntur autem ista fructus, quia reficiunt hominem exterius et interius. Ad sensus pertinent tres: castitas ad tactum, continentia ad gustum, modestia ad ceteros sensus. Ad concupiscibilem pertinent tres. Primo caritas ad Deum, secundo pax ad proximum, tertio gaudium in seipso. Ad irascibilem duo: patientia, quae facit adversa delectabiliter tolerare; et longanimitas, quae facit in bono delectabiliter perseverare. Alii quatuor fructus sunt in rationali. Consideratur enim rationalis dupliciter; prout est regitiva virium, et sic tripliciter: vel prout regit se ipsam, et sic habet bonitatem, quae est dulcedo mentis; vel prout regit concupiscibilem ad proximum, et sic habet benignitatem, quae est largitas; vel prout regit irascibilem, et sic habet mansuetudinem; vel prout est ductiva ad fidem, et sic habet fidem.

[88621] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 116 Fructus autem spiritus est caritas, gaudium, pax, patientia etc., Galat. 5. Quilibet homo debet habere istos fructus maxime propter tria. Primo propter necessitatem. Matth. 5: omnis arbor quae non facit fructum bonum, excidetur, et in ignem mittetur. Secundo propter delectabilitatem, quia mentem ineffabili dulcedine reficiunt. Cant. 2: sub umbra illius quem desideraveram, sedi, et fructus ejus dulcis gutturi meo. Tertio propter utilitatem, quia multas utilitates conferunt. Primus fructus habet tres mirabiles virtutes. Prima est, quia homo qui comedit ipsum, inexpugnabilis efficitur. Roman. 8: quis nos separabit a caritate Christi? Tribulatio, an angustia, an fames, an nuditas, an periculum, an persecutio, an gladius? Sicut scriptum est: quoniam propter te mortificamur tota die, aestimati sumus sicut oves occisionis: sed in his omnibus superamus propter illum qui dilexit nos. Secundo, quia omnia bona et mala prosunt ei qui isto fructu reficitur. Roman. 8: scimus quoniam diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, his qui secundum propositum vocati sunt sancti; Glossa, bona et mala. Tertio, quia qui comedit talem fructum, in aeternum non morietur. 1 Cor. 13: caritas nunquam excidit. Secundus fructus habet similiter tres magnas virtutes. Primo, quia esus hujus fructus fortes facit homines ad vincendum omnes Daemones. B. Antonius: unica est ratio vincendi inimicum, laetitia spiritualis. Secundo, quia facit homines semper vivere. Eccl. 30: jucunditas cordis haec est vita hominis. Tertio, quia ducit comedentes ad gloriam caelestis regni. Rom. 14: regnum Dei non est esca et potus, sed justitia et pax et gaudium in spiritu sancto: qui enim in hoc servit Christo, placet Deo, et probatus est hominibus. Tertius fructus similiter habet tres magnas virtutes. Prima, quia hominem ab omnibus malis protegit. Philip. 4: pax Dei, quae exsuperat omnem sensum, custodiat corda vestra et intelligentias vestras in Christo Jesu domino nostro. Secundo, quia filium Dei efficit. Matth. 5: beati pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur. Tertio, quia in loco ubi est iste fructus, Deus libenter inhabitat et quiescit. Psal. 75: in pace factus est locus ejus. Quartus fructus habet similiter tres magnas virtutes. Prima est, quia esus ejus dat homini sapientiam. Prover. 18: qui patiens est, multa gubernatur providentia, scilicet futurorum. Ista dictio multa est accusativus pluralis, vel ablativus singularis. Secundo, quia animam hominis conservat. Luc. 21: in patientia vestra possidebitis animas vestras. Tertia est, quia facit amara dulcia: tanta est dulcedo ejus. Jac. 1: omne gaudium existimate, fratres mei, cum in tentationes varias incideritis, scientes quod probatio fidei vestrae patientiam operatur; patientia autem opus perfectum habet.

[88622] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 117 Occurrerunt ei decem viri leprosi, qui steterunt a longe, Luc. 17. Moraliter in isto Evangelio tria notantur. Primo peccatorum multiplicitas, ibi, ecce decem viri leprosi; secundo curationis remedia, ibi, occurrerunt ei; tertio quae sint curatis a peccatis remedia necessaria, ibi, unus autem ex illis ut vidit quia mundatus est. Circa primum notandum, quod decem leprosi possunt significare decem genera peccatorum. Primus leprosus est infidelis et haereticus, qui a consortio fidelium separatur et sanctorum. Num. 5: locutus est dominus ad Moysen, dicens: praecipe filiis Israel, ut ejiciant de castris omnem leprosum: et post: fecerunt filii Israel, et ejecerunt extra castra omnes, sicut locutus est dominus Moysi. Secundus est blasphemator et detractor. Num. 12: locuta est Maria et Aaron contra Moysen propter uxorem ejus Aethiopissam, et dixerunt: numquid per solum Moysen locutus est? Quod cum audisset dominus, iratus est valde: et post dixit ad eos: quare ergo non timuistis detrahere servo meo Moysi? Et post: ecce Maria apparuit candens lepra quasi nix. Tertius gulosus, qui supra aerem foetidis eructationibus ex repletione nimia procedentibus inficit. Levit. 12: quicumque maculatus fuerit lepra, habebit os veste contectum, contaminatum ac sordidum se clamabit. Quartus est avarus, qui immoderato habendi desiderio semper flat: haec est lepra Giezi. 4 Reg. 5: nunc ergo accepisti argentum, accepisti vestes, ut emas oliveta, oves et boves, servos et ancillas etc., lepra Naaman adhaerebit tibi. Quintus est superbus, qui per tumorem mentis contra dominum et Christum se elevat: et haec est lepra Naaman regis Syriae, qui erat dives valde et fortis, sed leprosus. Sextus est ambitiosus, qui honores et dignitates desiderat. Haec est lepra Oziae, qui ambiit honorem summi sacerdotii. 2 Paralip. 32: elevatum est cor ejus, ingressus est templum, voluit adolere incensum: et post: et statim orta est lepra in fronte ejus. Septimus est hypocrita, vel vanagloriosus, qui bona sua inaniter jactat. Hic est leprosus Simonis Pharisaei. Matth. 26: cum autem esset Jesus in Bethania in domo Simonis leprosi, accessit ad eum mulier habens alabastrum unguenti pretiosi, et effudit super caput ejus recumbentis. Octavus leprosus est luxuriosus, qui fluxu immunditiae suae creaturas contaminat. Lev. 33: homo de semine Aaron, qui fuerit leprosus, vel patiens fluxum sanguinis, non vescetur de his quae sanctificata sunt mihi, donec sanetur. Nonus est homicida. Haec est lepra Joab quam imprecatus est ei David, quia occiderat Abner. 2 regnum 3: non deficiet de domo Joab homo leprosus, tenens fusum. Decimus est obstinatus et desperatus, qui finaliter peccat. Lev. 13: lepra perseverantis est in eodem: cumque color albus fuerit in cute et capillorum mutaverit aspectum, ipsa quoque caro viva apparuerit, lepra vetustissima judicabitur. Hieronymus: qui veniam de peccato desperat, plus se desperatione quam commisso scelere obligat. Desperatio auget peccatum, et est major omni peccato. Qui ab istis lepris vult curari, currat ad piscinam sanguinis innocentis, quam fecit nobis ineffabili caritate dominus Jesus Christus, qui mundavit nos in ea, et mundabit omnes confugientes ad se a lepris omnium peccatorum. Apoc. 1: qui dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo.

[88623] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 118 Non efficiamur inanis gloriae cupidi, invicem invidentes, invicem provocantes. Gal. 6. Duo facit apostolus in ista epistola. Primo monet ut malum vitemus, ibi: non efficiamur inanis gloriae cupidi. Secundo ut bonum operemur, ibi, si praeoccupatus fuerit homo in aliquo delicto, vos, qui spirituales estis, instruite hujusmodi in spiritu lenitatis. Circa primum tria facit. Primo monet ut declinemus a malo vanitatis, ibi: non efficiamur inanis gloriae cupidi. Secundo ut vitemus injuriam proximi in dictis et factis, ibi: invicem provocantes. Circa secundum docet triplex facere bonum. Primo docet de bono quod debet praelatus subditis, ibi: si praeoccupatus fuerit homo in aliquo delicto. Secundo de bono quod debent subditi praelatis, ibi: communicet autem is qui catechizatur verbo, ei qui catechizat, in omnibus bonis. Tertio de bono quod debent omnes ad invicem, ibi: bonum autem facientes et cetera. Circa primum tria facit. Primo monet ut praelati peccatores in mansuetudine instruant, ibi: si praeoccupatus fuerit homo et cetera. Secundo ut supportent eorum onera, ibi: alter alterius onera portate. Tertio, quare hoc facere debent, scilicet aliorum onera portare, ibi: et sic adimplebitis legem Christi. Circa secundum facit similiter tria. Primo dicit, quod debent subditi praelatis ministrare temporalia, ibi: communicet autem is qui catechizatur verbo, ei qui se catechizat. Secundo, quod non debent se excusare aliqua fallacia, ibi: nolite errare, Deus non irridetur. Tertio probatur quod hoc facere debent, ibi: quae enim seminaverit homo, haec et metet. Circa tertium similiter tria facit. Primo dicit quod debemus benefacere, ibi: benefacientes autem non deficiamus. Secundo probat quod hoc debemus, ibi: tempore enim suo metemus non deficientes. Tertio ostendit quod bonum facere debemus, scilicet antequam transeat tempus benefaciendi, ibi: dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes.

[88624] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 119 Bonum autem facientes non deficiamus, Gal. 6. Tria facit apostolus in verbis istis. Primo monet ut bonum faciamus, ibi; bonum autem facientes; secundo ut a bono opere non deficiamus, ibi: non deficientes; tertio ponit praemium, ibi: tempore enim suo metemus. Circa primum sciendum, quod debemus bonum facere maxime propter tria. Primo, quia omnia naturaliter docent nos benefacere, et hoc tripliciter. Primo, quia omnia bona sunt. Gen. 1: vidit Deus cuncta quae fecerat, et erant valde bona. Satis possunt erubescere peccatores in tanta multitudine creaturarum, quae omnes bonae sunt, et ipsi mali sunt. Secundo, quia omnia naturaliter bonum faciunt: quaelibet enim creatura dat seipsam, quod est indicium bonitatis earum, et creatoris. Dionysius: Deus est bonum effusivum sui. Augustinus: magnum est indicium bonitatis divinae, quod quaelibet creatura cogitur dare seipsam. Tertio, quia omnia naturaliter appetunt bonum, et ad bonum tendunt. Philosophus: bonum est quod ab omnibus desideratur. Circa secundum docet quod tria sunt quae maxime faciunt hominem perseverare in bono. Primo, assidua et devota oratio, qua homo implorat Dei auxilium ne in tentationibus succumbat. Luc. 10: vigilate et orate, ne intretis in tentationem. Secundo, continuus timor: statim enim ut homo securus fit, a bona operatione deficit. Eccli. 27: si non timore domini tenueris te instanter, cito subvertetur domus tua. Interlinearis: timor domini custodia vitae: cito, idest ex improviso, subvertetur domus tua, scilicet terrenum inhabitaculum, vel spes terrenorum. Tertio venialium vitatio, quae sunt occasio ad mortale, et frequenter subruunt aedificium bonorum operum. Augustinus: vitasti grandia: cave ne obruaris arena. Eccli. 19: qui minima negligit, paulatim defluit. Circa tertium notandum, quod tria facit apostolus. Primo, ponit recipiendi praemium congruentiam, ibi: tempore enim suo: Glossa: hoc est tempore congruo, vel convenienti. Tempus congruum erit dies judicii, in quo recipiet unusquisque quod gessit. Unde in Psalm. 74: cum accepero tempus, ego justitias judicabo. Secundo, ponit praemii copiositatem, ibi: metemus. In messione abundantia notatur. Psal. 125: venientes autem venient cum exultatione portantes manipulos suos. 2 Cor. 19: qui seminat in benedictionibus, de benedictionibus et metet vitam aeternam. Matth. 5: merces vestra copiosa est in caelis. Tertio ponit praemii aeternitatem, ibi: non deficientes. Joan. 15: et gaudium vestrum nemo tollet a vobis. Matth. 25: ibunt hi in supplicium aeternum, justi autem in vitam aeternam.

[88625] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 120 Nemo potest duobus dominis servire, Matth. 6. Dominus Jesus Christus in verbis istis ostendit quod soli Deo serviendum est, et non alteri contraria Deo praecipienti, vel servire Deo impedienti. Matth. 4: dominum Deum tuum adorabis, et illi soli servies. Debemus autem illi servire propter quinque. Primo propter congruitatem. Omnia enim serviunt ei: unde satis congruum est quod homo serviat ei. Psal. 118: quoniam omnia serviunt tibi, ordinatione tua perseverat dies. Serviunt autem ei omnia tripliciter. Primo, praecepta sibi a creatore data adimplendo. Psal. 148: statuit ea in aeternum et in saeculum saeculi; praeceptum posuit, et non praeteribit. Secundo rebelles creatori puniendo. Tertio amicis ejus benefaciendo. De his duobus, Sap. 16: creatura tibi factori deserviens exardescit in tormentum adversus injustos, et levior fit ad benefaciendum pro his qui in te confidunt. Secundo debemus soli Deo servire, quia ipse solus habet in nobis veri domini proprietatem. Psal. 115: ego servus tuus et filius ancillae tuae. Possidet autem in nobis dominium triplici jure. Primo, jure creationis. Psal. 99: scitote quoniam dominus ipse est Deus: ipse fecit nos, et non ipsi nos. Secundo emptionis. 1 Pet. 1: scientes quoniam non corruptibilibus auro vel argento redempti estis de vana vestra conversatione paternae traditionis, sed pretioso sanguine quasi agni immaculati et incontaminati Christi. 2 Cor. 6: empti enim estis pretio magno: glorificate et portate Deum in corpore vestro. Tertio vitae educationis. Psal. 135: qui dat escam omni carni. Tertio debemus soli Deo servire propter serviendi sibi dignitatem: confert enim triplicem magnam utilitatem servienti sibi. Primo, militiam triumphalem. 2 Tim. 2: labora ut bonus miles Christi. Job 25: numquid est numerus militum ejus? Secundo dignitatem sacerdotalem. Tertio majestatem regalem. De his duobus, Apoc. 5: fecit nos Deo nostro regnum, et sacerdotes Deo et patri suo. Ipsi gloria et imperium in saecula saeculorum amen. 2 Pet. 2: vos autem genus electum, regale sacerdotium, gens sancta, populus acquisitionis. Nam servire Deo regnare est. Quarto debemus ei servire propter necessitatem. Imminet autem nobis triplex necessitas serviendi Deo. Primo, quia qui noluerit servire Deo, servituti suorum hostium subjicietur. Secundo bonorum omnium penuriam patietur. Tertio, quia sub multiplici miseria penitus conteretur. De his tribus, Deuter. 28: eo quod non servieris domino tuo in gaudio, cordisque laetitia propter rerum abundantiam, servies inimico tuo, quem immittet dominus tibi, ecce primum; in fame et siti et nuditate, et omnium penuria bonorum, ecce secundum: et imponet jugum ferreum super cervicem tuam, donec conterat, ecce tertium. Quinto propter utilitatem debemus servire Deo: consequitur enim multas utilitates homo de servitio Dei. Sed hic notantur tres. Prima est ab omnibus inimicis liberatio. 3 regum 7: servite illi soli; et liberabit vos de manibus inimicorum vestrorum. Secunda, ineffabilis cordis exultatio. Psalm. 99: servite domino in laetitia. Tertia, aeterna omnium deliciarum fruitio. Isa. 65: ecce servi mei comedent, et vos esurietis; ecce servi mei bibent, et vos sitietis; ecce servi mei laetabuntur, et vos confundemini. Joan. 12: volo, pater, ut ubi ego sum, illic sit et minister meus. Fuit enim Jesus in dextris patris, hoc est in potioribus bonis patris; et ibi ponet eos qui sibi serviunt. Matth. 24: beatus ille servus, quem cum venerit dominus, invenerit sic facientem. Amen dico vobis, super omnia bona sua constituet eum. Matth. 25: euge serve bone et fidelis, intra in gaudium domini tui. Ad quod gaudium et cetera.

[88626] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 121 Ut possitis comprehendere cum omnibus sanctis quae sit latitudo, longitudo, sublimitas et profundum, Ephes. 4. In istis verbis notantur quatuor, quae sunt nobis necessaria ad salutem. Primo, caritas qua amicos et inimicos diligamus, ibi, quae sit latitudo. Glossa: idest quanta debeat esse latitudo caritatis, quae debet usque ad inimicos extendi. Secundo, perseverantia, ut in caritate finaliter persistamus, ibi, longitudo. Glossa: quae sit longitudo caritatis, scilicet perseverandi longitudo. Tertio, intentio recta, ut solum dominum nostrarum actionum praemium praeponamus, ibi, sublimitas: haec est quae cor sursum erigit, ut Deus in praemium expectetur. Quarto, humilitas, ut in his omnibus per superbiam non evanescamus, ibi, profundum: est enim humilitas quae hominem ponit in imo quo ad homines, sed in summo quo ad Deum. Luc. 18: qui se humiliat, exaltabitur. Circa primum notandum, quod propter tria maxime debemus diligere inimicos. Primo, propter praeceptum. Matth. 5: ego autem dico vobis: diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos, et orate pro persequentibus et calumniantibus vos, ut sitis filii patris vestri qui in caelis est. Secundo, propter Dei exemplum. Rom. 5: commendat autem caritatem suam Deus in nobis, quoniam cum adhuc peccatores essemus, Christus pro nobis mortuus est: et paulo post: si enim cum inimici essemus, reconciliati sumus Deo per mortem filii ejus, multo magis reconciliati, salvi erimus in vita ipsius. Tertio, propter commodum nostrum. Facit enim caritas, inimicorum filios summi Dei. Matth. 5: orate pro persequentibus vos et cetera. Circa secundum notandum, quod propter tria debemus in bono perseverare. Primo, propter vitandum vituperium: valde enim vituperabile est incipere et non perseverare. Luc. 13: quis ex vobis volens aedificare turrim, non prius sedens computat sumptus qui necessarii sunt, si habeat ad perficiendum? Ne postquam posuerit fundamentum, et non potuerit perficere, omnes qui vident incipiant illudere ei, dicentes: quia hic homo coepit aedificare, et non potuit consummare. Secundo, propter vitandum supplicium: majus enim supplicium meretur qui gustavit quam dulce est bene operari, et non perseveravit. 2 Petr. 2: melius illis erat non cognoscere viam justitiae, quam post cognitam retrorsum reverti. Contingit enim illis illud verum proverbium: canis reversus ad vomitum, et sus lota in volutabro luti. Tertio, propter praemium acquirendum: sola enim perseverantia meretur praemium. Matth. 10: qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. Circa tertium notandum, quod debemus solum Deum expectare praemium propter tria. Primo, quia ipse solus est verum praemium. Gen. 15: protector tuus, et merces tua magna nimis. Augustinus: praemium erit omnia in omnibus, quia erit nobis vita et salus, virtus et copia, honor et gloria, pax et gaudium, et omnia bona. Tertio, quia erit praemium aeternum. Joan. 17: haec est vita aeterna, ut cognoscant te solum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum. Circa quartum notandum, quod humilitas tribus modis conservat hominem in bono. Primo, ab inimicis defendendo. Psal. 114: custodiens parvulos dominus: humiliatus sum, et liberavit me. Secundo, augmenta gratiae promerendo. Jacob. 4: Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Tertio, usque ad aeternam gloriam perducendo. Proverb. 39: humilem spiritu suscipiet gloria: ad quam nos perducat et cetera.

[88627] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 122 Soliciti servare unitatem spiritus in vinculo pacis, Ephes. 5. Nota, quod tria facit hic apostolus in verbis istis. Primo, monet ut servemus unitatem, ibi, servare unitatem. Secundo, ponit modum conservationis, ibi, in vinculo pacis. Tertio, monet ad solicitudinem habendam in utroque, ibi, soliciti. Circa primum notandum, quod triplex unitas est nobis necessaria. Prima, unitas intellectuum per fidei identitatem. Secunda, unitas affectuum per rectam concordiae voluntatem. De his duobus Philipp. 2: idem sapiatis, quantum ad primum; eamdem caritatem habentes, unanimes, idipsum sentientes, quantum ad secundum. Tertia, unitas conversationis per uniformem morum honestatem. Psal. 67: Deus qui inhabitare facit unanimes in domo. De his tribus, Act. 4: multitudinis autem credentium erat cor unum, quo ad unitatem fidei, et anima una, quo ad unitatem voluntatis: et erant illis omnia communia, quo ad unitatem morum. Circa secundum notandum, quod triplici vinculo debent ligari sancti. Primo, vinculo sapientiae. Eccli. 6: subjice humerum tuum, idest actus tuos suppone, magisterio illius, scilicet sapientiae, et porta illam, et ne accidieris in vinculis illius, scilicet taediose et graviter ferens. Secundo, vinculo dilectionis. Gloss. 3: super omnia autem habete caritatem, quod est vinculum perfectionis. Tertio, vinculo pacis, ut hic, in vinculo pacis. Circa tertium notandum, quod qui volunt servare unitatem, quinque debent habere quae apostolus commemorat in epistola ista. Primo, humilitatem, ne alter alteri se praeponat, quod est causa discordiae (Prov. 32: inter superbos semper jurgia sunt, scilicet dissensiones), ibi, cum omni humilitate. Secundo debent habere mansuetudinem, ne alicui injuriam faciant, quod est similiter causa dissensionis. Tit. 3: omnem ostendentes mansuetudinem ad omnes homines. Tertio, patientiam, ut illatas injurias patienter sustineant, et per patientiam fratrem revocent ad concordiam, ibi, cum patientia. 1 Thessal. 5: patientes estote ad omnes: videte ne quis malum pro malo alicui reddat; sed semper quod bonum est sectamini ad invicem et in omnes. Quarto, necesse est ut mores graves sociorum supportare sciant, ibi, supportantes invicem. Galat. 6: alter alterius onera portate, et sic adimplebitis legem Christi. Quinto debent habere caritatem, per quam invicem sibi serviant: mutua enim servitia nutritiva sunt caritatis in caritate. Galat. 5: per caritatem enim spiritus servite invicem. Omnis enim lex in uno sermone impletur: diliges proximum tuum sicut te ipsum. Quod si invicem mordetis et comeditis, videte ne invicem consumamini.

[88628] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 123 Hydropicus quidam stabat ante illum, Lucae 14. Tria notantur moraliter circa miraculum de curatione istius hydropici. Primo, notatur magna peccatoris infirmitas, ibi, hydropicus. Secundo, magna Dei clementia, ibi, et sanavit eum. Tertio, magna ipsius sapientia, ibi, cujus vestrum bos aut asinus in foveam cadit, et non continuo extrahet illum die sabbati? Et non poterant ad haec respondere illi. Sapienti enim argumento confundit versutiam Pharisaeorum. Circa primum notandum, quod per hydropisim significantur tria vitia, quae sunt origines omnium vitiorum. Primo, quia hydropisis est morbus aquosus, qui significat luxuriam. Gen. 4: effusus es sicut aqua, non crescas, quia ascendisti cubile patris tui. Secundo, quia nascitur ex vitio vescicae cum inflatione turgente; et per hoc significat superbiam, quae procedens ex vanitate cordis, facit homines inflari inaniter. 1 Cor. 5: et vos inflati estis. Tertio, quia facit hominem, quanto plus bibit, tanto plus sitire; et per hoc significat avaritiam. Eccle. 5: avarus non impletur pecunia. 1 Joan. 3: omne quod est in mundo, aut est concupiscentia carnis, aut concupiscentia oculorum, aut superbia vitae. Circa secundum notandum, quod dominus sanavit istos tres languores, et sanat triplici remedio. Primo, morbum luxuriae sanat remedio puritatis. Matth. 5: beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Secundo morbum superbiae remedio humilitatis. Matth. 2: discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Tertio, morbum avaritiae sanat remedio voluntariae paupertatis. Lucae 6: beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum. Circa tertium notandum, quod in tribus apparuit sapientia Christi in isto Evangelio. Primo, quia convenienti argumento respondit, quod pertinet ad logicam, ibi, cujus vestrum asinus. Secundo, quia mores naturales instruxit, quod pertinet ad Ethicam, ibi, cum invitatus fueris ad nuptias, ne recumbas in primo loco, ne forte honoratior te sit invitatus. Tertio, quia bona opera pro regno caeli facere docuit, quod pertinet ad metaphysicam sive theoricam: dicebat autem et ei qui se invitaverat: cum facis prandium aut coenam, noli vocare amicos tuos, nec fratres tuos, nec cognatos, nec vicinos divites et cetera.

[88629] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 124 Omnis qui se exaltat, humiliabitur; et qui se humiliat, exaltabitur, Luc. 18. Quatuor facit dominus in verbis istis. Primo hortatur ut superbiae vitium caveamus, ibi, omnis qui se exaltat; secundo subjungit poenam superbientium, ibi, humiliabitur; tertio hortatur ad humilitatis meritum, ibi, qui se humiliat, exaltabitur. Circa primum notandum, quod tribus modis exaltant se perverse superbi. Primo contra Deum se stulte erigendo. Job 15: cucurrit adversus dominum extento collo, et pingui cervice armatus est, et operuit faciem ejus crassitudo, et de lateribus ejus ruina descendit: et in eodem: quid tumet contra Deum spiritus tuus, ut proferas de corde tuo hujuscemodi sermones? Psal. 73: superbia eorum qui te oderunt, ascendit semper. Secundo inaniter sibi placendo. Augustinus de Civ. Dei, Lib. 14, c. 13: relicto itaque Deo esse in semetipso, hoc est sibi placere, non jam nihil esse est, sed nihilo propinquare unde superbi secundum Scripturas sanctas alio nomine appellantur sibi placentes. Tertio, arroganter se aliis praeferendo. Psal. 23: dum superbit impius, incenditur pauper. Augustinus: quid est superbia, nisi perversae celsitudinis appetitus? De his tribus Job 25: quid te elevat cor tuum, te erigendo? Ecce primum: et quasi magna cogitans, tibi placens? Ecce secundum: attonitos habens oculos? Ecce tertium. Circa secundum notandum, quod tripliciter superbi humiliabuntur. Primo, quia a superbia dejicientur. Psal. 73: superbia eorum qui te oderunt, ascendit semper. Secundo, quia coram omnibus creaturis confundentur. Oseae 4: gloriam eorum in ignominiam commutabo. Jer. 17: domine, omnes qui te derelinquunt, confundentur. Jer. 20: confundentur vehementer qui non intellexerunt opprobrium sempiternum, quod nunquam delebitur: et Oseae 10: confusio Ephraim capiet, et confundetur Israel in voluntate sua. Tertio, quia aeternaliter punietur. Apoc. 18: quantum glorificavit se et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum propter glorificationem suam vanam, et luctum, scilicet propter delicias. Quia in corde suo dicit: sedeo regina, et vidua non sum, et luctum non videbo: ideo in una die venient plagae ejus, mors, luctus et fames; et igne comburetur. Job 40: disperge superbos in furore tuo, et respiciens omnem arrogantem humilia. In eodem: respice cunctos superbos, et confunde eos, et contere impios in loco suo: absconde eos in pulvere simul, et facies eorum demerge in foveam. Circa tertium notandum, quia debemus tripliciter humiliari. Primo nosipsos, quod nihil sumus cognoscendo. Gregorius: humilitas est sensus proprii vacuitas. Secundo debemus gaudere de contemptu, si quis humilis potest praedicari, si vilis reputari. Gregorius: siquidem facile est velum ante oculos ponere, viles vestes habere, demisso capite incedere; sed verum humilem patientia probat injuriae. Tertio debemus nos humiliare, omnibus subjiciendo. 1 Pet. 3: subjecti estote omni humanae creaturae propter Deum, sive regi quasi praecellenti, sive ducibus tamquam ab eo Missis ad vindictam malorum, ad laudem vero bonorum. Circa quartum notandum, quod qui se humiliat, tripliciter dominus eum exaltabit. Primo, conferendo ei judiciariam potestatem. Matth. 19: respondens Petrus dixit, scilicet Jesu: ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus te quid ergo erit nobis? Jesus dixit: amen dico vobis, quod vos qui secuti estis me, scilicet per viam humilitatis et paupertatis, in regeneratione, cum sederit filius hominis in sede majestatis suae, sedebitis et vos judicantes duodecim tribus Israel. Job 33: qui humiliatus fuerit, erit in gloria: quia humilibus retribuet judiciariam potestatem. Secundo, conferendo regiam dignitatem. 1 Reg. 2: suscitans de pulvere egenum, et de stercore erigens pauperem, idest humilem, ut sedeat cum principibus, et solium gloriae teneat: et Job 36: non auferet a justo oculos suos: reges collocat in solio in perpetuum, et illic eriguntur qui humiliantur et deprimuntur. Tertio conferendo gloriae aeternitatem. Prover. 19: humilem spiritu suscipiet gloria. Job 5: qui ponit humilem in sublimi, et moerentes erigit sospitate et cetera.

[88630] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 125 Gratias ago Deo meo pro vobis in gratia Dei, quae data est vobis in Christo Jesu: quia in omnibus divites facti estis in illo, 1 Corinth. 1. Per hoc quod apostolus agit gratias, quod illi divites facti erant in illo, ostenditur quod quaedam divitiae sunt quae sunt appetendae. Per hoc vero quod Christus minatur divitibus, vere ostenditur quod quaedam divitiae sunt fugiendae. Unde notandum, quod sunt divitiae temporales, et sunt divitiae spirituales, et sunt divitiae aeternales. De primis, Psal. 61: divitiae si affluant, nolite cor apponere. De secundis idem: beatus vir qui timet dominum: et post: gloria et divitiae in domo ejus. De tertiis, Proverb. 6: mecum sunt divitiae, scilicet potiora bona, et gloria, scilicet ineffabilis; opes superbae, scilicet excelsae, et justitia, scilicet secundum meritum. Primae divitiae, scilicet temporales, sunt contemnendae maxime propter quatuor. Primo propter earum inutilitatem. Eccl. 5: qui amat divitias, fructum scilicet vitae aeternae, non capiet ex eis, sed florem in praesenti, scilicet malorum. Prov. 11: non proderunt divitiae in die ultimo; scilicet districtae irae; quasi dicat: divitiae temporales non proderunt ad salutem homini in die judicii: sed justitia, scilicet bona opera justitiae, liberabit a morte, scilicet aeterna. Eccl. 5: fili, noli attendere ad possessiones iniquas, et ne dixeris, est mihi sufficiens vita: nihil enim proderunt in tempore vindictae et obductionis. Nihil intulimus in hunc mundum, nihil inde auferemus. Secundo relinquendi necessitatem. Psal. 75: dormierunt somnum suum, et nihil invenerunt omnes viri divitiarum in manibus suis. Job 20: divitias quas devoravit, evomet; et de ventre illius extrahet eas Deus. Tertio, quia ducent male possidentem ad perpetuam paupertatem. Job 27: nil secum auferet: aperiet oculos suos, et nihil inveniet; et apprehendet eum quasi aqua inopia. Quarto, quia contemptus earum deducet ad vitae aeternitatem. Matth. 19: omnis qui reliquerit domum vel fratres aut sorores, vel patrem aut matrem, aut uxorem aut filios aut agros propter nomen meum, centuplum accipiet, et vitam aeternam possidebit. Nota autem, quod quatuor modis peccat homo in divitiis. Primo, injuste acquirendo. Prov. 28: qui coacervat divitias usuris et faenore, liberali in pauperes congregat eas. Idem 33: qui calumniatur pauperem, ut congreget divitias suas, dabit ipse ditiori, scilicet mundo, et egebit. Secundo, avare possidendo. Eccl. 5: divitiae servatae in malum, idest in periculum, domini sui: pereunt enim in afflictione pessima. Tertio, male expendendo. Prov. 31: ne dederis mulieribus, idest corruptionibus vitiorum, substantiam suam, vel tuam, scilicet corpus, et divitias temporalium rerum: mystice, cumulum virtutum ne contamines corruptionibus vitiorum. Luc. 20: adolescentior filius, congregatis omnibus, peregre profectus est in regionem longinquam, et ibi dissipavit substantiam suam luxuriose vivendo. Quarto, in eis confidendo, et de ipsis superbiendo. Prov. 11: qui confidit in divitiis suis, corruet, scilicet a vita aeterna. Glossa: qui praesentibus bonis inhians futura non cogitat, vel non attendit, in fine bonis aeternis carebit. 1 Tim. 1: divitibus hujus saeculi praecipe non sublime sapere, nec sperare in incerto divitiarum, sed in Deo vivo, qui praestat omnia abunde ad fruendum, bene agere, divites fieri in operibus bonis, facile tribuere, communicare, thesaurizare sibi fundamentum bonum in futurum, ut apprehendant vitam aeternam, vel bonam. Divitiae spirituales sunt scientiae et virtutes. Psal. 33: divitiae salutis, sapientia et scientia; timor domini ipse est thesaurus ejus. Per timorem peccati est expulsio. Eccl. 2: qui timent Deum, praeparabunt corda sua, et in conspectu illius sanctificabunt animas suas. Eccl. 1: radix sapientiae timere Deum: nam qui sine timore Dei est, non poterit justificari. Ibidem: timor domini expellit peccatum. Per scientiam est in nobis discretio et honesta conversatio: est enim scientia scire qualiter homo se debeat habere ad Deum, ad proximum, et ad seipsum. Hanc scientiam docet nos Deus ablactatos a lacte, avulsos ab uberibus voluptatis et cupiditatis. Quaerit Isaias 28, per spiritum sanctum dominum dicens: quem docebit scientiam, et intelligere faciet auditum? Qui respondit: ablactatos a lacte, avulsos ab uberibus. Mirum cum homo in his uberibus amaritudinem inveniat et ardorem, quare non separatur ab eis; cum dicat Augustinus: domine, delectationes meas respersisti amaritudinibus, ut quaererem sine amaritudine vivere. O tu homo, si vis a domino doceri, separa te ab istis uberibus: quia dicitur Sap. 5: in malevolam animam non introibit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis. Per sapientiam est in nobis Dei dilectio: unde Bernardus: discat quod jam vult; ego sapientem non dicam, dum non timebit, nec diliget Deum. Istae divitiae sunt appetendae propter tria. Primo, propter immensitatem. Sapient. 7: infinitus enim thesaurus est hominibus: quo qui usi sunt, participes facti sunt amicitiae Dei. In eodem: neminem diligit Deus, nisi qui cum sapientia inhabitat. Proverb. 3: pretiosior est cunctis opibus, et omnia quae desiderantur, huic non valent comparari. Glossa: non tantum terrenis, sed etiam caelestibus divitiis, immo et ipsis Angelorum conspectibus caritas praefertur. Unde non metuit de inopia quisquis opes acquisivit sapientiam. Secundo, propter utilitatem. Prover. 13: redemptio animae viri divitiae suae; qui autem pauper est, increpationem sustinet. Matth. 26: ite in ignem aeternum: vel non sustinet. Glossa: qui vult animam suam redimere a futura ira, congreget divitias bonorum operum: quia qui eis carebit, increpationem districti judicis sustinere non valebit. Pauperes ibi non increpantur, sed benedictionem hereditatis participant. Tertio, propter dignitatem. Prov. 14: corona, scilicet aeterna, pro virtutibus, sapientum, divitiae eorum verae, non terrenum emolumentum; fatuitas stultorum imprudentia. Glossa: sapientes et si terrenum aliquod emolumentum pro divitiis habent, coronam tamen tamquam pro virtutibus in futuro participant. Sed stultorum fatuitas maxima haec est, quod pro improvidentia aeternorum de praesentibus commodis gaudent. Imprudentia enim etiam improvidentia dicitur. Divitiae aeternales sunt appetendae. Primo propter earum veritatem: sunt enim illae verae divitiae. Gregorius: si vere, fratres, divites esse cupitis, veras divitias amate. Secundo, propter jucunditatem. Psal. 149: exultabunt sancti in gloria, laetabuntur in cubilibus suis. Isa. 3: regem in decore suo videbunt. Tertio, propter aeternitatem. Sap. 5: justi autem in perpetuum vivent. Luc. 1: et regni ejus non erit finis. Matth. 6: nolite thesaurizare vobis thesauros in terra, ubi aerugo et tinea demolitur, et ubi fures effodiunt et furantur. Per has tres species, aeruginem, tineam et fures, ostendit dominus nihil tutum esse in terra in possessionibus divitiarum: quaedam enim sunt quae aerugo devorat, sicut aurum et argentum, et cetera metalla. Alia sunt quae non aerugo, sed tinea corrodit et comedit, ut vestes sericas et pretiosas. Alia vero quae nec aerugo nec tinea comedunt, sed fures furantur et effodiunt, ut gemmas et lapides pretiosos. Proinde incerta est omnis vitae nostrae substantia, et omnium rerum possessio. Suadet nos dominus in caelum thesaurizare, dicens: thesaurizate vobis thesauros in caelo, ubi nec aerugo nec tinea demolitur, et ubi fures non effodiunt nec furantur. Quomodo autem quis in caelo thesaurizare possit, nisi divitias ante saeculares largiendo praemittat? Possumus per aeruginem, tineam et fures, spirituales nequitias intelligere. Aerugo enim superbiam demonstrat. Superbia enim mentes quas invaserit, a statu suae rectitudinis deperire facit. Aerugo enim semper in aperto se demonstrat: sic et superbia semper expandit ramos ad humanam laudem. Per tineam invidia designatur: semper enim sicut tinea, quae invaserit corrumpit, et ab omni integritate disrumpit. Per fures maligni spiritus intelliguntur, qui ad hoc vigilant ut thesauros animae effodiant et furentur. In caelo enim aerugo non est: quia in caelo superbia locum non habet, quia Diabolus cum suis sequacibus jam inde dejectus est. Ibi tinea non est, idest invidia, quia nullus invidebit alterius beatitudini. Ibi non sunt fures, idest Daemones, quia cum capite inde corruerunt. Chrysostomus: unus solus fur est qui furatur thesaurum positum in caelis, scilicet inanis gloria.

[88631] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 126 Dixit dominus domino meo: sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum, Matth. 22. In istis verbis tria notantur. Primo, domini nostri Jesu Christi divinitas, ibi, dixit dominus domino meo. Dicere enim Dei fuit generare sibi filium coaequalem, non secundum quod de David natus fuit, sed secundum quod de patre semper fuit. Secundo, magna ipsius secundum humanam naturam dignitas, ibi, sede a dextris meis; idest regna in potioribus bonis meis. Tertio, Dei potentia et justitia, ibi, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum. Hoc enim pertinet ad justitiam et potentiam Dei, ut puniat omnes inimicos Christi. Nota autem, quod septem faciet dominus contra inimicos. Unde stulti sunt qui volunt esse inimici ejus, et qui non reconciliantur ei. Primo, contra eos cum toto mundo pugnabit. Psal. 109: donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum. Glossa: donec subjiciam volentes et nolentes. Tertio, suum furorem eis demonstrabit. Nahum 1: ultiones domini in hostes suos, et irascens ipse inimicis suis. Quarto, eos saevissime judicabit. Deut. 33: si acuero ut fulgur gladium meum, et arripiet judicium manus mea, reddam ultionem hostibus meis, et his qui oderunt me, retribuam. Quinto, tenebris infernalibus excaecabit eos. Nahum 5: inimicos ejus persequentur tenebrae. Sexto, aeternum eis supplicium dabit. Psalm. 77: percussit inimicos suos in posteriora, opprobrium sempiternum dedit illis. Septimo, eos aeternae morti destinabit. Philip. 3: nunc autem et flens dico, inimicos crucis Christi, quorum finis interitus. Luc. 19: verumtamen illos qui noluerunt me regnare super se, adducite huc, et interficite ante me. Sunt autem inimici Christi omnes qui nolunt parere ejus imperiis. Augustinus in Lib. de Civit. Dei, 12. Dicuntur autem inimici Dei qui non natura, sed vitiis, adversantur ejus imperiis; nihil valentes ei nocere; sed sibi inimici sunt resistendi voluntate, non potentia laedendi: quamquam quis sit inimicus, potest fieri amicus ejus, si confugiat ad sanguinem Christi. Rom. 5: si enim cum inimici essemus, reconciliati sumus Deo per mortem filii ejus, multo magis reconciliati salvi erimus in vita ipsius. Ad quam nos perducat et cetera.

[88632] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 127 Nolite locum dare Diabolo. Qui furabatur, jam non furetur; magis autem laboret manibus suis, quod bonum est, ut habeat unde tribuat necessitatem patienti, Ephes. 4. Nota quod apostolus in ista epistola tria facit. Primo, monet fideles ne in corde suo locum Diabolo faciant, ibi, nolite locum dare Diabolo. Secundo, monet nos cavere ab illis qui locum Diabolo praeparant, ibi, qui furabatur, jam non furetur. Tertio, monet eos facere propter quod Diabolus fugiat, ibi, magis autem laboret et cetera. Circa primum nota, quod propter quatuor non debemus facere locum Diabolo. Primo, quia serpens est, volens animam quae eum suscipit, veneno malitiae venenare. Apoc. 12: profectus est draco iste magnus, antiquus serpens, qui vocatur Diabolus et Satanas, qui seducit universum orbem, et projectus in terram, et Angeli ejus missi sunt in terram. Secundo, quia est leo, quaerens animas devorare. 1 Petr. 5: fratres, sobrii estote et vigilate, quia adversarius vester Diabolus tamquam leo rugiens circuit quaerens quem devoret. Tertio, quia est invidus, malum suo hospiti ordiendo. Eccli. 3: invidia Diaboli mors intravit in orbem terrarum: imitantur illam qui sunt ex parte ejus. Quarto, quia est accusator, semper suos hospites accusando. Apocal. 12: projectus est accusator fratrum vestrorum, qui accusabat ante conspectum Dei nostri die ac nocte. Quinto, quia est fur, omnia bona gratiae suo hospiti furando. Luc. 8: inde venit Diabolus, et tollit verbum de corde eorum, ne credentes salvi fiant. Sexto, quia est homicida, hospites suos morte perpetua jugulando. Joan. 8: vos ex patre Diabolo estis, et desideria patris vestri vultis facere: ille homicida erat ab initio, et in veritate non stetit, quia non est in eo veritas. Septimo, quia qui facit hujusmodi locum Diabolo, locum habebit cum Diabolo in Inferno. Matth. 25: discedite a me maledicti in ignem aeternum, qui paratus est Diabolo et Angelis ejus. Patet ergo quod in multis plus stulti sunt qui locum Diabolo faciunt in corde suo, quam qui reciperent serpentem, leonem, furem, homicidam in domo sua. Circa secundum nota, quod a septem peccatis praecipit nos apostolus abstinere in ista epistola, quae in corde hominis locum Diabolo faciunt. Primo a furto, ibi, qui furabatur, jam non furetur. Secundo a sermone, malo, ibi, omnis sermo malus ex ore vestro non procedat. Tertio a tristitia, ibi, omnis amaritudo. Quarto ab ira, ibi, et ira. Quinto ab indignatione, ibi, et indignatio. Sexto a contentione, ibi, et clamor. Septimo a blasphemia. Augustinus: blasphemia est per quam de Deo falsa dicuntur. Et ideo pejus est blasphemia quam peccare perjurando: quia perjurando falsarie adhibetur testis; blasphemando falsa dicuntur de ipso Deo. Et ab omni malitia, ibi, blasphemia tollatur a vobis cum omni malitia. Circa tertium notandum, quod similiter ad septem hortatur nos apostolus in ista epistola, quae Diabolum ab anima fugant. Primo, ad mentis renovationem, ibi, renovamini spiritu mentis vestrae. Debemus autem quinque modis renovari. Primo, sicut aquila, rostrum malae linguae deponendo: unde ibidem: propter quod deponentes mendacium, loquimini veritatem unusquisque cum proximo suo, quoniam sumus invicem membra. Psal. 102: renovabitur, ut aquila, juventus tua. Secundo sicut cervus, cornua superbiae deponendo. Psal. 41: sicut cervus desiderat ad fontes aquarum: dicit ibi Glossa: cervus est gravatus excedentibus pilis atque cornibus, serpentem naribus attrahit sive haurit, quo hausto venenum aestuat: unde fontem ardentissime desiderat, quo hausto, cornua et pilos deponit. Isa. 55: omnes sitientes venite ad aquas. Tertio, sicut accipiter, plumas virtutum per gratiam sancti spiritus assumendo. Job 39: numquid per sapientiam tuam plumescit accipiter, expandens alas suas ad Austrum? Quarto, sicut serpens, corium vetustae conversationis exuendo. Coloss. 3: expoliantes vos veterem hominem cum actibus suis, induite novum eum qui renovatur in agnitione Dei secundum imaginem ejus qui creavit eum. Quinto, sicut aurum vel argentum, rubiginem mali amoris auferendo. Job 23: ipse vero scit viam meam, et probavit me quasi aurum, quod per ignem transit. Secundo monet ad honestum laborem, ibi, magis autem laboret. Tertio ad eleemosynarum elargitionem, ibi, ut habeat unde tribuat necessitatem patienti. Quarto monet loqui quae sunt ad aedificationem fidei, ibi, ut det gratiam audientibus. Quinto ad benignitatis ostensionem, ibi, estote autem invicem benigni. Sexto ad misericordiae exhibitionem, ibi, misericordes. Septimo ad mutuam injuriarum dimissionem, ibi, donantes invicem, sicut et Christus donavit vobis.

[88633] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 128 Ascendens Jesus in naviculam, transfretavit, et venit in civitatem suam. Et ecce offerebant ei paralyticum in lecto: et videns Jesus fidem illorum, dixit paralytico: confide fili, remittuntur tibi peccata tua, Matth. 9. Allegorice civitas ista est civitas caelestis. Psal. 86: gloriosa dicta sunt de te, civitas Dei. Ad hanc civitatem venit qui ascendit naviculam, idest sanctam vitam: et trans mare hujus mundi ascendens Jesus in naviculam transfretavit, et venit in civitatem suam. Moraliter navicula ista significat vitae sanctitatem propter tria. Primo ratione materiae; secundo ratione formae; tertio ratione finis. Debet autem quilibet ad istam civitatem festinare. Primo propter securitatem; secundo propter amoenitatem; tertio propter copiositatem. Circa primum nota, quod est securitas in civitate caelesti propter tria. Primo, quia caelis solidissimis tamquam firmissimis columnis communitur. Psal. 30: benedictus Deus, quia mirificavit misericordiam suam in civitate munita. Secundo, quia ibi nullus malus, qui securitatem et pacem ejus perturbet, invenitur. Psal. 72: domine, in virtute tua imaginem ipsorum ad nihilum rediges. Tertio, quia aeternitate stabilitur. Psalm. 47: sicut audivimus, sic vidimus in civitate domini virtutum, in civitate Dei nostri: Deus fundavit eam in aeternum. Hebr. 11: expectabat enim fundamenta habentem civitatem, cujus artifex et conditor Deus. Circa secundum notandum, quod amoenitas civitatis consurgit ex tribus. Primo, quia pulcherrimis moeniis decoratur. Proverb. 9: misit ancillas suas, scilicet infirmos praedicatores, et despicabiles elegit, ut vocarent suo verbo et exemplo fideles populos ad arcem suam et ad moenia civitatis, ad superna caelestis patriae aedificia colligerent. Secundo, quia continuo lumine illustratur. Apoc. 2: et civitas non eget sole neque luna ut luceant in ea: nam claritas Dei illuminabit eam, et lucerna ejus est agnus; et ambulabunt gentes in lumine ejus. Tertio, quia mirabilis temperies sine aestu et frigore semper continuatur. Apoc. 4: non cadet super eos sol nec ullus aestus: quoniam agnus, qui in medio eorum est, teget illos, et adducet illos ad vitae fontes; et absterget Deus omnem lacrymam ab oculis eorum. Psal. 65: transivimus per ignem et aquam; et eduxisti nos in refrigerium. Circa tertium, notandum, quod ibi erit copiositas omnium bonorum, idest omnium gaudiorum. Isa. 33: oculi tui videbunt Jerusalem civitatem, habitationem opulentam. Consurgent autem in gaudia ex tribus. Primo ex divinae speciositatis visione. Isa. 33: regem in decore suo videbunt. Secundo ex pulchritudine et bonitate angelicae societatis, qui sunt cives ejus. Heb. 12: accessistis ad montem Sion, et civitatem Dei viventis, Jerusalem caelestem, et ad multorum millium Angelorum frequentiam, et ad Ecclesiam primitivorum, qui conscripti sunt in caelis, et ad judicem omnium Deum, et spiritus justorum perfectorum. Tertio ex continuatione aeternae solemnitatis. Isa. 33: respice Sion civitatem solemnitatis vestrae. Celebrant enim qui sunt in ista civitate, continuum festum; qui nihil aliud faciunt nisi quiescere, videre, amare, laudare, cantare, quae conveniunt festo. Augustinus in Lib. de civitate Dei: si quaeratur quod est opus illius civitatis: dicimus quod ibi vacabimus et videbimus et amabimus et laudabimus et cantabimus. Nam quis alius erit noster finis nisi venire ad regnum cujus non erit finis? Ad quod nos perducat dominus omnipotens.

[88634] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 129 Videte quomodo caute ambuletis, Ephes. 5. Apostolus in ista epistola admonet nos ad cautelam ambulandi: et ponit tria circa ipsam cautelam. Primo ut ambulemus discrete, ibi, non quasi insipientes; secundo expedite, ibi, nolite inebriari vino; tertio humiliter, ibi, gratias agentes semper pro omnibus in nomine domini Jesu Christi. Circa primum ostendit discretionem ambulandi in tribus. Primo in electione operandorum, ibi, sed ut sapientes; secundo in comparatione electorum, ibi, redimentes tempus; tertio in inclinatione ad debitum finem, ibi, intelligentes quae sit voluntas Dei, circa secundum ostendit expeditionem ambulationis esse in duobus. Primo in timore impedimenti, ibi, nolite inebriari; secundo in habitatione ad melius, ibi, sed adimpleamini spiritu sancto. Circa tertium ostendit humilitatem ambulationis spiritualis esse in duobus. Primo in comparatione ad Deum, ibi, gratias agentes; secundo in comparatione ad proximum, ibi, subjecti invicem in timore Christi. Videte quomodo caute ambuletis. Monet apostolus in verbis istis, scilicet ut caute ambulemus in via justitiae propter quatuor. Primo, quia ambulamus in medio laqueorum. Eccl. 9: ingredieris, et super dolentium arma ambulabis. Secundo, quia ambulamus in medio latronum. Oseae 6: quasi fauces virorum latronum, particeps sacerdotum, in via interficientium pergentes de Sichem. Job 19: simul venerunt latrones ejus, et fecerunt sibi viam per me. Tertio, quia ambulamus in medio fovearum. Gen. 19: vallis silvestris habebat puteos multos bituminis. Isa. 24: formido et fovea et laqueus super te, qui habitator es terrae; et erit, qui fugerit a facie formidinis, vadet in foveam; et qui se explicaverit de fovea, tenebitur laqueo. Circa primum nota, quod ambulamus in medio trium laqueorum. Primus laqueus est superborum iniquitas. Psal. 139: in via hac qua ambulabam, absconderunt superbi laqueum mihi. Secundus avarorum cupiditas. 2 ad Tim. 6: qui volunt divites fieri, incidunt in tentationem, et in laqueum Diaboli, et desideria multa inutilia et nociva, quae mergunt homines in interitum et perditionem. Radix omnium malorum est cupiditas. Tertius est detractorum perversitas. Eccl. 51: liberasti corpus meum a perditione, et a laqueo linguae iniquae, et a labiis operantium iniquitatem. Circa secundum nota, quod similiter ambulamus in medio trium latronum. Primus est Diabolus: unde Joan. 10: fur non venit nisi ut furetur et mactet et perdat. Secundus est adulator. Oseae 7: fur ingressus est spolians, latrunculus foris. Fures intrinseci sunt, adulatores extranei. Tertius est vana gloria. Gregorius: quasi quidam latrunculus adjungit se in via favor humanus et incautos quos reperit, spoliat. Igitur expoliari desiderat, qui thesaurum publice in via portat. Idem: quasi latrunculus quippe est appetitus laudis humanae, qui recto itinere gradientibus ex latere jungitur, ut ex occultis educto gladio, gradientium vita trucidetur. Chrysostomus: unus solus fur est qui furatur thesaurum positum in caelis, vana gloria. Daemones furantur animas, adulatores puritatem conscientiae, vana gloria mercedem aeternae gloriae. Circa tertium nota, quod ambulamus similiter in medio trium fovearum. Prima est mulier, vel luxuria. Prov. 33: fovea, idest peccatum luxuriae, profunda, Inferi, os alienae, verba et oscula meretricis, cui iratus est dominus, incidet in eam, scilicet irae filius. Glossa: qui verba vel oscula meretricis amplectitur, quasi januam abyssi pulsat; et nisi pedes retrahat, membra cohibeat, in foveam poenalem cadet, in qua nullus nisi filius irae illabitur. Secundo gula et ebriositas. Prov. 23: cui, scilicet instant, foveae? Scilicet vitiorum, cui sine causa, scilicet ferri, vulnera? Cui suffusio? Scilicet amissio luminis. Nonne his qui commorantur in vino et student calicibus epotandis? Tertia hypocritarum et maleficorum dolositas. Isa. 34: foveam habuit ericius, qui significat duplices, qui abscondunt intentiones sub spinis duplicitatis. Matth. 8: vulpes foveas habent et cetera. Propter periculum laqueorum debemus ambulare caute semper ad dominum. Psal. 24: quoniam ipse evellet de laqueo pedes meos. Augustinus: resisto seductionibus, ut non implicentur pedes mei, quibus ingredior viam tuam; et erigo ad te invisibiles oculos, ut tu evellas de laqueo pedes meos. Proinde tu evellas eos; nam si illaqueantur, tu non cessas evellere; ego autem curro ubique sparsis insidiis. Propter periculum latronum debemus ambulare caute spiritualibus armati armis gradiendo. Ephes. 6: propterea accipite armaturam Dei, ut possitis resistere in die malo. Propter periculum fovearum debemus ambulare caute, semper cum gravitate et luce gratiae incedendo. Rom. 13: sicut in die honeste ambulemus.

[88635] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 130 Missis exercitibus suis, perdidit homicidas illos, Matth. 22. In istis verbis parabolice loquitur Deus de perditione impiorum, quae futura est in judicio. Et nota hic tria. Primo magnam Dei potentiam, ibi: Missis exercitibus; secundo severam ipsius justitiam, ibi: perdidit homicidas: tertio perversam reproborum malitiam, ibi: homicidas illos. Circa primum nota, quod magnos exercitus mittet Deus in die judicii ad perdendum malos. Primus exercitus Angelorum. Matth. 13: exibunt Angeli, et separabunt malos de medio justorum, et mittent eos in caminum ignis. Secundus erit exercitus sanctorum Isa. 2: Deus ad judicium veniet cum senioribus populi sui, et principibus ejus. Tertius erit exercitus omnium creaturarum. Sapient. 5: armabit creaturam ad ultionem inimicorum, et pugnabit cum illo orbis terrarum contra insensatos. Circa secundum nota, quod Deus perdet malos tripliciter. Primo velociter, quia subita erit eorum perditio. Deuteron. 28: mittet Deus super te famem et esuriem et increpationem in omnia opera tua quae facies, donec conterat te, et perdat velociter propter adinventiones tuas pessimas, in quibus reliquisti me. 1 Thess. 5: cum enim dixerint pax et securitas, tunc repentinus eis superveniet interitus. Secundo perdet universaliter, quia nullus malus evadet. Psalm. 72: perdes omnes qui fornicantur abs te. Luc. 17: et dabantur ad nuptias usque in diem qua intravit Noe in arcam: et venit diluvium, et perdidit omnes. Similiter sicut factum est in diebus Lot: edebant et bibebant emebant et vendebant, plantabant et aedificabant: qua die autem Lot exiit a Sodomis, pluit ignem et sulphur de caelo, et omnes perdidit: secundum hoc erit in die qua filius hominis revelabitur. Tertio, perdet aeternaliter. Matth. 10: eum timete qui potest corpus et animam perdere in Gehennam. Circa tertium nota, quod Deus perdet malos. Matth. 22: malos male perdet. Item perdet mendaces. Psal. 5: perdes omnes qui loquuntur mendacium. Item perdet homicidas, ut hic: perdidit homicidas illos. Propterea hic tria notantur peccata: scilicet peccatum cordis in malitia, peccatum oris in mendacio, peccatum operis in homicidio: omnes enim qui peccant corde vel ore vel opere, nisi poeniteant, perdentur a domino in aeternum, et ad diem furoris adducentur: a qua nos liberet dominus omnipotens, amen.

[88636] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 131 Accipite armaturam Dei, ut possitis resistere in die malo, et in omnibus perfecti stare, Ephes. 6. Tria facit apostolus in verbis istis. Primo monet ut armis spiritualibus nos armemus, ibi: accipite armaturam Dei; secundo probat quod indigemus, ibi: ut possitis resistere in die malo; tertio ponit: et in omnibus perfecti stare. Circa primum nota, quod quinque arma debemus accipere, quae ponit apostolus in ista epistola. Primum debemus accipere balteum conscientiae, ibi: state succincti lumbos vestros, Job 40: accinge sicut vir lumbos tuos. Secundo debemus indui loricam justitiae, ibi: loricam justitiae. Isa. 59: indutus est justitia, ut lorica. Tertio debemus assumere scutum fidei. Psalm. 90: scuto circumdabit te veritas ejus, non timebis a timore nocturno. 1 Petr. 5: adversarius vester Diabolus, tamquam leo rugiens, circuit quaerens quem devoret: cui resistite fortes in fide. Quarto galeam spei, ibi: galeam salutis assumite. 1 Thess. 5: induti loricam fidei, et caritatis, et galeam spem salutis: quoniam non posuit nos Deus in iram, sed in acquisitionem salutis per dominum nostrum Jesum Christum, qui mortuus est pro nobis. Quinto gladium verbi Dei, ibi: gladium spiritus, quod est verbum Dei. Heb. 4: vivus est sermo Dei, et efficax, et penetrabilior omni gladio ancipiti. Circa secundum nota, quod quinque sunt dies mali, a quibus defendunt nos arma illa. Prima dies mala est iniquitas. Eccle. 7: in die bona, scilicet in praesenti, qua mereri potes vitam aeternam: fruere bonis, scilicet operibus virtutum: et malam diem praecave, scilicet futuram, in qua nulla datur boni operis facultas. Secunda temporalis prosperitas. Jerem. 1: ecce ego non sum turbatus, te pastorem sequens; et diem hominis non desideravi, tu scis. Quod egressum est de labiis meis, rectum fuit in conspectu tuo. Psalm. 40: in die mala liberabit eum dominus. Tertia, temporalis adversitas. Matth. 6: sufficit diei malitia sua. Quarta est tentatio diabolica. Psalm. 48: cur timebo in die mala? Idest, in die tentationis. Quinta est dies judicii. Amos 6: qui separati estis in diem malam, et appropinquatis solio iniquitatis. Erit autem dies illa mala malis propter undecim, quae tangit Sophonias cap. 1 in una auctoritate. Primo: dies illa dies irae, dies tribulationis et angustiae, dies calamitatis et miseriae, dies tenebrarum et caliginis, dies nebulae et turbinis, dies tubae et clangoris super civitates munitas et super angulos excelsos: et tribulabo homines; et ambulabunt ut caeci, quia domino peccaverunt: effundetur sanguis eorum sicut humus, et corpora eorum sicut stercora. Circa tertium nota, quod in tribus debemus perfecti stare. Primo in cordis et corporis munditia. 2 Corinth. 6: has ergo habentes promissiones, carissimi, mundemus nos ab omni inquinamento carnis et spiritus, perficientes sanctificationem in timore Dei. Secundo in mandatorum Dei observatione. Jacob. 2: si tamen legem perficitis regalem secundum Scripturam, diliges proximum sicut te ipsum; benefacitis. Si autem personas accipitis, peccatum operamini, redarguti a lege quasi transgressores. Quicumque autem totam legem servaverit, offendat autem in uno, factus est omnium reus. Qui enim dixit, non moechaberis, dixit et non occides. Quod si non moechaberis, occidas autem, factus es transgressor legis. Tertio in linguae reformatione. Jacob. 3: si quis in verbo non offendit, hic perfectus est vir. Quarto in Dei et proximi dilectione. 1 Jo. 4: perfecta caritas foras mittit timorem. Matth. 5: ego autem dico vobis: diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos, et orate pro persequentibus et calumniantibus vos, ut sitis filii patris vestri qui in caelis est: et post: estote ergo et vos perfecti, sicut pater vester perfectus est. Quinto, in laude Dei et gratiarum actione. Psalm. 8: ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem: ad quam laudem nos perducat qui est benedictus in saecula, amen.

[88637] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 132 Heri hora septima reliquit eum febris, Joan. 5. Moraliter duo notantur in verbis istis. Primo, peccatoris infirmitas, scilicet febris, ibi, febris; secundo, quot sint ad curationem ipsius necessaria, ibi, hora septima reliquit eum febris. Circa primum nota, quod peccatores laborant septem febribus. Prima est continua, quae est luxuria. Oseae 4: fornicati sunt, et non cessaverunt, quoniam Deum dereliquerunt in non custodiendo. Secunda, quotidiana, quae est gula, in qua quotidie peccatur. Isa. 56: comedamus et bibamus; et erit sicut in die, sic et cras multo amplius. Tertio, laborant tertiana, quae significat iracundiam ex accessione caloris. Eccli. 28: secundum enim ligna silvae, sic exardescit ignis (...) et secundum virtutem suam exaltabit iram suam. Quarta febris quartana, quae significat accidiam, quae provenit ex melancholia. Proverb. 25: sicut tinea vestimento, et vermis ligno: ita tristitia viri nocet cordi. Deuteron. 28: percutiat te dominus egestate, febri et frigore, ardore, aestu et aere corrupto, ac rubigine. Quinta hectica, quae est avaritia, quae difficile vel nunquam curatur. Hieronymus: cum cetera vitia senescant in homine, sola avaritia juvenescit. Sexta ephimera, quae est superbia, quia cito deficit. Psalm. 72: dejecisti eos dum allevarentur. Job 24: elevati sunt ad modicum et non subsistent, et humiliabuntur sicut omnia et auferentur, et sicut summitates spicarum conterentur. Septima putrida, quae est invidia. Proverb. 14: vita carnis, sanitas cordis; putredo ossium invidia. Circa secundum nota, quod septem sunt quae sanant hominem ab istis septem febribus, sicut ex textu colligitur. Prima est devota Dei auditio. Ps. 106: misit verbum suum, et sanavit eos. Sap. 16: etenim nec herba nec malagma sanavit illos; sed sermo tuus, domine omnipotens, qui sanat omnia. Tu es qui vitae et mortis habes potestatem, et deducis ad portas mortis, et reducis. Secunda, est peccati contritio. Psal. 50: quoniam iniquitatem meam ego cognosco. Tertia, devota ad Deum exclamatio. Psal. 29: Deus meus, clamavi ad te et sanasti me. Quarta est fidei infusio. Luc. 7: dixit autem dominus ad mulierem: fides tua te salvam fecit: vade in pace. Quinta, est misericordiae exhibitio. Isa. 58: cum videris nudum, operi eum, et carnem tuam ne despexeris. Et tunc erumpet quasi mane lumen tuum, et sanitas tua citius orietur, et anteibit faciem tuam justitia tua, et gloria Dei colliget te. Sexta, peccati desertio. Isa. 26: si revertamini et quiescatis, salvi eritis. Septima, perfecta cordis contritio, et plena hominis ad Deum conversio. Psal. 146: qui sanat contritos corde. Jerem. 3: convertimini filii revertentes; et sanabo aversiones vestras. Idem in eodem: vere in domino Deo nostro salus Israel. Haec est septima hora, in qua febris omnino derelinquit peccatorem. Haec autem omnia nullam habent efficaciam, nisi sumant effectum ab illa sancta medicina quae sanat omnes languores nostros, idest a passione Christi Dei nostri. 1 Pet. 2: qui peccata nostra pertulit in corpore suo super lignum, cujus livore sanati sumus.

[88638] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 133 Ut sitis sinceri et sine offensa in diem Christi, Philipp. 1. Ad tria hortatur nos apostolus in ista epistola. Primo ad mali vitationem, ibi, ut sitis sinceri; secundo ad omnem dilectionem, ibi, repleti fructu justitiae; tertio ad rectam intentionem, ibi, in laudem et gloriam Dei. Circa primum tria facit. Primo monet ad acquirendam mentis munditiam, ibi, ut sitis sinceri. Matth. 5: beati mundo corde. Secundo ad vitandam proximi injuriam, ibi, sine offensa. 2 Cor. 6: nemini dantes ullam offensionem. Tertio, ad habendum in utroque perseverantiam, ibi, in diem Christi, idest usque post mortem; quia tunc finitur dies hominis, et incipit dies Christi. Matth. 10: qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. Hoc tangit Glossa: in verbo sincere, idest sine operibus corruptionis quo ad nos, et quantum ad proximos sine offensa; et hic perseveraverit usque ad diem Christi. Circa secundum similiter tria facit. Primo monet ad mentis rectificationem, ibi, justitiae. Anselmus: justitia est rectitudo voluntatis servata propter se. Secundo, ad habendam in bono delectationem, ibi, fructus autem spiritus sunt pax, gaudium, longanimitas, bonitas, benignitas, mansuetudo, fides, modestia, continentia, castitas. Tertio, ad habendam in bono perfectionem, ibi, repleti. Matth. 5: estote ergo vos perfecti, sicut pater vester caelestis perfectus est. Circa tertium similiter tria facit. Tripliciter enim debemus in qualibet actione dirigere oculum intentionis ad Deum. Primo, ut omnia bona, tamquam a fonte omnis boni, venire ab eo credamus per Jesum Christum. Joan. 1: et de plenitudine ejus nos omnes accepimus, gratiam pro gratia: quia lex per Moysen data est; gratia et veritas per Jesum Christum facta est. Joan. 15: sine me nihil potestis facere. Secundo, ut Deum in nostra actione laudari et honorari faciamus, ibi, in laudem Dei. Matth. 5: sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent patrem vestrum qui in caelis est. Tertio, ut aeternam gloriam in praemium nobis dari pro opere appetamus, ibi, per gloriam Dei. Matth. 6: nolite thesaurizare vobis thesauros in terra, ubi aerugo et tinea demolitur, et fures effodiunt et furantur. Thesaurizate autem vobis thesauros in caelis, ubi nec tinea nec aerugo demolitur, nec fures effodiunt nec furantur.

[88639] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 134 Simile est regnum caelorum homini qui voluit rationem ponere cum servis suis. Matth. 20. Haec ratio fiet in die judicii, circa quam debet homo tria cogitare quotidie. Primo, reddendi rationem difficultatem; secundo, testium qui adducentur veritatem; tertio, sententiae contra eos qui malam rationem reddiderunt, severitatem.

[88640] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 135 Iratus dominus ejus tradidit eum tortoribus, quousque redderet universum debitum, Matth. 18. Moraliter per servum istum intelligitur peccator quilibet, cui irascetur Deus in judicio, et tradet eum aeternis tormentis. Unde nota tria in verbis istis. Primo, justa Dei contra reprobos indignatio, ibi, iratus dominus; secundo, dura peccatorum damnatio, ibi, tradidit eum tortoribus. Tertio, ejusdem damnationis duratio, ibi, quousque redderet universum debitum. Circa primum nota, quod quatuor sunt genera hominum quibus irascetur Deus in judicio. Primo contra eos qui legem Dei spernunt. Isa. 5: abjecerunt enim legem domini exercituum, et eloquium sancti Israel blasphemaverunt: ideo iratus est furor domini in populum suum, et extendit manum suam super eum, et percussit eos; et turbati sunt montes, et facta sunt morticina eorum quasi stercus in medio platearum. Secundo, irascetur contra eos qui in peccatis usque in finem perdurant vel persistunt. Isa. 64: ecce tu iratus es, et peccavimus: in ipsis fuimus semper et salvabimus. Tertio, contra eos qui temporalibus divitiis abutuntur. Zach. 1: ego irascar super gentes opulentas. Quarto, contra eos qui proximis non compatiuntur. Jac. 2: judicium sine misericordia fiet illi qui noluit facere misericordiam: superexaltat autem misericordia judicium. Hoc potest intelligi in isto servo, qui noluit misereri conservi sui. Circa secundum nota, quod peccator a quatuor tortoribus torquebitur. Primo, a Deo. Matth. 8: et cum venisset trans fretum in regionem Gerasenorum, occurrerunt ei duo habentes Daemonia de monumentis exeuntes, saevi nimis: ita ut nemo posset transire per viam illam; et ecce clamaverunt dicentes: quid nobis et tibi, fili Dei? Venisti huc ante tempus torquere nos? Erat autem non longe ab illis grex multorum porcorum pascentium. Secundo a conscientia. Augustinus: jussisti domine, et ita est, ut poena sua sit sibi omnis inordinatus animus. Tertio a morte aeterna. Sapient. 3: non tanget illos tormentum mortis: et dicitur de sanctis. Lucae 16: rogo te, pater, ut mittas eum in domum patris mei (habeo enim quinque fratres) ut testetur illis, ne ipsi veniant in hunc locum tormentorum. Quarto ab omni creatura. Sapient. 16: creatura tibi factori deserviens exardescit in tormentum adversus injustos, et levior fit ad benefaciendum pro his qui in te confidunt. Circa tertium nota, quod debent reddere quadruplex debitum, secundum quatuor quae dedit nobis. Primo dedit nobis mundum cum creaturis. Psalm. 8: omnia subjecisti sub pedibus ejus. Secundo corpus cum sensibus. Tertio animam cum viribus. De his duobus. Genes. 2: formavit Deus hominem de limo terrae quo ad corpus, et inspiravit in faciem ejus spiraculum vitae quo ad animam. Quarto gratiam cum virtutibus. Hebr. 13: jam regnum immobile suscipientes, habemus gratiam, per quam salvamur, placentes Deo cum metu et reverentia: etenim Deus noster ignis consumens est. De mundo debemus ei reddere eleemosynam, pauperibus subveniendo. Eccl. 4: declina pauperi sine tristitia aurem tuam, et redde debitum tuum, et responde illi pacifice in mansuetudine. Idem: fili, eleemosynam pauperibus ne fraudes, et oculos ne transvertas a paupere: animam esurientem ne despexeris, et ne exasperes pauperem in inopia sua. Idem: cor inopis ne afflixeris, et ne protrahas datum angustianti. Idem: ab inope ne avertas oculos propter iram, et ne relinquas quaerentibus tibi retro maledicere: maledicentis enim in amaritudine animae exaudietur deprecatio illius; exaudiet autem eum qui fecit illum. Idem: congregationi pauperum affabilem te facito, et presbytero humilia animam tuam. Glossa: in his autem commendatur mansuetudo et humilitas: quia mansuetudo neminem spernit, humilitas omnibus se subjicit. Decet autem Christianum aequalibus et inferioribus affabilem se facere et humilem. Psal. 130: domine, non est exaltatum cor meum. De corpore debemus ei reddere, ipsum immaculatum restituendo. Sap. 10: repetitur animae debitum quam habebat. Gratiam debemus ei reddere, cum ipsa ad honorem ejus utiliter laborando. 2 Cor. 6: hortamur vos ne in vacuum gratiam Dei recipiatis. Qui ista non reddiderit hic, nunquam poterit ei reddere in aeternum; et idcirco in loco tormentorum tormenta patietur in saecula saeculorum. A quibus nos liberet dominus.

[88641] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 136 Nostra autem conversatio in caelis est, Philip. 3. Apostolus in verbis istis docet quod conversatio justorum est in caelis: et propter hoc, si volumus esse similes eis, non debemus conversari in istis miseriis, sed in caelis. Conversantur autem sancti in caelis propter tria. Primo propter securitatem: qui enim conversatur in caelis, est securus a periculis hujus aerumnosae vitae. Job 7: libera me, et pone me juxta te; et cujusvis manus pugnet contra me. Augustinus: qui intrat in gaudium domini sui, et securus est, et habebit se optime et in optimo. Secundo, propter jucunditatem. Qui conversabitur in caelis, habebit quasi continuum gaudium et laetitiam. Sap. 8: non enim habet amaritudinem conversatio illius, neque taedium convictus illius, sed laetitiam et gaudium. Seneca: animus sapientis est quasi mundus supra lunam: semper enim in serenitate est. Tertio propter mundanorum omnium transeuntium necessitatem. Sciunt sancti omnia mundana hic cito transitura. 2 Petr. 3: adveniet autem dies domini ut fur, in quo caeli magno impetu transibunt, elementa calore solventur, et terra, et omnia quae in ipsa sunt, exurentur. Cum haec omnia dissolvenda sint, quales oportet nos esse in sanctis conversationibus, expectantes, et properantes in adventum Dei, propter quem caeli solventur, et elementa ignis ardore tabescent? Novos vero caelos et novam terram secundum promissa ipsius expectamus, in quibus justitia inhabitat. Conversantur autem sancti in caelo tripliciter. Primo semper de bonis caeli cogitando. Secundo in caelo semper debent esse desiderando. De his duobus (maximus): iste sanctus digne in memoriam vertitur hominum, qui ad gaudia transiit Angelorum: quoniam in hac peregrinatione solo corpore constitutus, in illa caelesti patria conversatus est. Tertio conversantur sancti in caelo, secundum mores caeli vivendo. Glossa ibi: nostra conversatio in caelis est: et si vivimus in terris, est in caelis conversatio nostra, quia ibi est spes nostra, quia vivendo et intelligendo sumus similes Angelis. Est autem in tribus conversatio sanctorum similis conversationi Angelorum. Primo in puritate; secundo in simplicitate sine dolo; tertio in caritate. Haec tria maxime sunt in Angelis: simplicitas in essentia, puritas in natura, caritas in gratia. In tribus est conversatio sanctorum. 2 Cor. 1: nam gloria nostra haec est testimonium conscientiae nostrae: quia in simplicitate et sinceritate Dei, et non in sapientia carnali, sed in gratia Dei conversati sunt in hoc mundo et cetera.

[88642] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 137 Magister, scimus quia verax es, et viam Dei in veritate doces etc., Matth. 22. In tribus commendatur dominus Jesus Christus in verbis istis. Primo a magisterii dignitate, ibi, magister; secundo a doctrinae utilitate, ibi, et viam Dei; tertio a docendi aequitate, ibi, non enim accipis personas hominum. Circa primum nota, quod propter quatuor convenit ei dignitas magisterii. Primo, quia veritas apud eum solum semper consistit. Joan. 13: vos vocatis me magister et domine; et bene dicitis: sum etenim. Secundo propter docendi potestatem. Matth. 13: sabbatis ingressus Jesus in synagogas, docebat eos: et stupebant super doctrinam ejus: erat enim docens eos quasi potestatem habens, et non sicut Scribae. Tertio, quia solus potest docere de omnibus. 1 Joan. 2: unctio ejus docet nos de omnibus, et verum est, et non est mendacium. Nullus est enim magister qui possit docere de omnibus nisi dominus Jesus Christus. Eccl. 1: omnis sapientia a domino Deo est, et cum illo fuit semper, et est ante aevum. Quarto, quia solus potest docere interius. Matth. 23: non vocemini magistri, quia magister vester unus est Christus: Glossa: idest, quia solus dat intellectum. Circa secundum nota, quod quatuor vias valde utiles docuit nos dominus Jesus Christus. Primo viam poenitentiae. Matth. 6: intrate per angustam portam: quia lata porta et spatiosa est via quae ducit ad perditionem; et multi sunt qui intrant per eam. Quam angusta porta et arcta via est quae ducit ad vitam. Et pauci sunt qui inveniunt eam. Matth. 3: coepit Jesus praedicare: agite poenitentiam: appropinquavit enim regnum caelorum. Secundo viam sapientiae. Prov. 4: viam sapientiae monstrabo ibi; ducam te per semitas aequitatis, idest consilia: quas cum ingressus fueris, non arctabuntur gressus tui, et currens non habebis offendiculum. Tene disciplinam, ne dimittas eam. Interlinearis: ut mali, qui medio cursu offendunt. Glossa: actiones aequitatis cum inchoantur, arctae videntur; sed cum profectum capiunt, jam ex consuetudine spatiosae videntur: et qui in prava actione desudant, offendiculum in medio cursu reperiunt; quia extemplo dum non praevident, rapiuntur ad poenam. Tertio viam obedientiae. Psal. 118: viam justificationum instrue me. Quarto viam caritatis mutuae. Joan. 13: mandatum novum do vobis ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. In hoc cognoscent quia mei estis discipuli, si dilectionem habueritis ad invicem. 1 Cor. 13: adhuc excellentiorem viam vobis demonstro. Si linguis hominum loquar et Angelorum, caritatem autem non habeam, factus sum velut aes sonans aut cymbalum tinniens. De istis quatuor viis, Isa. 2: docebit nos vias suas, et ambulabimus in semitis ejus. Circa tertium nota, quod in quatuor non est acceptio personarum apud Christum. Primo in justificando. Act. 10: aperiens autem Petrus os suum, dixit: in veritate comperio quia non est acceptor personarum Deus; sed in omni gente qui timet Deum et operatur justitiam, acceptus est illi. Secundo in docendo, ut hic: viam Dei in veritate doces. Tertio in puniendo. Rom. 2: non est personarum acceptio apud Deum. Quicumque in lege peccaverunt, per legem judicabuntur. Non enim auditores legis justificabuntur. Quarto in remunerando. Ephes. 6: scientes quoniam unusquisque quodcumque fecerit bonum, hoc recipiet a domino, sive servus sive liber: et personarum acceptio non est apud Deum.

[88643] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 138 Gratias agentes Deo patri, qui dignos nos fecit in partem sortis sanctorum in lumine: qui eripuit nos de potestate tenebrarum, et transtulit in regnum filii dilectionis suae: in quo habemus redemptionem et remissionem peccatorum per Jesum Christum dominum nostrum, Coloss. 1. Apostolus in istis verbis docet ut gratias agamus Deo patri de tribus magnis beneficiis, quae contulit nobis per Jesum Christum. Primum beneficium fuit nostra justificatio, ibi: in partem sortis sanctorum in lumine. Secundum, a potestate Diaboli liberatio, ibi: eripuit nos de potestate tenebrarum: Diaboli. Tertium, regni aeterni collatio, ibi: et transtulit in regnum filii dilectionis suae. Circa primum nota, quod triplex est sors sanctorum, quam Deus tribuit sanctis suis. Prima est aeterna praedestinatio. Ephes. 1: in quo etiam et nos sorte vocati sumus, praedestinati secundum propositum ejus qui omnia operatur secundum consilium voluntatis suae, ut simus in laudem gloriae gratiae ipsius, qui ante speravimus in Christo. Secunda, ipsorum justificatio. Sap. 3: dabitur illi donum electum, et sors in Ecclesia Dei acceptissima. Et similiter hic: qui dignos nos fecit in partem sortis sanctorum in lumine. Tertia, aeterna glorificatio. Sap. 5: ecce quomodo inter filios Dei computati sunt, et inter sanctos sors illorum est. Circa secundum nota, quod Deus eripuit nos de potestate Diaboli tripliciter. Primo a Diaboli servitute nos liberando. Hebr. 2: ut per mortem destrueret eum qui habebat mortis imperium, idest Diabolum, et liberaret eos qui timore mortis per totam vitam obnoxii erant servituti. Diabolus est princeps tenebrarum. Ephes. 6: non est nobis colluctatio adversus carnem et sanguinem; sed adversus principes et potestates, adversus rectores tenebrarum harum. Secundo tenebras nostrae ignorantiae luce suae doctrinae illuminando. Isa. 9: populus qui ambulabat in tenebris, vidit lucem magnam: habitantibus in regione umbrae mortis lux orta est eis. 1 Petr. 3: qui de tenebris nos vocavit in admirabile lumen suum: qui aliquando non populus, nunc autem populus Dei: qui non consecuti misericordiam, nunc autem misericordiam consecuti. Tertio tenebras peccatorum nostrorum luce virtutum fugando. Ephes. 6: eratis aliquando tenebrae, nunc autem lux in domino. Ut filii lucis ambulate. Circa tertium nota, quod tripliciter translationem facit dominus de sanctis suis. Primo transfert eos de tenebris exilii ad lumen visionis suae claritatis. Eccli. 20: Enoch translatus est in Paradisum. Paradisus enim dicitur quasi parans visum: quia parat visum, qui est beatitudo sanctorum et Angelorum. Joan. 17: haec est vita aeterna, ut cognoscant te solum Deum, et quem misisti Jesum Christum. Secundo transfert eos de morte ad vitae aeternitatem. 1 Joan. 3: nos scimus quia translati sumus de morte ad vitam, quoniam diligimus fratres. Qui non diligit, manet in morte. Tertio transfert eos de saeculo nequam ad regni caelestis hereditatem, ut dicitur hic: et transtulit in regnum filii dilectionis suae et cetera.

[88644] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 139 Ecce mulier quae sanguinis fluxum patiebatur annis duodecim, accessit retro, et tetigit fimbriam vestimenti ejus, Matth. 9. Moraliter in miraculo isto notantur tria. Primo peccantis animae miseria, ibi: ecce mulier quae fluxum patiebatur; secundo peccantis humilitas, ibi: et accessit retro et tetigit fimbriam vestimenti ejus; tertio utilitas poenitentis, ibi: et conversus Jesus videns eam, dixit ei: confide filia, fides tua te salvam fecit. Circa primum nota, quod peccator patitur fluxum sanguinis tribus modis. Primo per nimium amorem consanguineorum. Mich. 3: audite hoc principes domus Israel, qui abominamini judicium, et omnia recta pervertitis; qui aedificatis Sion in sanguinibus, et Jerusalem in iniquitate. Principes ejus in muneribus judicabant, et sacerdotes ejus in mercede docebant, et prophetae ejus in pecunia, divinabant, et super dominum requiescebant dicentes: numquid non dominus in medio nostrum? Propter hoc causa vestri Sion quasi ager arabitur, et Jerusalem quasi acervus lapidum erit. Secundo propter fluxum carnalium delectationum. Psal. 50: libera me de sanguinibus Deus, Deus salutis meae. Tertio propter operationem quorumlibet peccatorum. Oseae 4: audite verbum domini, filii Israel, quia judicium domini cum habitatoribus terrae: non est enim veritas, et non est misericordia, et non est scientia Dei in terra. Maledictum et mendacium et homicidium et furtum inundaverunt, et sanguis sanguinem tetigit, idest peccatum. Propter hoc lugebit terra, et infirmabitur omnis qui habitat in ea. Circa secundum nota, quod poenitentia, quae est effectus contritionis, in tribus consistit. Primo in fide, ibi: fides tua te salvam fecit. Act. 3: fide purificans corda eorum. Psal. 50: cor contritum et humiliatum Deus non spernit. Secundo in humilitate, quae est confectrix confessionis, ibi: retro. Bernardus: nonus gradus humilitatis est confiteri peccata sua ei cui debet. Jacob. 5: confitemini alterutrum peccata, et orate pro invicem ut salvemini. Tertio in labore satisfactionis, ibi: tetigit fimbriam. Matth. 5: facite ergo dignum fructum poenitentiae. In eodem: omnis ergo arbor quae non facit bonum fructum, excidetur, et in ignem mittetur. Gregorius: quilibet ad cor redeat, et tanto majora lucra sibi acquirat per poenitentiam, quanto majora damna sibi intulit per culpam. Circa tertium nota, quod triplex utilitas notatur hic, quae provenit ex poenitentia. Prima, quia Deus ad peccatorem, qui erat aversus et iratus, convertitur, ibi: conversus Jesus. Zach. 1: haec dicit dominus exercituum: convertimini ad me, et convertar ad vos. Ne sitis sicut patres vestri, ad quos clamabant prophetae priores, dicentes: haec dicit dominus exercituum: convertimini ad me de viis vestris malis, et de cogitationibus vestris pessimis: et non audierunt, neque attenderunt ad me, dicit dominus. Patres vestri ubi sunt? Et prophetae numquid in sempiternum vivent? Secunda est quod gratia Dei ei infunditur: unde respexit Jesus Petrum, et flevit amare, quem a crimine negationis liberavit, et ab apostolatus culmine non permisit cadere. Matth. 26: et recordatus est Petrus verbi Jesu quod dixerat: priusquam gallus cantet, ter me negabis: et egressus foras, flevit amare. Est enim dominus sicut sol, qui respiciens segetem, vivere et fructificare facit. Psal. 24: respice in me, et miserere mei. Tertia est quod per poenitentiam salus acquiritur, ibi: et salvata est mulier. Isa. 45: convertimini ad me, et salvi eritis.

[88645] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 140 Ecce dies veniunt, dicit dominus; et suscitabo David germen justum: et regnabit rex, et sapiens erit, et faciet judicium et justitiam in terra, Jerem. 3. In istis verbis praedicitur adventus domini nostri Jesu Christi. Circa quod tria notanda. Primo adveniendi congruitas, ibi: ecce dies veniunt: congruum enim erat ut adventum domini praecederent multi dies, in quibus praepararent se homines ad susceptionem ejus. Secundo venientis dignitas, ibi: suscitabo David germen justum; et regnabit rex, et sapiens erit. Tertio adventus utilitas, ibi: faciet judicium et justitiam in terra. Circa primum nota, quod quinque dies spirituales venerunt ante adventum Christi. Prima dies fuit aeterna patris praeordinatio. Mich. 6: egressus ab initio a diebus aeternitatis. Secunda, patris facta promissio. Lucae 1: jusjurandum quod juravit ad Abraham patrem nostrum daturum se nobis. Tertia, in lege ipsius praefiguratio. Joan. 5: scrutamini Scripturas, quia vos putatis in ipsis vitam aeternam habere; et illae sunt quae testimonium perhibent de me: et in eodem: si enim crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi. Quarta, ipsius a prophetis praedicatio. Luc. 1: visitavit, et fecit redemptionem plebis suae (...) sicut locutus est per os sanctorum. Quinta, ipsa Christi incarnatio. Joel. 3: in illa die stillabunt montes dulcedinem, et colles fluent lac. De istis quinque potest intelligi illud Judith 8: in diebus quinque respiciat dominus populum suum Israel. Circa secundum nota, quod ibi quinque tangit propheta quo ad dignitatem Christi. Primo commendat eum a speciositate; secundo a fortitudinis potestate. Haec duo notantur ibi, David qui interpretatur visu desiderabilis, et fortis manu. Christus fuit visu desiderabilis propter suam admirabilem pulchritudinem. Psal. 44: speciosus forma prae filiis hominum. 1 Petr. 1: in quem desiderant Angeli prospicere. Fuit et manu fortis Christus propter admirabilem fortitudinem. Augustinus: manu inermi et affixa cruci debellavit aereas potestates. Job 9: si fortitudo quaeritur, robustissimus est. Tertio commendat ab innata sanctitate, ibi, germen justum, idest in conceptione, quia solus sine peccato. Quod nascetur ex te sanctum, vocabitur filius Dei, Luc. 1. Quarto a regali dignitate, ibi, regnabit rex. Apocal. 5: rex regum, dominus dominantium. Quinto a sapientia claritate, ibi, et sapiens erit. Coloss. 3: in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi. Circa tertium nota, quod Christus venit in mundum ut nos judicaret et remuneraret. Haec duo notantur hic: et faciet judicium et justitiam in terra. Judicium, incredulos reprobando, idest condemnando; justitiam, credentes justificando et salvando. De primo, Joan. 3: qui non credit, jam judicatus est, quia non credit in nomine unigeniti filii Dei. De secundo ibidem: sic Deus dilexit mundum, ut filium suum unigenitum daret: ut omnis qui credit in eum, non pereat, sed habeat vitam aeternam. Non enim misit Deus filium suum in mundum ut judicet mundum, sed ut salvetur mundus per ipsum. Qui credit in eum, non judicatur. Debemus ergo in eum credere per fidem, quae perducit et operatur ut salvemur, debemus et malum fugere, ne damnemur. Matth. ult.: qui crediderit et baptizatus fuerit, salvus erit; qui vero non crediderit, condemnabitur. A qua condemnatione liberet nos et cetera.

[88646] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 141 Illi homines cum vidissent quod fecerat signum, dicebant, quia hic est vere propheta qui venturus est in mundum, Joan. 6. In istis verbis quatuor notanda. Primo Christi potentia, ibi, cum vidissent quod fecerat signum Jesus. Miraculum enim istud quod fecerat, actus fuit infinitae potentiae. Dionysius: miraculum est actus manifestus potentiae Dei ad optimum. Secundo magna Christi sapientia, ibi, hic est vere propheta. Prophetia est actus infinitae sapientiae. Deuter. 18: prophetam de gente tua et de fratribus tuis, sicut me, suscitabit tibi Deus tuus: ipsum audies. Tertio magna justitia, ibi, qui venturus est in mundum. Venturus est enim Christus in mundum judicare ipsum in justitia. Psal. 9: judicabit orbem terrarum in justitia. Circa primum notanda quatuor signa Christi. Primum signum fuit incarnatio Christi, quae fuit signum infinitae bonitatis. Isa. 7: propter hoc Deus dabit vobis signum. Ecce virgo concipiet, et pariet filium. Secundum, miraculorum operatio, quod fuit infinitae potentiae. Joan. 20: multa quidem et alia signa fecit Jesus in conspectu discipulorum suorum, quae non sunt scripta in libro hoc: haec autem scripta sunt, ut credatis quia Jesus est Christus filius Dei; et ut credentes, vitam habeatis in nomine ejus. Tertium signum est passio. Matth. 12: responderunt quidam de Scribis et Pharisaeis, dicentes: magister, volumus a te signum videre. Qui respondens ait illis: generatio mala et adultera signum quaerit; et signum non dabitur ei, nisi signum Jonae prophetae. Sicut enim fuit Jonas in ventre ceti tribus diebus et tribus noctibus; ita erit filius hominis in corde terrae. Quartum adventus ejus ad judicium. Isa. 8: habitatores terrae, qui moramini in terra, cum elevatum fuerit signum in montibus, et videbitis, et clangorem audietis. Circa secundum nota, quod in quatuor apparet magna sapientia Christi. Primo in doctrina sua, idest in veritate. Matth. 22: magister, scimus quia verax es, et viam Dei in veritate doces. Secundo in profunditate. Prover. 18: aqua profunda, idest doctrina spiritualis, verba ex ore viri, idest Christi, et torrens redundans, quia tanta est abundantia in verbo doctrinae praesentis vitae, fons sapientiae. Mystice aqua profunda ad vetus testamentum, torrens redundans ad novum testamentum refertur: et utriusque testamenti sacramentum Deus Christus et apostoli ejus reserant. Item verba sapientum lavant mentes, et rigant, ne peccatorum sorde deformes remaneant, vel ariditate deficiant. Et quia quaedam mystice latent, quaedam aperta sunt; recte hic aquam profundam et torrentem redundantem esse dicit. Tertio in utilitate. Joan. 5: verba quae ego locutus sum vobis, spiritus et vita sunt. Quarto in aeternitate. Luc. 27: caelum et terra transibunt, verba autem mea non transibunt. Hic autem nota, quod Christus venturus est in mundum ad quatuor. Primo malos condemnaturus. Jud. 1: ecce veniet dominus in sanctis millibus suis facere judicium contra omnes, et arguere omnes impios. Secundo bonos remuneraturus. Apoc. ult.: ecce venio cito, et merces mea mecum est, reddere unicuique juxta opera sua. Tertio mundum per ignem consumpturus et renovaturus. Psalm. 49: Deus manifeste veniet, Deus noster, et non silebit: in conspectu ejus ignis exardescet. Quarto solus ipse in perpetuum regnaturus: cessabit enim omne regnum: solum regnum Christi manebit in perpetuum. Dan. 7: aspiciebam ego in visione noctis; et ecce cum nubibus caeli filius hominis veniebat, et usque ad antiquum dierum pervenit, et in conspectu ejus obtulerunt eum: et dedit ei potestatem et honorem et regnum; et omnes populi, tribus et linguae ipsi servient. Potestas ejus potestas aeterna quae non auferetur, et regnum ejus quod non corrumpetur et cetera.

[88647] Aldobrandinus de Cavalcantibus, Sermones, pars 1 n. 142 Et cum gratias egisset, distribuit discumbentibus, Joan. 6. Sicut dicit Glossa, Christus egit gratias, et docet nos agere gratias pro tribus beneficiis. Primo pro beneficiis corporalibus; secundo pro spiritualibus; tertio pro aeternalibus. Pro corporalibus tripliciter. Primum, quia creavit, esse naturae conferendo. Ephes. 5: gratias agens semper pro omnibus in nomine domini Jesu Christi, Deo et patri. Deus dicitur pater noster per creationem. Secundo, quia conservat esse naturae, mala removendo. Sap. 18: et qui ante laeserant, quia non laedebantur, gratias agebant tibi: et ut esset differentia, te Deum petebant; propter quod ignis ardentem columnam ducem habuerunt ignotae viae. Tertio, quia nutrit, cibo corporali reficiendo. 1 Tim. 4: spiritus manifeste dicit, quia in novissimis temporibus discedent quidam a fide, attendentes spiritibus erroris, et doctrinis Daemoniorum in hypocrisi loquentium mendacium, et cauteriatam habentium suam conscientiam, prohibentium nubere, et abstinere a cibis, quos Deus creavit ad percipiendum cum gratiarum actione fidelibus, et iis qui cognoverunt veritatem: quia omnis creatura Dei bona est, et nihil rejiciendum quod cum gratiarum actione percipitur: sanctificatur enim per verbum Dei et orationem. Pro spiritualibus beneficiis debemus similiter gratias agere Deo propter tria. Primo, quia nos sanctificat gratiam conferendo. Coloss. 1: gratias agentes Deo patri, qui dignos nos fecit in partem sortis sanctorum in lumine, qui eripuit nos de potestate tenebrarum, et transtulit nos in regnum filii dilectionis suae, in quo habemus redemptionem peccatorum. Secundo, quia instruit, verba sua docendo. 1 Thess. 2: nos gratias agimus Deo sine intermissione: quoniam cum accepissetis verbum auditus Dei, accepistis non ut verbum hominum, sed, (sicut est vere) verbum Dei, qui operatur in vobis qui credidistis. Tertio, quia reficit animam, cibum Eucharistiae tribuendo. Lucae 23: et accepto pane, gratias egit, et fregit, et dedit eis, dicens: accipite, et manducate, quia hoc est corpus meum. In hoc enim quod Christus dedit corpus suum, cum gratiarum actione debemus istum cibum ineffabilem suscipere. Item pro beneficiis aeternalibus debemus gratias agere similiter tripliciter. Primo pro justorum ab aeterna morte liberatione. Coloss. 1: gratias Deo patri: et post: qui eripuit nos de potestate tenebrarum et cetera. Secundo pro justa reproborum damnatione. Tertio pro summa et digna sanctorum glorificatione. De his duobus, Apoc. 11: viginti quatuor seniores, qui in conspectu Dei sedent in sedibus suis, ceciderunt in facies suas, et adoraverunt Deum, dicentes: gratias agimus tibi, domine Deus, pater omnipotens, qui es, et qui eras, et qui venturus es: quia accepisti virtutem tuam magnam, et regnasti, et iratae sunt gentes, et advenit ira tua et tempus mortuorum, judicari, et reddere mercedem servis tuis, et prophetis et sanctis. Amen.